|
Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi kime ne
getiriyor
Şükrü Kızılot - skizilot@yaklasim.com - 27
Nisan 2006 Salı - Hürriyet
HALK arasında, "Yediden yetmişe kadar herkese gerekli" diye kullanılan bir söz
var. Sosyal güvenlik olayı bunun da ötesinde "Doğumdan ölüme hatta öldükten
sonra da kalanlara" gerekli...
Bir süre önce, sosyal güvenlik sisteminde, "reform" niteliğinde kapsamlı bir
düzenleme yapıldı. Bu yazı dizisinde, yeni düzenlemeleri ilginç örneklerle hem
açıklayacak hem de aksayan veya dikkat edilmesi gereken yönlerine dikkati
çekeceğiz. Bu arada, sizlerden gelen soruları da yanıtlayacağız. Bugün ele
alacağımız konular aşağıdaki gibi.
EMEKLİ OLUP ÇALIŞAN ESNAFIN CANI YANACAK
Sosyal Güvenlik Kurumu Yasası'ndan, emekli olup çalışanlar olumsuz yönde
etkilenecek. Örneğin;
Bağ-Kur'dan emekli olup esnaflık yapanlar, yürürlükteki asgari ücretin yüzde
33.5'ini,
Bağ-Kur'dan emekli olup, bir şirkete ortak olan ya da ortaklığı devam edenler de
asgari ücretin yüzde 33.5'ini,
"sosyal güvenlik destek primi" olarak ödeyecekler. Bu tutar, yanında sigortalı
işçi çalıştıranlarda daha yüksek olabilecek.
Yasadan önce de böyle bir prim vardı ama yüzde 33.5 değil, emekli aylığının
yüzde 10 ödeniyordu.
İŞYERİ AÇAN İŞÇİ VE MEMUR EMEKLİSİ
SSK ya da Emekli Sandığı'ndan emekli olup, kendi adına işyeri açanlar ya da
şirket ortağı olanların da canı yanacak. Bunlar, yürürlükteki asgari ücretin
yüzde 33.5'ini "sosyal güvenlik destek primi" olarak ödeyecekler. Bu tutar,
yanında sigortalı işçi çalıştıranlarda daha yüksek olabilecek.
Örneğin, emekli aylığı alan bir memur emeklisi, kendi adına işyeri açtığında,
bugünkü asgari ücrete göre yaklaşık 178 YTL "sosyal güvenlik destek primi"
ödeyecek. Bu tutar, yasadan önce, herkes için sabit bir tutar olarak 62,70 YTL
olarak uygulanıyordu.
EŞ, ÇOCUK VE KAYNANA ADINA İŞYERLERİ ÇOĞALACAK
Yasa, emekli olup çalışanları cezalandırdığı için, emekliler eş, çocuk ve diğer
yakınları adına işyeri açma yolunu seçebilecekler.
Böylelikle, boşuna prim ödemektense eşi ya da kayınvalidesinin, sigortalı
olmasını sağlayabilecekler.
AVUKATLAR UNUTULMADI
Emekli olup, avukatlık yapanlar da yürürlükte olan asgari ücretin yüzde 33.5'i
oranında "sosyal güvenlik destek primi" ödeyecekler. Bu ödeme daha önce emekli
aylığından yüzde 15 oranında yapılıyordu.
GURBETÇİLERE DÖVİZLE BORÇLANMA KALKIYOR
Yurt dışında çalışan ve kesin dönüş yapan gurbetçilerin döviz üzerinden
Türkiye'de emeklilik borçlanması yapması uygulaması sona erecek. Her işgünü için
3,5 dolar üzerinden borç hesaplamasından vazgeçilerek, YTL üzerinden borçlanmaya
geçilecek. Borçlanmada, alt ve üst sınır getirilecek.
MAAŞ ALMAK İÇİN BOŞANANA CEZA
Yıllardır sürdürülen ilginç bir uygulama var. Daha önce Hürriyet'te de
yazdığımız gibi, evli karı-koca var. Kadın, kocasından muvazaalı (danışıklı
işlem) şekilde boşanıp ölen babasından emekli aylığı alıyor. Ancak kocası ile
birlikte yaşamaya da devam ediyor.
Yeni yasa ile ölüm geliri ve aylık bağlanması için eşinden danışıklı olarak
boşanma olayı önleniyor. Buna göre, eşinden boşandığı halde boşandığı eşi ile
birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları
kesilecek. Ayrıca, o tarihe kadar ödenmiş olan tüm paralar, faiziyle geri
alınacak.
ERKEKLER, EVLENMEK İÇİN 2007 YILINI BEKLEYİN
Yeni yasaya göre, 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren evlenecek olan erkek çocuklara
"evlenme yardımı" verilecek.
Buna göre, evlenme yardımı, daha önce bu yardımdan yararlandırılmayan, yetim
aylığı almakta olan erkek çocuklara da ödenecek.
Evlenme yardımının tutarı, erkek çocuğun aldığı yetim aylığının "bir yıllık
tutarı" kadar olacak.
ERKEKLERE 1 MİLYAR LİRA EMZİRME PARASI
Sigortalı olmayan karısı doğum yapan sigortalı erkeğe, doğum sonrası altı ay
boyunca "emzirme yardımı" verilecek.
O tarihte geçerli olan asgari ücretin üçte biri tutarında olan emzirme yardımı,
şu andaki asgari ücrete göre; 531/3 x 6 ay şeklinde hesaplanacak. Buna göre,
altı aylık emzirme yardımı 177 x 6 ay = 1.062 YTL (1 milyar 062 milyon lira)
olacak.
Kayınpederimle evlenebilir miyim
SORU: Lütfen beni yanlış anlamayın. Kocam yıllardır işsiz. Kayınpederimin evinde
kalıyor ve onun emekli aylığı ile geçiniyoruz. Bir süre önce, kayınpederimin
kanser olduğunu öğrendik. Bir yıllık ömrü kalmış. Geçenlerde eşim anlattı. Böyle
bir olay yaşayan bir ailede, kadın kocasından boşanıp, kayınpederi ile evlenmiş.
Kayınpederi ölünce de karısı olarak ona aylık bağlanmış. İşsiz olan eşim, "Biz
de boşanalım, sen babamla evlen" diyor. Çok şaşırdım. Ne dersiniz, böyle bir şey
olur mu?
YANIT: Böyle bir uygulama maalesef çok yaygın. Geçim sıkıntısı ve işsizlik,
insana neler yaptırıyor. Ancak, kayınpeder ile evlenme olayında, evlendirme
memurluğu ve aylık bağlayan sosyal güvenlik kurumunun dikkatinden kaçan bir
nokta var. O da şu; Medeni Kanun'un 129. maddesine göre; alt soy - üst soy
arasında, kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenler arasında ve
kayınpeder ya da kayınvalide ile evlenilemez.
Bu nedenle evliliğiniz geçersiz olur. Yetkililer bu durumu atlasalar bile ihbar
ya da başka nedenle bu olay ortaya çıktığında, size ödenen aylıklar, faiziyle
geri alınır.
Yurtdışında tedavi mümkün mü
SORU: Yeni sistemde, sigortalılar yurtdışında tedavi gibi bir olanaktan
yararlanabilecekler mi?
YANIT: Duruma göre evet. Şöyle ki; sigortalının tedavisi Türkiye'de mümkün
değilse, tedavinin mümkün olmadığına dair hastane raporu aranılacak. Bu rapor,
Sosyal Güvenlik Kurumu'nun ilgili yönetim kurulunda onaylanacak. Sonra hakem
hastane olan Numune Hastanesi'nden onay alınması gerekiyor.
Babaannemin çift maaşı kesilir mi
SORU: Babaannem, Bağ-Kur emeklisi olarak, emekli aylığı, Emekli Sandığı'ndan da
yetim aylığı alıyor. Yeni sisteme göre bu aylıklardan biri kesilecek mi?
YANIT: Kesilmeyecek. Her iki aylığı da almaya devam edecek.
YARIN: HEMEN EMEKLİ OLMAKTA YARAR VAR MI? ÜCRETLER VE EMEKLİ AYLIĞI DÜŞECEK
Mİ?
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|