|
Dövizin zıplaması ne getirdi ne götürdü
Şükrü Kızılot
skizilot@yaklasim.com 29
Haziran 2006 Perşembe - Hürriyet
TÜRKİYE, yaklaşık birbuçuk aydır, dövizdeki ani zıplamayı konuşuyor. Bu zıplama,
kime ne getirdi ne götürdü diye baktığımızda, olaydan etkilenmeyen yok gibi...
BORCU OLANI ACITACAK
Döviz fiyatında, kısa sürede ortaya çıkan hızlı yükselme, en çok döviz cinsinden
borcu olanları etkiliyor.
- Döviz fiyatlarının üç yıldır kıpırdamadığına ve bazı uzmanların (!) sözlerine
bakıp, döviz cinsinden borçlanıp, konut ya da otomobil kredisi kullanan
vatandaşlar ya da işletmeler, şimdi kara kara düşünüyorlar.
- Döviz cinsinden mal alıp, borçlanan vatandaşlar ya da işletmeler de dövizdeki
zıplama nedeniyle, aylık ödemeleri ve toplam borçları artınca, allak bullak
oldular. Dövizdeki artışların, maliyetlere yansıması beraberinde "fiyat artışı"
getirecek. Sonuçta, faturayı yine halk ödeyecek.
BORSADAN ÇİFTE ZARAR
Parasını, döviz yerine borsada değerlendirenler, "çifte zarar" ile
karşılaştılar. Basit bir örnekle açıklayalım. Borsada 100 birimlik yatırımı
bulunan bir tasarrufçunun;
- Borsadaki yaklaşık yüzde 30'luk değer kaybı nedeniyle, elindeki 100 birimlik
hisselerin değeri 70 birim oldu.
- 100 birim parasını, dövize yatırmış olsaydı, dövizi yüzde 25 değer kazanacak
ve TL karşılığı 125 birim olacaktı.
Sonuç olarak, borsada 75 birime düşen 100 birim parası, borsada 130 birime
çıkacaktı. Bu yönüyle, tasarrufçunun 55 birim zararı sözkonusu...
MALİYE DE ZARARDA
Kur artışı olayından, Maliye de zararlı çıkıyor. Örneğin,
- Döviz cinsinden, banka kredisi kullanan işletmeler,
- Mal ithal edip, döviz cinsinden borcu bulunanlar,
kur artışından doğan zararları nedeniyle, Nisan-Haziran 2006 dönemi için "daha
düşük kazanç" ya da "zarar" beyan edecekler. Bu da vergi gelirlerini olumsuz
yönde etkileyecek. 2006 yılının ilk üç aylık dönem kazancı üzerinden, 10 puan
fazla ödenen verginin Nisan-Haziran dönemi geçici vergisinden mahsup edilmesi de
bu dönemin geçici kurumlar vergisi gelirini daha da aşağı çekecek. Ayrıca,
ithalattaki gerileme, KDV gelirlerini de etkileyecek. Yabancılara stopaj
sıfırlaması ve yerlilere stopaj indirimi, gelir vergisi tahsilatını da olumsuz
etkileyecek.
BORÇLAR VE MİLLİ GELİR
Döviz fiyatındaki artış, dış borçlarımızı ve milli geliri de etkiledi. 170
milyar dolar civarında olan dış borcumuzun yaklaşık yarısı bankalar ve özel
sektöre ait. Dövizdeki yüzde 25 civarındaki zıplama, bunların borçlarının YTL
karşılığını, son bir ayda yaklaşık 22 milyar dolar artırdı. İç borç stokunun
yüzde 15'i dövize endeksli ya da döviz cinsinden olduğu için, borcun TL
karşılığı da arttı.
2006 yıl sonu milli gelir hedefi 540 milyar YTL olarak belirlenmiş ve dolar
kurunun yıl sonunda 1.417 YTL olacağı varsayımına göre, 381 milyar dolar olarak
hesaplanmıştı. Buna göre kişi başı milli gelir de 5.216 dolar olarak
belirlenmişti. Dolardaki zıplama sonucu, yıl sonu milli gelir hedefi 381 milyar
dolardan 331 milyar dolar civarına, kişi başı gelir de 4.500 dolar civarına
gerileyecek. Kuşkusuz, dövizin seyrine göre bu tutarlar daha da değişebilecek.
Dolar zıplayınca, Merkez Bankası bunu bastırabilmek için, faiz oranlarını
yükseltti. Bu da hem vatandaşın ve işletmelerin hem de Devletin borçlanma
maliyetlerini artırdı. İnşaat ve otomotiv sektöründe, talep gerilemesi başladı.
Son gelişmeler karşısında, büyüme ve enflasyon hedeflerinin tutmayacağı da
şimdiden belli oldu.
Bu arada, döviz cinsinden geliri olan ihracatçılar ve turizmciler, dövizdeki
zıplamadan kárlı çıkacaklar. Dış ticaret açığı ve buna bağlı olarak cari açıkta
gerileme olabilecek.
Son gelişmelerden, ülkeyi yönetenlerin ve bazı uzmanların, ders almaları
dileğiyle...
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
