|
Dövizle kirada mal sahibine şok
Şükrü Kızılot skizilot@yaklasim.com - 01
Eylül 2007 Cumartesi - Hürriyet
DÖVİZLE kiralama, son yıllarda yaygın olarak uygulanıyor.
Bazı mal sahipleri, kiraya her yıl döviz cinsinden yüzde 3-5 zam yaptıkları
gibi, bir de dört veya beş yıllık sözleşme bitiminde, döviz olarak yüzde 40-50
oranında, ayrıca zam yapıyorlar.
Özellikle, son günlerde, okurlarımız "Bu olayın hukuki yönü ve doğrusu ne?" diye
soruyorlar.
DÖVİZ CİNSİNDEN ARTIŞ
Döviz cinsinden gayrimenkul kiralanması olayında, kira artışına sınırlama
getiren ve halen yürürlükte olan, çok kişinin farkında olmadığı bir yasa maddesi
var. Bu madde çok önemli.
"Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun"a 16 Şubat 2000 Tarih ve 4531 sayılı
Kanunla Geçici 7. madde olarak eklenen bu maddeye göre;
- Kira artışlarının, Türk parası olarak 2000 yılında yüzde 25, 2001’de yüzde 10
olabileceği belirtiliyor (2001’le ilgili yüzde 10 ibaresi, Anayasa Mahkemesi’nce
15.9.2001 tarihli Resmi Gazete’de 19.7.2001 Tarih ve K.2001/333 sayılı kararla
iptal edildi).
- Maddenin döviz cinsinden kiralamalarla ilgili olan ve halen yürürlükte bulunan
ikinci fıkrasına göre de; kiranın, yabancı para (yani dolar, euro, sterlin vs.)
ya da altın olarak belirlendiği durumlarda, kiraya ayrıca yıllık artış
uygulanamıyor.
Maddenin dördüncü fıkrasında da "kira tespit davalarında da yukarıdaki
sınırlamalara uyulur" hükmü yer alıyor.
Kuşkusuz, yasanın bu hükmüne aykırı kira sözleşmesi de hukuken geçerli olmuyor.
Yargıya intikal eden uyuşmazlıklarda da; "kira bedelinin yabancı paraya endeksli
olarak belirlendiği kira sözleşmelerinde, ayrıca yıllık artış uygulanamayacağı"
yönünde kararlar veriliyor (Örneğin Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 27 Nisan
2005 Tarih ve E.2005/6-233, K.2005/279; kararın tam metni için Bkz. www.yaklasim.com
<http://www.yaklasim.com>).
KİRA TESPİT DAVASI VE YTL
Her ne kadar bu hüküm, günümüzde amacını aşmış ve özellikle dövizin değerindeki
ciddi düşüşler nedeniyle, kiralayanın yani mal sahibinin aleyhine bir tablo
ortaya çıkmışsa da yasa maddesi bu gerekçe ile döviz cinsinden kira artırımı ya
da kira tespit davası açılmasına engel.
Bu konuda yargının eğilimi; dövizle belirlenen kirada sürenin bitiminde, kira
artışı yapılamayacağı ancak kiranın YTL’ye çevrilmesi durumunda, kira artırımı
yapılabileceği yönünde.
YASA YÜRÜRLÜKTE
Çok kişinin farkında olmadığı "Kiranın yabancı para ile belirlendiği durumlarda,
ayrıca yıllık artış uygulanamayacağı" şeklindeki Geçici 7. madde hükmü, şu anda
hukuken yürürlükte. Herhangi bir yasa ile değiştirilmedi ya da iptal edilmedi.
Nitekim, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun yukarıda belirtilen, 27 Nisan 2005
tarihli kararında da Geçici 7. maddede yer alan; kira bedelinin, yabancı paraya
endeksli belirlenmesi halinde, ayrıca sözleşmelerde öngörülen yıllık artış
şartının uygulanmayacağı yönündeki zorunlu, emredici ve yürürlükte olan yasal
düzenlemenin, geçerli olduğu açıkça belirtiliyor.
Bu arada bir gerçeği de vurgulamakta yarar var. Geçici 7. maddedeki bu
düzenleme, 2000 yılı koşullarında, yabancı paraların Türk Lirası karşısında
sürekli artış göstereceği düşüncesiyle yapılmıştır. Oysa, birkaç yıldır şemsiye
tersine döndü.
Kiranın döviz cinsinden belirlendiği ve dövizinde değer kaybına uğradığı
durumlarda, kiralayanın mağduriyeti de ortadadır. Kiralayan, her geçen ay
dövizin YTL karşısında değer kaybı nedeniyle reel anlamda YTL karşılığı daha az
gelir elde etmektedir.
Görünen o ki döviz cinsinden kiralamalarda, yalnızca kiracı değil, bazı
durumlarda da kiralayan mağdur olabilmektedir.
Bu konuda, sağlıklı çözüm yolu bellidir; amacını yitiren Geçici 7. madde hükmü
yürürlükten kaldırılmalı ve yabancı para ile yapılan sözleşmelerin ya ülke
parasına yönlendirilmeli ya da dövizle kiralamalara da "kira tespit davası" yolu
açılabilmeli.
İhtilaflar çoğalmadan, acil bir düzenleme yapılmasında yarar var.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
