|
Kooperatif hissesini satana vergi var
Şükrü Kızılot - skizilot@yaklasim.com
- 26 Ocak 2005 Çarşamba - Hürriyet
BAZEN hiç önemsemediğiniz bir işlem nedeniyle,
yüksek tutarda vergi ve ceza ile karşılaşabilirsiniz. Bu işlemlerden biri de
‘kooperatif hissesi’ satışıyla ilgili...
Kooperatife üye olup yıllardır, ‘birgün nasıl olsa bitecek’ diye sabırla
aidatını ödeyenler, şu ya da bu nedenle kooperatif hisselerini sattıklarında,
gelir vergisi ödeyecekler.
Bu aşamada ilk akla gelen soru, neyin üzerinden yani hangi kazancın üzerinden
vergi ödeneceği olsa gerek... Hemen açıklayalım, ödediğiniz aidatların toplamı
ile satış bedeli arasındaki fark üzerinden...
Kooperatife 5 yıl önce hatta 15 yıl önce girmiş olmanız önemli değil. 20 yıl
önce girmiş olsanız bile, o kooperatifteki hissenizi sattığınız an, "değer artış
kazancı" elde etmiş sayılıyorsunuz . Bundan dolayı da, gelir vergisi ödemeniz
gerekiyor (Gelir Vergisi Kanunu Mükerrer Md. 80/4).
KAZANÇ NASIL HESAPLANACAK?
Kazancı hesaplamaya başlamadan önce, kooperatife ödemiş olduğunuz aidat
makbuzları ya da banka dekontları ile hesap makinesini masanın üzerine
koyacaksınız. Bir de, kooperatife girdiğiniz tarihten, hisseyi sattığınız tarihe
kadar olan Devlet İstatistik Enstitüsü aylık toptan eşya fiyat endeksini yani
TEFE oranlarını bulacaksınız. O da tamamsa, vergiye tabi kazancınızı hesaplamaya
başlayabilirsiniz.
1) Her aidatı; ödediğiniz tarihten, hisseyi sattığınız tarihe kadar (sattığınız
ay hariç) DİE aylık TEFE artış oranına göre, endekslemek suretiyle
yükselteceksiniz (son 10 yılın TEFE endeks sayıları için Bkz. Şükrü KIZILOT ve
Ark., Gayrimenkul Rehberi, Ankara, 2005).
2) Endekslemeye tabi tutulan aidat ödemelerinizin toplamını, kooperatif
hissenizi kaça sattıysanız, sattığınız o bedelle kıyaslayacaksınız. Örneğin,
aidat ödemelerinizin endekslenmiş tutarı 20 bin YTL, 2005 yılında, konut
kooperatiflerindeki hissenizi satış bedeliniz de 60 bin YTL olsun. Bu durumda,
40 bin YTL "değer artışı kazancı" elde etmiş oluyorsunuz.
3) Elde ettiğiniz kazançtan, 13 YTL’lik "istisna" tutarını düşeceksiniz. Kalan
tutar üzerinden de, yüzde 20-40 arasında değişen tarifeye göre, gelir vergisi
ödeyeceksiniz.
4) Gelir vergisi hemen ödenmiyor. Satışı yaptığınız tarihi izleyen yılın 1-15
Mart tarihlerinde "yıllık gelir vergisi beyannamesi" veriyorsunuz. Beyanname
üzerinden hesaplanan gelir vergisini de Mart ve Temmuz aylarında, iki eşit
taksitte ödüyorsunuz. Vergileri ödeyince de olay bitiyor...
KOOPERATİF EVİNİ SATANLAR
Kooperatif bitmiş, kuralar çekilmiş ve herkes kendi evinin tapusunu almış
olabilir. Bu durumda, kooperatif hissesi değil, kooperatif yoluyla edinilen evin
satışı sözkonusu olur.
Kooperatif ortaklarının, kooperatif yoluyla edindikleri gayrimenkulleri
satışında, vergilendirme ve kazancın belirlenmesi açısından iktisap (yani satın
alma) tarihi çok önemli.
Yasaya göre; kooperatif ortaklarına, bu sıfatları dolayısıyla tahsis edilen
gayrimenkuller "TAHSİS TARİHİNDE" ortak tarafından satın alınmış sayılıyor.
Tahsis tarihinden itibaren 4 yıl içinde satılan gayrimenkulden elde edilen
kazanç, gelir vergisine tabi. Tahsis tarihinden itibaren 4 yıl geçtikten sonra
satılan gayrimenkullerden sağlanan kazanç ise, gelir vergisine tabi değil (Gelir
Vergisi Kanunu Mükerrer Md. 80/6). 4 yıl içinde satanın ise, ‘13 bin YTL’yi aşan
kazanç doğması halinde" aşan kısmın üzerinden gelir vergisi ödemesi sözkonusu
olabilecek.
NOT: Önceki günkü yazının başlığı "2005'te bono, borsa ve fonun cazibesi" olması
gerekirken "2005'te bono, borsa ve fonun cezası" olarak yayınlanmıştır.
Düzeltir, özür dileriz...
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
