|
Emekli aylığı 223 YTL'ye düşecek mi
düşmeyecek mi
Şükrü Kızılot - skizilot@yaklasim.com 22
Kasım 2008 Cumartesi - Hürriyet
BU günlerde, emekliler ve çalışanlardan en çok aldığımız soru bu...
Emekliler, "emekli aylıklarının", çalışanlar ise ileride emekli olduklarında,
bağlanacak aylıklarının 223 YTL'ye düşüp düşmeyeceğini soruyorlar.
Hemen yanıtlayalım;
Duruma göre düşecek, duruma göre düşmeyecek.
O DURUM NE?
Şu anda emekli aylığı alanların, emekli aylıklarında herhangi bir azalma
olmayacak. Hatta yılda iki kez enflasyon oranında da olsa, aylıkları artacak.
Çalışanlara gelince, durum değişiyor.
Sosyal Güvenlik Yasası'nda yer alan bir hükme göre;
Bağlanacak aylık, asgari ücretin yüzde 35'inden az olamayacak. Şu anda asgari
ücret 638,70 YTL olduğuna göre, bunun yüzde 35'i 223 YTL ediyor.
Yılbaşından itibaren asgari ücret 660 YTL olduğunda bağlanacak asgari aylık 231
YTL olacak.
Olay özellikle 8 Eylül 1999'dan itibaren örneğin 2001'de ya da 2008'de ilk kez
sigortalı olanları ilgilendiriyor. Bunlar ileride emekli olduklarında, emekli
aylıklarında prim ödeme gün sayılarına bağlı olarak, ciddi bir azalma
olabilecek. Başka bir anlatımla, asgari ücretin yüzde 35'i kadar aylık
bağlanacak olanların sayısında, ilerleyen yıllarda önemli bir artış olacak.
Asgari ücret üzerinden prim ödemiş olan; emekliler, maluller ve ölüm aylığından
yararlananlar (ölenin eş ve çocukları), bu alt sınır üzerinden yani asgari ücret
üzerinden bugün itibariyle 223 YTL aylık alabilecekler.
ÇOCUĞA VE EŞE AYLIK
Yukarıda belirttiğimiz sigortalı öldüğünde, eşi ve bir çocuğu olduğunu
varsayalım.
- Çalışmayan eşine yüzde 50'si (yani bugün itibariyle 112 YTL'si)
- Çocuğuna da yüzde 25'i (yani bugün itibariyle 56 YTL) aylık olarak bağlanacak.
Şimdi yukarıdaki örneğe bakınca;
"Eyvah, yarın ölürsem, eş ve çocuğuma bu kadarcık mı aylık bağlanacak?" diye
düşünenler olabilir.
Onları rahatlatalım. 223 YTL yani asgari ücretin yüzde 35'i kadar aylık
bağlanması, tüm sigortalıları kapsamıyor. Aylığı asgari ücretin üzerinde olanlar
223'ün çok üzerinde örneğin 600 YTL ya da 1000 YTL aylık alabilecekler. Bugün
itibariyle, daha önce sürekli olarak en yüksekten yani tavan ücret üzerinden
prim ödeyenler, yaklaşık 2.144 YTL aylık alabiliyorlar.
GERÇEK ÜCRET ÖNEMLİ
Ülkemizde yaygın olan uygulama, çalışanla net ücret üzerinden anlaşılması ve
sigorta primleri ile vergileri işverenin üstlenmesi şeklinde oluyor. Böyle
olunca, işverenlerin önemli kısmı, çalışanları gerçek ücretinden değil, "asgari
ücret" üzerinden sigortalı bildiriyor ve primlerini de buna göre yatırıyorlar.
Yukarıdaki açıklamalardan da fark edileceği gibi, asgari ücretten gösterilenler,
ileride emekli olduklarında, düşük aylık alacaklar. Öldüklerinde de eş ve
çocuğuna bu düşük ücret üzerinden aylık bağlanacak.
Yürürlükteki mevzuata göre, çalışanların bordroda düşük ücret üzerinden
gösterilmesi "Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme" olarak kabul
ediliyor.
Bunun yaptırımı da; 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ve eksik ödenen verginin
3 katı "vergi ziyaı" cezası oluyor (Bkz. VUK Md. 344 ve 359).
Özetle, çalışanların, gerçek ücretleri üzerinden bordroda gösterilmesi, hem
işveren hem de işçinin lehine...
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz. |