|
Ne olacak bu rakının hali
Şükrü Kızılot
-skizilot@yaklasim.com - 10 Mart
2005 Perşembe - Hürriyet
BİLİNEN bir fıkra var; iki Alman, bira içmek
için gittikleri barların dolu olduğunu görünce, bir Türk lokantasına gidip, iki
bira istemişler.
Garson ‘Bizde bira yok, isterseniz rakı verebiliriz’ deyince, mecburen rakı
istemişler. Birinci kadehi içmişler, ardından ikinci kadehi de bitiren Alman,
arkadaşına dönerek sormuş; ‘Hans, söyle bakalım ne olacak bu Almanya’nın hali?’
Şimdi bu fıkra tersine döndü. Son günlerde, Türkiye’nin halini sormaktan
vazgeçtik. Herkes birbirine ‘Arkadaş, ne olacak bu rakının hali?’ diye soruyor.
Ülkenin mevcut sorunları yetmiyormuş gibi, şimdi bir de ‘sahte rakı’ sorunu
çıktı!..
SORUN NEREDE
Aslında, ‘sahte rakı’ ve diğer kaçak içkiler, kimse için sürpriz olmadı.
Kaçakçıların elini kolunu sallayarak Türkiye’ye rahatça ‘kaçak içki’
getirebilmesi, ülke içinde ‘sahte içki’ imal edenlerin ve satanların, hiçbir
denetime tabi tutulmayışı ve arka arkaya gelen yüksek ÖTV artışları, olayın
başlıca nedeniydi...
Olayın kárlılık anlamındaki cazibesini net olarak görebilmek için, ‘rakının
fiyatı’ ve ‘vergi yapısı’ tabloda gösterilmiştir.
Tablodan da fark edileceği gibi, 7.78 YTL net fiyatı olan rakı, vergiler devreye
girince, 22,50 YTL’ye satılıyor.
Böyle olunca;
1- Rakı üreticileri, 70 CL’lik rakıyı üzüm alkolü, anason gibi girdiler
nedeniyle, 2.5-3 YTL’ye maliyetle imal ederken sahte rakı üretenler, bir YTL
maliyetle imal ediyorlar. Yüksek vergiler de olmadığı için, sahte rakıyı
maliyetinin yüzde 1000 fazlasıyla satabiliyorlar.
2- Sahte rakı alıp satanlar ise, normal rakı satışına kıyasla, daha fazla kazanç
sağlıyorlar.
3- 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulü ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu
(TAPDK) Kanunu’nun üçüncü maddesi, sahte içki denetiminden sorumlu merci olarak,
TAPDK’yı öngörüyor. Ancak TAPDK ve Tarım Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı’nın,
sahte rakının önlenmesi ile ilgili gerekli denetimi yapmadığı göze çarpıyor.
Böyle olunca da sahte rakı imali, satışı ve kaçak içki girişi, cazip hale
geliyor. Öte yandan, vergiler ve buna bağlı olarak fiyatlar yükseldikçe, normal
rakı satışları düşüyor. Örneğin normal rakı satışı 1998’de 74, 2000’de 66,
2002’de 60, 2004’de 46 milyon litreye düştü. Son 5 yılda 20 milyon litrelik
azalma oldu.
NE YAPILABİLİR?
Yapılacak olanlar belli. Nedenler ortadan kaldırılır, yaptırımlar
ağırlaştırılır. Örneğin;
1- Yüksek vergi artışları, her zaman vergi gelirini artırmaz. Fransızların
dediği gibi ‘Fazla vergi vergiyi öldürür’. Türkiye’de fazla vergi ayrıca, adamı
da öldürüyor. Maliye, vergi olayında kantarın topuzunu fazla kaçırdı. Dimyata
pirince giderken, evdeki bulgurdan olma tehlikesiyle karşı karşıya.
2- Sahte içki imal eden ve satanlara uygulanacak para cezaları ve hapis cezaları
ağırlaştırılmalı.
3- Olayın, sigaranın özelleştirilmesi boyutu da düşünülerek, gelecek üç yıl
içinde, sigara ve içki ÖTV’sinde, artış yapılmayacağı veya makul seviyede
tutulacağı taahhüt edilebilir.
4- Rakı üretiminde ana girdi olan alkolün ithali ve satışına yönelik etkin bir
denetim de sahte rakı imalini engelleyebilir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
