|
Vergiyi en çok kim kaçırıyor
Şükrü Kızılot - 07 Haziran 2005 Salı -
Hürriyet
BAŞLIĞI okuyunca, aklınıza bazı meslek grupları ya da sektörler gelebilir.
Haklısınız, yıllardır listeler halinde kürkçü, dişçi, doktor, bakkal, inşaatçı,
konfeksiyoncu gibi kişilerin ödediği ‘sembolik vergiler’ yayınlanıyor.
Ardından tartışmalar başlıyor, asgari ücretlinin ödediği vergi ile kıyaslamalar
yapılıyor. Bir süre sonra olay unutuluyor ve yine değişen bir şey olmuyor.
Bu kez meslek ve sektör tartışmasına girmeden ‘vergi türleri’ itibariyle olayı
ele alıp, farklı bir yaklaşımla en çok kaçağın hangi vergilerde olduğunu
belirtmek istiyoruz.
İLGİNÇ BİR TABLO
Tablonun incelenmesinden de farkedileceği gibi, 2004 yılı vergi incelemelerinde,
oransal olarak;
- En yüksek vergi kaçağı, yüzde 1.282 ile damga vergisinde bulunmuş. Ancak,
damga vergisinin toplam vergi gelirleri içindeki payı sembolik olduğu için, bu
vergideki kaçak geri planda kalıyor.
- Asıl önemli olan gelir vergisindeki kaçak, yüzde 269’u buluyor. Tabloya göre,
2004 yılında 39 bin 666 mükellef incelenmiş, bunlar 100 birim matrah beyan edip,
269 birimini gizlemişler.
- Kurumlar vergisi kaçağı da yüzde 147’yi buluyor. 2004 yılında 15 bin 796
kurumlar vergisi mükellefi incelenmiş. Bunlar da 100 birim matrah beyan edip,
147 birimini gizlemişler.
Gelir ve kurumlar vergileriyle bağlantılı olan geçici vergilerdeki kaçak ise
yüzde 237’yi buluyor.
Bu arada, KDV’deki kaçağın yüzde 27 olması da ilginç bir görüntü...
Hemen belirtelim, yukarıdaki oranlara bakıp, Türkiye geneli ilişkin bir tahmin
yapmak ve her mükellefin, benzer oranda vergi kaçırdığını iddia etmek hatalı
olur.
DOLAYSIZ SORUNU
Daha önce yazdık, yıllardır dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki
oranı artarken, gelir ve kurumlar vergileri gibi dolaysız vergiler azalıyor. Bu
da vergi adaletini olumsuz yönde etkiliyor.
Halkın bu konudaki tepkileri de artıyor. Önceki gün gazetelerde okudunuz,
Tüketici Dernekleri Federasyonu üyeleri ‘Dolaylı vergi mi dolaysız soygun mu?’
yazılı pankart ve afişlerle, gösteri yapıp, dolaylı vergileri protesto ettiler.
Açıkçası, protestoda haklılar...
Dolaysız vergilere bakıyoruz; 1980 yılında gelir vergisinin, toplam vergi
gelirleri içindeki payı yüzde 52 iken, 2005’te yüzde 17’ye düşmüş durumda...
Kurumlar vergisinin, toplam vergi gelirleri içindeki payı ise; 2003’te yüzde
10.3 iken, 2004’te 9.6’ya, 2005’te de 7.5’e düşüyor.
Özetle, dolaysız vergi olan gelir ve kurumlar vergileri, sürekli geriliyor. Öte
yandan, vergi incelemelerinde, en yüksek vergi kaçağının, dolaysız vergilerde
olduğu saptanıyor!..
Vergi türleri itibariyle, tablodaki 2004 yılı vergi inceleme sonuçları,
Türkiye’deki vergi kayıp ve kaçağının yanısıra dolaysız vergi komedisinin örnek
bir fotoğrafını ortaya koyuyor.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
