|
Ne olacak bu sigaranın hali
Şükrü Kızılot - skizilot@yaklasim.com - 02
Ağustos 2005 Salı - Hürriyet
GEÇEN hafta, sigaradaki yeni vergi uygulaması açıklanınca, ortalık yine toz
duman oldu. Yine dolaylı vergilere yüklenildi...
Son artışla, sigaradan alınan ÖTV yüzde 28’den yüzde 58’e yükseltildi. Markası
ne olursa olsun, bir paket sigaradan alınacak verginin tutarı da 1.2 YTL’den (1
milyon 200 bin liradan) aşağı olamayacak. Böylece, ucuz sigaraların vergisi,
yüzde 50 artarken, pahalı sigaraların kár marjı, yüzde 50’ye çıkmış olacak.
Sigaradan alınan ÖTV ve KDV toplamı, çıplak sigara fiyatının yaklaşık 4 katına
yani yüzde 400’üne ulaşıyor... Olaya bütünüyle baktığımızda, yeni sistem,
sigaraların vergilendirilmesinde, bir yıldır devam eden sorunu çözmek yerine,
yeni tartışmaları da beraberinde getirdi.
SÜRPRİZ DEĞİL
Sigaradaki ÖTV artışı, Hürriyet okurları için sürpriz değil. Olayı önceden
farketmiş ve 9 Kasım 2004 tarihli Hürriyet’te ‘2005 yılı bütçe tasarısına göre,
sigara ve alkollü içkinin ÖTV gelirlerinde, 2004’e kıyasla yüzde 50 artış
öngörülüyor. 2005 yılı enflasyon hedefinin yüzde 8 olduğuna baktığımızda, bu
artış kafaları karıştırıyor’ diye yazmıştık.
Özetle, olay 2004 yılının son aylarında belliydi zaten... O tarihte, böylesine
yüksek oranlı bir ÖTV zammının, tekele bağlı sigaraların özelleştirilmesini
engelleyeceğini de belirtmiştik.
Nitekim engelledi de... Sigaranın özelleştirilmesi, iki kez ertelendi sonra da
iptal edildi.
Maliye yetkilileri ‘Bizim derdimiz, koyduğumuz hedeflere ulaşmak. Onun dışında
kim ne yaparsa yapsın bizi ilgilendirmiyor. Vergi hedeflerini tutturmak, bizim
için olmazsa olmaz bir zorunluluk’ diye açıklama yaptılar (Bkz. 30 Temmuz 2005
tarihli Hürriyet).
Açıkçası, 285 bin tütün üreticisi ailenin perişan olacağı, Tekel dışındaki
yabancı sigara firmalarının; Çin, Afrika ve Hindistan tütününe yöneleceği, bazı
dengelerin altüst olacağı, Maliye için çok önemli değil...
NE OLACAK ŞİMDİ?
Birincisi, sigaranın özelleştirilmesi, iyice zora girdi. Tekelin, 2001’de yüzde
68, 2002’de 61, 2003’te 56, 2004’te 50 olan pazar payı 2005’te yüzde 40’a
gerilemişti. Son ÖTV artışı ve 1.2 YTL’lik asgari vergi nedeniyle, yüzde 30’a
hatta daha aşağılara gerilemesi bekleniyor. Pazar payı, sürekli azalan bir
şirketin kapısında, müşteri kuyruğa girmez.
Dünyada, özelleştirme yapılırken, vergi mevzuatında bu kadar sık değişiklik
yapan ve vergileri artıran başka bir ülke yok. Özelleştirmede sigarayı alacak
firma, sürekli değişen ve değişecek olan vergiler nedeniyle, önünü göremeyeceği
için, özelleştirme olayına ilgi göstermeyecek ya da sigaraları, bedavaya
kapatmaya çalışacak.
Olay bununla bitmiyor. Fiyat artıkça, sigara kaçakçılığı da artıyor. Tekel Genel
Müdürü’nün açıklamasına göre, ülkemize her yıl 2025 bin ton kaçak sigara
giriyor. Bundan doğan vergi kaybı da 1 milyar doların üzerinde...
‘Fiyat artıkça, kaçakçılık artar’ diye kesin bir kural yok. Ancak, özellikle
Türkiye’de kaçakçılığın arttığı da bir gerçek. Gümrük Müsteşarlığı kayıtlarına
göre, Türkiye’ye kaçak gelen malların liste başında ‘sigara’ var. Şu ya da bu
nedenle, sigara kaçakçılığı önlenemiyor. Zam öncesi bir konteynır kaçak
sigaradan 1 milyon dolar kazanç sağlayan kaçakçılar, yeni ÖTV artışını görünce,
zil takıp oynamışlardır, herhalde...
Sonuçta, Paul Leroy Beaulieu’nun dediği gibi ‘Fazla vergi, vergiyi öldürüyor...’
Biz de sigara olayında, Dimyat’a pirince giderken, evdeki bulgurdan oluyoruz...
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|