|
BİZE GÖRE
Zayi olan belgelerin sorumluluğu
Veysi Seviğ - 24 Mayıs 2006 Çarşamba - Dünya
Katma Değer Vergisi Yasası'nın 29'uncu maddesin birinci fıkrasının (a) bendine
göre mükellefler "kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla
hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer
vergisini" hesaplanan katma değer vergisinden indirim konusu yapabilirler.
Söz konusu yasanın 34/1'inci maddesinde de "Yurtiçinde sağlanan veya ithal
olunan mal hizmetlere ait katma değer vergisinin alış faturası veya benzeri
vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni
defterlere kaydedilmek" suretiyle indirim konusu yapılabileceği hususu ayrıca
hükme bağlanmış bulunmaktadır.
Fatura ve benzeri vesikalar ile gümrük makbuzu bir malın edinildiğini gösteren
belgelerdir. Dolayısıyla ticrai işlerde bu belgelerin düzenlenmesi ile birlikte
malın kimden kime satıldığı anlaşılır.
Bilindiği üzere Vergi Usul Yasası'nın üçüncü maddesinin (b) bendinde de ifade
edildiği üzere "Vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek
mahiyetinin saptanması" zorunlu olmaktadır. Yapılan vergi incelemeleri sırasında
da inceleme elemanlarının görevi "...ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu
araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır."
Diğer yandan ticari işletme sahibi özellikle mal ve hizmet alımları ile mal ve
hizmet satışlarını belgelendirmek suretiyle kayıtlarına nakletmek zorundadır.
Gerçekte Katma Değer Vergisi Yasası'nın 29'uncu maddesinin birinci fıkrasının
(a) bendinde, yükümlülerin yaptıkları vergiye tabi işlemleri üzerinden
hesaplanan katma değer vergisinden, yasada aksine hüküm olmadıkça faaliyetlerine
ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak
düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisinden
indirebilmelerinde, aynı yasanın 34'üncü maddesinin birinci bendinde de
yurtiçinde sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait katma değer
vergisinin alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinde
ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar yasal defterlere kaydedilmek şartıyla
indirileceğinin belirtilmesinde temel amaç vergilendirmede belge düzeninin
yerleştirilmesini sağlamaktır.
Ancak bazı hallerde defter ve belgelerin çalındığı, kaybolduğu savı ile bu
belgelerin incelemeye yetkili elemanlara sunulmadığı gözlenmektedir. Bu bağlamda
yargı kararıyla çalındığı saptanmış olan defter ve belgelerin incelemeye ibraz
edilememesi, yükümlüyü, katma değer vergisi indirimine ilişkin koşullardan
ikincisi olan "indirim konusu yapılan verginin alış belgelerinde ayrıca
gösterilmiş olması"nı kanıtlama sorumluluğundan kurtarmamaktadır.
Ticari icaplara göre kendilerine mal ve hizmet sunan kişi ve kuruluşları bilmek
durumundaki alıcının, gerekli girişimlerde bulunarak emtia alışına ilişkin
belgelerin varlığını ispat olanağına sahip olduğunun kabulü gerekmektedir.
Bir başka anlatımla, ticari faaliyette bulunanlar kendilerine mal ve hizmet
satanları büyük bir olasılıkla bilmekte ve hatırlayabilmektedirler. Bu nedenle
herhangi bir nedenle kaybolan bir belgenin ikinci örneğini almak veya bulmak her
vakit mümkündür.
Diğer yandan Danıştay ile vergi mahkemeleri, bakmakta oldukları davalara ait her
çeşit incelemeleri kendiliğinden yaparlar. "Mahkemeler belirlenen süre içinde
lüzum gördükleri evrakın gönderilmesini ve her türlü bilgilerin verilmesini
taraflardan ve ilgili diğer yerlerden isteyebilirler" (İdari Yargılama Usulü
Yasası Madde: 20).
Bu bağlamda yapılan incelemeler sonucunda kanıtlanamayan işlemlere yönelik
belgelerin yargı aşamasında edinilmesi durumunda bu belgelerden vergi dairesi
haberdar edilerek, gerçek mal teslimi ve hizmet alımına ilişkin olup
olmadıklarının araştırılması istenir.
Yükümlü bu açıdan özellikle alış belgeleri konusunda söz konusu belgeyi
düzenleyenlerle ilişki kurmak suretiyle yasal haklarının varlığını
kanıtlayabilir.
Dolayısıyla "Ticari icaplara göre tüccarın mal ve hizmet satın aldığı kişi ve
kuruluşları bilmek zorunda olduğunu kabullenmek gerekir." (Danıştay Vergi Dava
Daireleri Genel Kurulu E.No: 2004/145, K.No: 2004/204)
Uygulamada çok sık rastlanan belge zayii nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlıkların
temel nedeni yükümlülerin belge kullanımı konusundaki sorumluluklarını yeterince
özümleyememeleridir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
