|
BİZE GÖRE
Vergi mükellefi sayısına yönelik veriler ve
analizi
Veysi Seviğ - 13 Haziran 2006 Salı - Dünya
Ülkemizde vergi istatistiklerinin incelenmesinden anlaşılacağı üzere vergisel
yükümlülüklerin yerine getirilmesi açısından belli bazı sorunların mevcut olduğu
hususu kolaylıkla anlaşılmaktadır.
2006 yılı Mayıs ayı sonu itibariyle ülkemizde faal gelir vergisi mükellefi
sayısı 1.717.373'dür. Bu sayı 2001 yılında 1.768.653 olup, Ocak 2005 ile Mayıs
2006 tarihleri arasında 113.919 mükellef re'sen terk işlemine tabi tutularak
kaydı silinmiştir.
Kurumlar vergisi mükellef sayısı ise Mayıs 2006 tarihi itibariyle 600.307'dir.
Ocak 2005 ile Mayıs 2006 döneminde 78.222 kurum re'sen terk işlemine tabi
tutularak kaydı silinmiş bulunmaktadır.
Basit usulde vergiye tabi tutulan mükellef sayısı ise aynı tarih itibariyle
786.896'dır.
Bu bilgiler ışığında ülkemizde 2006 yılı Mayıs ayı itibariyle toplam mükellef
sayısı;
. Faal gelir vergisi mükellefi 1.717.373
. Faal kurumlar vergisi mükellefi 600.307
. Basit usulde vergiye tabi olanlar 786.896
Toplam: 3.104.576'dır.
Ülkemizin vergi gelirleri bu yükümlüler tarafından sağlanmaktadır.
Bir başka veriye göre de ülkemizde 2.186.783 mükellef yapmış oldukları
ödemelerden stopaj yoluyla vergi toplayarak vergi dairesine yatırmaktadır. Gelir
Vergisi Yasası'nın 94'üncü maddesi uyarınca yapmış bulundukları ödemelerden
vergi kesmekle yükümlü bulunanlar, bu görevlerini sorumlu sıfatıyla yerine
getirmektedirler. Bu bağlamda gelir vergisi stopajı yapan bazı kuruluşlar mevcut
yasal düzenlemeler nedeniyle gelir veya kurumlar vergisi mükellefi konumunda
olmayabilmektedir.
Ülkemizde Mayıs 2006'da 2.206.591 katma değer mükellefi vardır.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin çoğunluğu aynı zamanda gelir vergisi
stopaj ve katma değer vergisi mükellefi konumundadır. Teknik anlamda gelir
vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri büyük bir çoğunlukla
yapmış oldukları bazı ödemeler nedeniyle aynı zamanda gelir vergisi kesintisi
yapmakla yükümlü olduklarından, bunlar sorumlu sıfatıyla bu yükülülüklerini
yerine getirmektedirler. Örneğin gelir vergisi kesintisi (stopaj) ücret
ödemelerinden, kira ödemelerinden ve serbest meslek erbabına yapılan
ödemelerinden yapıldığı gibi, kâr dağıtımı yapan kurumlar dağıtıma konu
ettikleri kurum kazancı üzerinden de gelir vergisi kesintisi yapmaktadırlar.
Bu bilgiler ışığında basit usulde vergiye tabi olanların mevcut yasal
düzenlemeden kaynaklanan özel durumları hariç olmak üzere ülkemizde vergiler
gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ile kamu kuruluşları tarafından
ödenmektedir. Bu bağlamda bazı kamu kuruluşları yaptıkları ödemelerden gelir
vergisi kesintisi yapmaktadırlar.
Bir başka rakamsal veriye göre 31 Mayıs 2006 tarihi itibariyle ülkemizde
41.381.164 kişinin vergi kimlik numarası vardır.
Buna göre vergi kimlik numarası olan yaklaşık her 16 kişiden biri faal vergi
mükellefi olmaktadır.
Gelir İdaresi Başkanlığı'nın resmi internet sitesinde yer alan bilgilerden
anlaşılacağı üzere 31 Mayıs 2006 tarihi itibariyle ülkemizde 33.605.875
potansiyel vergi mükellefi vardır. Bu kişiler yaptıkları işler dolayısıyla vergi
kimlik numarası almak zorunda kalmışlardır.
31 Mayıs 2005 tarihi itibariyle potansiyel mükellef konumunda olanların
mükellefiyet tesis ettirme nedenleri aşağıdaki tabolda gösterilmiştir.
Potansiyel mükelleflerin konumlarına göre dağılımı (31 Mayıs 2006)
Mükellefiyet nedenleri Kümülatif dağılım
. İthalat 4.781
. Yönetim kurulu başkanı 3.747
. Yönetim kurulu üyesi 13.650
. Genel müdür, şirket müdürü 41.610
. Şirket ortağı 455.480
. Taşıt alan 2.114.312
. Taşıt satan 605.008
. Gayrimenkul alan 2.102.840
. Gayrimenkul satan 890.592
. Bina inşa ettirip tapu tesis ettiren 22.699
. Lehine ipotek tesis ettiren 11.581
. Diğer gruplara girmeyenler 27.339.575
Toplam 33.605.875
Ülkemizde mevcut istatistiki veriler vergisel yapımızın analizi açısından önem
arzetmektedir.
Son yıllarda vergi yükümüz artarken, yukarıdaki verilerden anlaşılacağı üzere,
vergi ödeyen mükellef sayısı son derece azdır. Dolayısıyla bu kesim vergi
baskısı altında kalırken 3 Temmuz 1995 tarihinden bu yana 41.381.164 kişiye
vergi kimlik numarası verilmiş olup, bunlardan yukarıdaki tabloda görüleceği
üzere 33.605.875'i potansiyel vergi mükellefidir.
Oysa ülkemizde yapılacak programlı bir çalışma ile vergi ağı dışında kalanların
vergi ağına alınması mevcut rakamsal verilerden ve özellikle potansiyel vergi
mükellefi sayısından anlaşılması mümkündür.
Kişilerin mali gücünü esas alabilecek vergilendirme yöntemine ağırlık
verilmediği sürece karşılaşılacak tıkanıklar ve sorunlar gerçekte yukarı da
sunmuş bulunduğumuz potansiyel vergi mükellefi tablosundan daha açık bir biçimde
anlaşılmaktadır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
