|
BİZE GÖRE
Yurtdışında ifa edilen serbest meslek
faaliyeti kazancı
Veysi Seviğ - 12 Haziran 2006 Pazartesi -
Dünya
Gelir Vergisi Yasası'nın 65'inci maddesinde "Serbest meslek kazancının tarifi"
yapılmıştır. Bu tarife göre "Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan
kazançlar, serbest meslek kazancıdır. Serbest meslek faaliyeti; sermayeden
ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari
mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında
kendi nam ve hesabına yapılmasıdır."
Diğer yandan söz konusu yasanın 66'ncı maddesine göre de "Serbest meslek
faaliyetini mutad meslek halinde ifa edenler, serbest meslek erbabıdır."
Serbest meslek faaliyetinde ana unsur, faaliyetin sermayeden çok kişisel
çalışmaya, ilmi ya da mesleki bilgi ve ihtisasa dayanmasıdır. Gerek ücret ve
gerekse serbest meslek kazancı, bedeni veya zihni emek karşılığında elde
edilmektedir. Ücretle serbest meslek faaliyeti arasındaki ayırım işin yani
faaliyetin bağımsız bir organizasyon içinde yapılıp yapılmadığına veya
çalışmanın işverenin talimat ve denetimi altında sürdürülüp sürdürülmediğine
göre yapılabilir.
Ücretle serbest meslek faaliyeti arasındaki ayırımda dikkate alınması gereken
önemli ölçüt, işyerine bağlılık ve işverene tabiliktir. İşverene bağlılıktan
anlaşılması gereken ise bir başka organizasyon içersinde yer alan işyerinde
çalışılması anlaşılmalıdır.
Oysa bir kimsenin serbest meslek erbabı olabilmesi için hem serbest meslek
faaliyetinde bulunması hem de bu faaliyeti mutad meslek halinde sürdürmesi
gerekmektedir.
Bazı hallerde serbest meslek faaliyetinde bulunanlar bazı yerlere belli bir
ücret karşılığında devamlı hizmet verebilmektedirler. Bu gibi hallerde kendi
uzmanlık alanlarında işverene mesai ile bağlı olmaksızın sadece danışmanlık
niteliğinde hizmet verenlerin bu durumu serbest meslek faaliyetinin çoğu kez
sürdürülmesi niteliğindedir.
Gerçekte; "serbest meslek faaliyetleri" terimi, özellikle bağımsız olarak
yürütülen bilimsel, edebi, artistik, eğitici ve öğretici faaliyetleri, bunun
yanı sıra doktorların, avukatların, mühendislerin, mimarların ve muhasebecilerin
bağımsız faaliyetlerini kapsamına almaktadır.
Serbest meslek faaliyetinde bulunanlar mesleki faaliyetleri ile ilgili her türlü
tahsilatlarını serbest meslek makbuzu düzenleyerek tahsil etmekle yükümlüdürler.
(Vergi Usul Yasası Madde: 236)
Ayrıca Gelir Vergisi Yasası'nın 94'üncü maddesi uyarınca kamu idare ve
müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş
ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,
kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmek zorunda
olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço esasına veya
zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler serbest meslek erbabına
yaptıkları ödemelerden yüzde 22 oranında gelir vergisi tevkifatı yapmakla
yükümlü kılınmışlardır. (Gelir Vergisi Yasası Madde: 94/2-b)
Söz konusu vergi kesintisi sadece yukarıda sayılan yükümlüler tarafından yapılan
ödemelerle ilgili olup, herhangi bir kişinin serbest meslek erbabına yapacağı
ödemede bu tür bir kesinti yapılmamaktadır.
Bazı hallerde serbest meslek erbabı yabancı ülkelerde bulunan kuruluşlara da
hizmet sunabilmektedir. Örneğin yurtdışında bulunan bir kuruma, yurtdışında
sunulan serbest meslek faaliyetine yönelik hizmet karşılığı havale edilen veya
yapılan ödemeleri bu bağlamda değerlendirdiğimizde Gelir Vergisi Yasası'nın
94/2-b maddesi uyarınca tevkifatın nasıl yapılacağı veyahut da bu tür ödemelerin
tevkifat konusu olup olmayacağı uygulamada duraksama yaratmaktadır.
İstanbul Gelir İdaresi Başkanlığı'nın vermiş olduğu bir özelgeden de
anlaşılacağı üzere "...yurtdışında verilen bağımsız danışmanlık hizmeti
karşılığında...yapılacak olan serbest meslek ödemelerinden Gelir Vergisi
Yasası'nın 94'üncü maddesi uyarınca, gelir vergisi kesintisi yapılmayacaktır."
Bu tür faaliyetler nedeniyle elde edilen kazançlar yıllık gelir vergisi
beyannamesi ile beyan edilerek vergilendirilecektir. (İstanbul Gelir İdaresi
Başkanlığı; B.07.1.GİB.4.34.16.01/GVK-65-12404)
Buna göre: Türkiye'de mukim bir serbest meslek erbabının yurtdışında
vermiş olduğu danışmanlık hizmeti nedeniyle kendisine nakden veya hesaben
yapılan ödemeler, Gelir Vergisi Yasası'nın 94'üncü maddesinde belirtilen kurum,
kuruluş ve kişilerce yapılmadığından tevkifat kapsamı dışında kalmaktadır
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
