|
BİZE GÖRE
Yüksek tutulan tevkifat oranları
Veysi Seviğ - 21 Haziran 2006 Çarşamba - Dünya
Gelir Vergisi Yasası'nın 75/1 maddesi uyarınca her nevi hisse senetlerinin kâr
payları ile kurucu hisse senetleri ve diğer intifa hisse senetlerine verilen kâr
payları ve pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz olarak veya başka adlarla
yapılan her türlü ödemeler menkul sermaye iradı olarak kabul edilmiş
bulunmaktadır.
Diğer yandan yasal düzenleme gereği olarak limited şirket ortaklarının ve
komandit şirketlerde komanditerlerin kâr payları ile kooperatiflerin dağıttığı
kazançlar da aynı paralelde kâr dağıtımı olarak kabul edilmiştir. Ancak;
kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları işlemlerden doğan kazançlarını
ortaklara kooperatifle yaptıkları işlemler oranında dağıtımı (risturnlar) ise
menkul sermaye iradı sayılmamaktadır.
Bilindiği üzere Gelir Vergisi Yasası'nın 94'üncü maddesinin birinci fıkrasının
6/b-i numaralı bendi uyarınca kâr payı dağıtımları üzerinden yüzde 10 oranında
tevkifat yapılmaktadır.
Söz konusu stopaj uygulaması kurum kazancı vergiden bağışık tutulmuş olsa bile
yapılmaktadır. Bu bağlamda kurum kazancı vergiden bağışık olsun veya olmasın
bütün kurum kazançları üzerinden tevkifat yapılması kârın ortaklara dağıtımı
aşamasında olmaktadır.
Kurumlardan elde edilen kâr payları menkul sermaye olarak değerlendirilirken, bu
tür iratların beyanı ile ilgili bir başka düzenleme de Gelir Vergisi Yasası'nın
21/2'nci maddesinde yapılmıştır. Bu düzenlemeye göre gerçek kişilerin tam
yükümlü kurumlardan almış oldukları kâr paylarının yarısı gelir vergisinden
bağışık tutulmuştur. Bu bağışıklıktan kurumların yönetim kurulu başkan ve
üyeleri de yararlanabilmektedir.
Bu hüküm uyarınca, bir anonim şirketten örneğin brüt 40.000 YTL kâr payı alacak
olan bir kişiye ödenecek miktar, stopajdan sonra (40.000 , 40.000 x yüzde 10 =)
36.000 YTL'dir. Bu kişi elde etmiş bulunduğu kâr payının önce brüt tutarını
bulacak ve sonra yarısını hesaplayacaktır.
Bir başka yasal düzenleme gereği olarak bu tür menkul sermaye iratları eğer
Gelir Vergisi Yasası'nın 103'üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci diliminde
yer alan tutarı aşmıyorsa beyan edilmemektedir (Gelir Vergisi Yasası Madde:
86/1-b).
2006 yılında bu rakam 18.000 YTL olarak belirlenmiş bulunmaktadır.
Yukârıda örnek olarak verilen kişinin 2006 yılında elde etmiş bulunduğu brüt
menkul sermaye iradı 40.000 YTL olduğuna göre bu miktarın yarısı 18.000 YTL'yi
geçtiği için bu gelirini yıllık beyanname ile beyan etmesi gerekmektedir.
Hal böyle olunca beyan edilecek miktar brüt miktarın yarısı olan 20.000 TL'dir.
Bu miktarın beyanname üzerinde hesaplanacak olan gelir vergisi ise 3.790 YTL
olacaktır.
Oysa söz konusu kişi (yükümlü) bu gelirini elde ederken kendisinden Gelir
Vergisi Yasası'nın 94/b-2 maddesi uyarınca yüzde 10 oranında (40.000 x 0.10=)
4.000 YTL gelir vergisi kesildiğinden, bu miktar beyan edilecek matrah üzerinden
hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Dolayısıyla söz konusu yükümlü kendisinden stopaj yolu ile alınan verginin bu
durumda 3.790 YTL'sini mahsup edebilecek, geriye kalan vergi alacağını ise başka
vergi borçlarına mahsup edebilecektir.
Bu durumda şirketlerden kâr payı alanların bazıları ve kanımızca büyük bir
bölümü kurumdan kesinti suretiyle alınan gelir vergisi nedeniyle alacaklı
durumda kalabileceklerdir.
Geçtiğimiz 2005 yılında gelir vergisi yükümlülerine uygulanan vergi tarifesi
ücretliler hariç, yüzde yirmiden başladığı için yüzde 22 oranında yapılan
tevkifatın belli bir gelir düzeyinden sonra hesaplanacak olan vergiden mahsubu
mümkün olabilirken, bu yıl gelir vergisi tarifesi başlangıç vergi oranı yüzde
20'den yüzde 15'e çekilmiş olmasına rağmen tevkifat oranlarında herhangi bir
değişiklik yapılmadığı için olayımızdan da anlaşılacağı üzere elde ettikleri kâr
paylarını beyan edenlerin bir bölümü vergi idaresinden alacaklı hale
gelebileceklerdir.
Benzer bir uygulama ticari amaçlı kiraya verilen gayrimenkullerden sağlanan kira
gelirlerinde de mevcut bulunmaktadır.
Ayrıca serbest meslek erbabına ticari ve mesleki kazanç sahibi gelir vergisi
yükümlüleri ile kurumların yapmış oldukları ödemelerden yüzde 22 oranında gelir
vergisi kesintisi yapıldığı için bu tablonun benzerine serbest meslek erbabı
nezdinde de rastlanabilecektir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
