|
BİZE GÖRE
Yeni kurumlar vergisi uygulamasında mükellef
Veysi Seviğ - 26 Haziran 2006 Pazartesi - Dünya
Kurumlar Vergisi Yasası'nın 2'nci maddesinde, tüzel kişiliklerinin bulunup
bulunmadığına bakılmaksızın kurumlar vergisine tabi olması öngörülen mükellefler
nitelikleri açıklanmak suretiyle belirlenmiş bulunmaktadır. Buna göre;
* Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş olan anonim, limited ve
sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzeri nitelikteki yabancı
kurumlar sermaye şirketidir. Bu bağlamda kurumlar vergisi uygulamasında, Sermaye
Piyasası Kurulu'nun düzenleme ve denetimine tabi fonlar ile bu fonlara benzer
yabancı fonlar sermaye şirketi sayılmaktadır.
* Kooperatifler Yasası'na veya özel yasalarına göre kurulan kooperatifler ile
benzer nitelikteki yabancı kooperatifler kurumlar vergisine tabi mükellef olarak
kabul edilmiş bulunmaktadır.
Yapılan yeni düzenleme ile kurumlar vergisi mükellefiyetine alınan
kooperatiflerin yanında yabancı kooperatifler de vergi mükellefi olarak kabul
edilmiştir. Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç olmak üzere
kooperatiflerin hangi koşullarda kurumlar vergisinden bağışık tutulacağı konusu
aynı yasanın 14/1-k maddesinde belirlenmiş bulunmaktadır.
Yabancı bir kuruluşun kooperatif niteliğinde olup olmadığı Kooperatifler
Kanunu'nun ilgili hükümlerine göre belirlenecektir.
Okul kooperatifleri gibi dernek veya adi şirket mahiyetinde olanlar, Kurumlar
Vergisi Yasası açısından kooperatif sayılmayacaktır.
* Devlete, il özel idarelerine, belediyelere, diğer kamu iradelerine ve
kuruluşlarına ait veya bağlı olup, faaliyetleri devamlı bulunan sermaye şirketi
ve kooperatif özelliği bulunmayan ticari, sınai ve zirai işletmeler iktisadi
kamu kuruluşu olarak kurumlar vergisi mükellefi olacaktır.
* Dernek veya vakıflara ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ve
ticari, sınai ve zirai işletme niteliğinde veya benzer nitelikteki yabancı
işletmeler, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri sayılarak, bunların
kazançları kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır. Kurumlar vergisi uygulaması
açısından sendikalar, dernek ve cemaatlar de vakıf sayılmaktadır.
Bilindiği üzere iktisadi mahiyetteki işletmelerin belirgin özellikleri bağlılık,
işletme özelliği, devamlılıktır. Diğer bir anlatımla iktisadi işletmenin
unsurları, ticari faaliyetin de temel özelliklerinden olan, bir organizasyona
bağlı olarak piyasa ekonomisi içerisinde bedel karşılığı mal alım-satımı imalatı
ya da hizmet ifaları gibi faaliyetlerdir. Yapılan yasal düzenleme gereği olarak
dernek ya da vakıf tarafından piyasa ekonomisi içerisinde icra edilen ve sermaye
şirketi ya da kooperatif kazancı dışında kalan tüm iktisadi faaliyetleri
mükellefiyet kapsamına alınmıştır.
Diğer yandan dernek ve vakıfların;
- Kazanç gayesi güdüp gütmediklerine,
- Faaliyetin, yasa ile verilmiş görevler arasında bulunup bulunmamasına,
- Tüzel kişiliğe sahip olup olmamalarına,
- Bağımsız muhasebelerinin bulunup bulunmamasına,
- Kendilerine tahsis edilmiş sermaye veya işyerlerinin olup olmadığına,
bakılmaksızın vergiye tabi tutulacaklardır.
Ayrıca söz konusu mükellef grubunca satılan mal veya hizmetin bedelinin sadece
maliyeti karşılayacak kadar olması, kâr edilmemesi veya kârın kuruluş amaçlarına
tahsis edilmesi bunların iktisadi işletme olma vasfını değiştirmeyecektir. Bu
bağlamda kazanç sağlama amacı olmasa dahi işletmenin konusunun veya
faaliyetinin; her türlü mal ve hizmet satışı, kiralanması ya da bunlara benzer
şekillerde olması ve devamlılık arz etmesi durumlarında da dernek ya da
vakıflara ait iktisadi işletme oluştuğu kabul edilecektir.
* Kurumlar vergisi mükellefi olacak kurumların kendi aralarında veya şahıs
ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını
ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu
şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler iş ortaklıklarıdır. Bunların
tüzel kişiliklerinin olmaması mükellefiyeti etkilememektedir.
Türkiye'nin dış dünya ile olan ekonomik ilişkilerinin artması sonucu iş
ortaklıkları şeklindeki kuruluşların sayısı giderek artmaktadır. Bu kuruluşlar
kazanç paylaşımı amacıyla kurulan ortaklıklar olup, belli bir işin birlikte
yapılmasını yüklenmektedirler. Bu noktada bir işin bölümlerini ayrı ayrı taahhüt
eden (yüklenen) konsorsiyumdan farklılaşmaktadırlar. Bu bağlamda istedikleri
takdirde bu kuruluşların ayrıca
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
