|
BİZE GÖRE
Serbest meslek erbabının avans alması hali
Veysi Seviğ - 13 Şubat 2006 Pazartesi - Dünya
Serbest meslek erbabının mesleki faaliyeti sırasında avans alması veya mesleki
faaliyeti ile ilgili ücretini peşin tahsil etmesi halinde, bu gelirlerini dönem
hasılatı içerisine dahil edip etmiyeceği konusu uygulamada tartışma konusu
yapılmaktadır.
Bilindiği üzere Gelir Vergisi Yasası'nın 67'nci maddesi uyarınca "Serbest meslek
kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil
edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil
edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten
sonra kalan farktır.
Yasal düzenlemeğereği serbest meslek erbabı için;
. Ittıla hasıl etmeleri kaydıyla, namlarına kamu müessesesine, icra dairesine,
bankaya, notere veya postaya para yatırılması.
. Serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın başka bir şahsa temliki veya
müşterisine olan borcu ile takası,
tahsil hükmündedir. Bu bağlamda temlikin yani devrin ivazlı olup olmaması,
durumu değiştirmemektedir. Bir başka anlatımla, serbest meslek faaliyeti
nedeniyle doğan bir alacağın bir başka şahsa devredilmesi, bu devrin karşılıksız
olması durumu değiştirmemektedir.
Örneğin bir serbest meslek erbabının bu faaliyeti nedeniyle doğan bir alacağını
herhangi bir nedenle başka birine devretmesi ve bu alacağı devralan kişinin
borçlu nezdinde alacaklı konumuna girmesi hali dahi serbest meslek kazancının
tespiti açısından tahsil hükmündedir.
Serbest meslek faaliyetinde bulunanlar açısından faaliyet gelirinin elde edilmiş
sayılabilmesi için o gelir üzerinde tasarruf hakkının doğmuş olması
gerekmektedir.
Serbest meslek kazancının tespiti sırasında bu nedenle hukuken tasarruf
edilebilir bir gelirin doğmuş olması önem taşımaktadır. Bu aşamada gelirin
doğması veyahut da hasılatın tasarruf edilebilir hale gelmesi hukuken bazı
koşullara bağlanmış bulunmaktadır.
Vergi Usul Yasası'nın 236'ncı maddesi hükmü gereği olarak "Serbest meslek
erbabı, mesleki faaliyetine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest
meslek makbuzu tanzim etmek" ve bir örneğini müşteriye vermek, müşteri de bu
makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.
Vergi Usul Yasası'nın bu hükmü serbest meslek erabının hangi hallerde serbest
meslek makbuzu düzenlemek ve kullanmak zorunda olduğu hususunu hükme
bağlamıştır.
Buna göre serbest meslek erbabı; yapmış olduğu iş için parayı tahsil ederken bu
makbuzu düzenlemekle yükümlü olmaktadır. Tahsilat ise değişik şekillerde
olabilir. Örneğin nakit, çek, senet, borca mahsup gibi.
Bir başka açıdan serbest meslek erbabı parayı tahsil etmeden veya tahsil sayılan
bir şekilde tasarruf hakkını elde etmeden bu serbest meslek makbuzunu
düzenleyemez.
Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere serbest meslek kazancından hasılatın
elde edilmesi; tahsil edilme koşuluna bağlanmıştır. Bu durumda, yapılmış bir
hizmet karşılığı henüz tahsil edilmeyip alacak halinde kalmışsa, kalan kısım
hasılat olarak serbest meslek kazanç defterine kayıt edilmeyecektir. Çünkü
serbest meslek kazanç defterine hasılat kaydının yapılabilmesi için söz konusu
hasılatın sağlandığını gösteren ve kanıtlayan serbest meslek makbuzunun
düzenlenmiş olmsı gerekmektedir.
Dolayısıyla içinde bulunulan hesap döneminde tahsil edilen ve serbest meslek
makbuzu ile tahsil edilen tüm hasılatın serbest meslek kazanç defterine kayıt
edilmesi gerekmektedir.
Bir hesap döneminde tahsil edilen hasılat ister örceki aylarda yapılmış işlerin
karşılığı olsun, isterse gelecek aylarda yapılacak işlerin peşin alınan avansı
niteliğinde bulunsun, tahsil edildiği ayın hasılatı sayılmaktadır.
Konuya ilişkin olarak Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen görüşe göre de
serbest meslek erbabında hasılat, tahsil edildiği veyahut tahsil niteliğinde
olan bir olanağın devri halinde elde edilmiş sayılmaktadır. (Daha fazla bilgi
için bakınız; "Vergi Sorunları" Şubat 2006 Sayı: 200-201)
Serbest meslek makbuzunun para tahsil edilmeden düzenlenmesi halinde dahi makbuz
üzerinde yazılı bedelin serbest meslek kazanç defterin hasılatı olarak kaydı
gerekmektedir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|