|
BİZE GÖRE
Basit usulde vergilendirme
Veysi Seviğ - 10 Ağustos 2006 Perşembe -
Dünya
Gelir Vergisi Yasası'nın yeniden yazımı aşamasında, basına yansıyan bilgilerden
anlaşılacağı üzere basit usulde vergilendirme sistemine son verilmesi
düşünülmektedir.
Sadece ticari kazancın belirlenmesi için uygulanmakta olan bu sisteme göre bir
hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış
bedelleri arasındaki olumlu fark ticari kazanç olarak kabul edilmektedir. Bu
fark yasal düzenleme gereği yapılan faaliyetle ilgili olarak Vergi Usul Yasası
hükümlerine göre alınması ve verilmesi zorunlu olan alış ve giderler ile
hasılatlara ilişkin belgeler üzerinde yazılı olan tutarlara göre
hesaplanmaktadır.
Kazancın bu şekilde tespiti sırasında emtia ticareti ile uğraşanlarda;
- Hesap dönemi sonundaki emtia mevcudunun değeri hasılata,
- Hesap dönemi başındaki emtia mevcudunun değeri ise giderlere eklenmektedir.
Kazançları basit usulde tespit edilen mükellefler tarafından kullanılan sabit
kıymetlerin gider yazılması ve bu kıymetler üzerinden amortisman ayırmaları
mümkün değildir.
Ayrıca kazancı basit usulde tespit edilen mükelleflerin defter tutma
yükümlülükleri de bulunmamaktadır. Bu usulde vergilendirilenler, kazancın
tespiti ve Vergi Usul Yasası'nın defter tutma hükümleri hariç, bildirme,
vesikalar (belgeler), ibraz, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile ikinci sınıf
tacirler için geçerli olan diğer hükümlere tabidirler.
Gelir Vergisi Yasası basit usule tabi olmanın genel ve özel koşullarını ayrı
ayrı belirlemiş bulunmaktadır. (Gelir Vergisi Yasası madde; 47-48)
Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin defter tutma yükümlülüklerinin
bulunmamasına karşın fatura, perakende satış vesikası ile diğer belgeleri
düzenleme ve kullanma mecburiyetleri vardır. Bu bağlamda yasal düzenleme gereği
basit usulde vergilendirilen mükellefler Vergi Usul Yasası'nın belge kullanma ve
düzenleme ile ilgili hükümlerine uygun davranmak zorundadırlar. Ancak ülkemizde
genel olarak belge kullanma alışkanlığı oluşturulmadığı için basit usulde
vergiye tabi olanların bu zorunluluğa uygun davrandıklarını söyliyebilme olanağı
da yoktur.
Basit usule tabi mükellefler mevcut düzenlemeler çerçevesinde hasılatları ile
ilgili olarak Vergi Usul Yasası'nda yazılı belgeleri kullanmak zorundadırlar.
Şöyle ki;
- 215 seri numaralı Gelir Vergisi Yasası Genel Tebliği uyarınca basit usulde
vergilendirilen yükümlülerin günlük hasılatları için gün sonunda tek bir fatura
düzenleyebilmelerine olanak sağlanmış ve bu durum 41/2005, 13 nolu Gelir Vergisi
Sirküleri ile 31.12.2006 tarihine kadar geçerli kılınmıştır.
Dolayısıyla basit usulde vergiye tabi olan ticari kazanç sahipleri gün içersinde
yapmış oldukları işler için vermedikleri ve yahut da veremedikleri belgeler için
gün sonunda toplu bir fatura düzenleyebilmektedirler.
- Gün sonunda düzenlenen faturanın alıcıya ilişkin bilgiler yerine "...tarihli
toplam hasılat", ibaresinin yazılması gerekmektedir.
Diğer yandan gün sonunda tek fatura düzenleme imkanından yararlanan
mükelleflerin müşterilerinin istemeleri halinde fatura veya perakende satış
vesikası verme zorunluluğu bulunmaktadır.
Ülkemizde "götürü matrah" tespiti yerine uygulamaya konulan basit usulde
vergilendirme sistemi başarılı olamamıştır. Özellikle bu kesimin belge düzenleme
ve kullanma zorunluluğuna uygun davranmamaları, kendilerine gün sonunda toplu
fatura düzenleme olanağının sağlanması ile de bu olanağın kötüye kullanılması
sonucunda ortaya çıkan olaylar hem yakınma ve hem de vergi ziyaına neden olan
bir durum olarak kabul edilmiştir.
Her ne kadar yapılan düzenlemelerle basit usulde vergilendirilmesi öngörülen
faaliyet alanları sınırlandırılmış bulunuyorsa da ülkemizde halihazırda yaklaşık
800 bin civarında basit usulde vergilendirilen ticari kazanç sahibi
bulunmaktadır. Diğer yandan basit usulde vergilendirilenlerin bir bölümü, basit
usulde vergilendirilmede aranan özellikleri yitirmelerine rağmen gerçek
durumlarını idarenin bilgisi dışında bırakmak suretiyle mükellefiyetlerini
sürdürmektedirler.
Günümüzde basit usulde vergilendirmenin yarattığı sorunlar ve uygulanan yöntemin
başarısızlığı dikkate alındığında, bu sistemin sürdürülmesinden vazgeçilmesi
daha uygun olacaktır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
