|
BİZE GÖRE
Finansal kiralamada giderler
Veysi Seviğ - 14 Ağustos 2006 Pazartesi - Dünya
Vergi Usul Yasası'nın mükerrer 290'ıncı maddesinde yer alan tanımlamadan da
anlaşılacağı üzere "finansal kiralama" kira süresi sonunda mülkiyet hakkının
kiracıya devredilip devredilmediğine bakılmaksızın, bir iktisadi kıymetin
mülkiyetine sahip olmaktan kaynaklanan tüm riskler ile yararların kiracıya
bırakılması sonucunu doğuran kiralamalardır."
Gerçekte; finansal kiralama işlemleri "kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi
üzerine üçüncü kişiden satın aldığı veya başka surette temin ettiği bir malın
zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere ve belli bir süre feshedilmemek
şartıyla kira bedeli karşılığında kiracıya bırakmasını öngören bir hukuki
işlemdir. Bu bağlamda kiracı sözleşme süresince finansal kiralama konusu malın
zilyedi olup, sözleşmenin amacına uygun olarak her türlü faydayı elde etmek
hakkına sahiptir.
Sözleşmede aksine bir düzenleme (hüküm) yoksa finansal kiralama konusu malın
bakım ve onarım masrafları kiracıya aittir.
Ayrıca finansal kiralama ile ilgili olarak mevcut yasal düzenleme gereği
finansal kiralamaya konu iktisadi kıymeti amortismana tabi tutmak hakkı belli
koşullar çerçevesinde finansal kiralama yolu ile iktisadi kıymeti kiralayana
yani kiracıya geçmiştir.
Ancak; finansal kiralama konusu iktisadi kıymetlerin değerini artırıcı
giderlerle, söz konusu varlıkların nakliye ve montaj giderlerinin kiracı
tarafından nasıl bir işleme tabi tutulabileceği konusu uygulamada hali hazırda
duraksama yaratmaktadır.
Bilindiği üzere Vergi Usul Yasası'nın 269'uncu maddesi uyarınca;
- Gayrimenkullerin mütemmim cüzleri ve teferruatı,
- Tesisat ve makineler,
- Gemiler ve diğer taşıtlar,
- Gayrimaddi haklar.
Gayrimenkul olarak kabul edilmekte ve maliyet bedelleri esas alınmak suretiyle
muhasebeleştirilmektedir.
Oluşan bir görüşe göre gayrimenkuller gibi değerlenmesi gereken ve finansal
kiralama yoluyla edinilen makineler ve benzeri iktisadi kıymetler için
katlanılan nakliye ve montaj giderlerinin bu değerlerin satın alınması durumunda
Vergi Usul Yasası'na göre "tabi tutulacağı işlem ile paralel olması gerekir.
Yani Vergi Usul Yasası'nın 269'uncu maddesine göre satın alınan makineler için
katlanılan nakliye ve montaj giderleri maliyete ilave edilerek amortisman
yoluyla itfa edildiğinden, finansal kiralama yoluyla edinilen iktisadi kıymet
için ayrıca ödenen nakliye ve montaj giderlerinin de aktifleştirilerek finansal
kiralama süresi boyunca amortisman yoluyla itfa edilmesi" gerekmektedir. (Tuğla,
Ali "Finansal kiralama ile edinilen kıymetlerin finansal kiralama giderleri
dışındaki giderleri" Yaklaşım Dergisi, Temmuz 2006, Sayı: 163 sf. 116-119)
Ayrıca İstanbul Defterdarlığı tarafından verilen bir mukteza (özelge) ya göre de
"finansal kiralama yoluyla edinilmiş olan iktisadi kıymetlere ilişkin olarak
yapılan harcamaların özel maliyet bedeli kapsamına girmesi halinde bu
harcamaların finansal kiralama sözleşmesinde belirtilen kira süresi dahilinde
amortisman yoluyla itfa edilmesi" uygun görülmüştür.
Vergi Usul Yasası'nın 270'inci maddesinde yer alan "satın alma" deyimi nedeniyle
finansal kiralama yoluyla edinilen iktisadi kıymetlere yönelik yapılan değer
artırıcı harcamalar ile nakliye ve montaj giderlerini maliyete intikali konusu,
finansal kiralama ile ilgili düzenlemede yer almadığı için yukarıda da
açıklandığı üzere uygulama açısından belirsizlik yaratmaktadır. Bu bağlamda
finansal kiralama konusu varlıklar için yapılan değer artırıcı harcamalar ile
nakliye ve montaj giderlerinin özel maliyet konusu olarak kabul edilmesi
yönündeki görüş uygulamada ön plana çıkmaktadır.
Konuya ilişkin olarak mevcut duraksamaları gidermek üzere Gelir İdaresi
Başkanlığı'nın bir genel tebliğ ile görüşünü açıklaması bu bağlamda yararlı
olacaktır.
Bir başka açıdan da "finansal kira sözleşmesinin uzun süreli kira sözleşmesi"
niteliğinde olması, kira konusu üzerindeki zilyetliğin kiracıya geçirilmesi ve
kira konusundan ekonomik bakımdan kiracının yararlanması nedeniyle "...fiili
tasarruf erkinin finansal kiracıya ait olacağı açıkça" bellidir. Finansal
kiralama işlemlerinde "...zilyetliğin geçirilmesiyle, maddi anlamda işleten
sıfatı kiralayandan kiracıya geçmektedir. Bu nedenle de finansal kira konusu
varlıkların tüm giderleri" kiracıya ait olması gerekmektedir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
