|
BİZE GÖRE
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri
Veysi Seviğ - 16 Ağustos 2006 Çarşamba - Dünya
Gelir Vergisi Yasası'nın 42'nci maddesi uyarınca birden fazla takvim yılına
sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kâr ve zarar işin bittiği yıl kârı
olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, işin bittiği yıl
beyannamesinde gösterilir.
Buna göre; bir yıldan fazla süren herhangi bir inşaat ve onarma işine ait kâr
veya zararın işin bittiği yıl beyan edilebilmesi için;
- İş, inşaat ve onarım işi olmalıdır. Yasal düzenleme gereği dekapaj işleri de
inşaat işi olarak kabul edilmektedir.
- İnşaat ve onarım işi başkalarının hesabına ve taahhüde bağlı olarak
yapılmalıdır.
- İnşaat ve onarım işi birden fazla takvim yılına sirayet etmelidir. Burada söz
konusu olan dönem 12 aylık takvim yılı değildir. Örneğin taahhüde bağlı olarak
yapılan bir inşaat işi 5.12.2006 tarihinde başlar, 23.3.2007 tarihinde sona
ererse bu takdirde söz konusu işle ilgili kâr veya zarar 2007 yılına ait
olacaktır.
Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde hasılat ve giderlerin ayrı bir
defterde veyahut da tutulan defterin ayrı sayfalarında izlenmek zorundadır. Her
hangi bir kurum veya kuruluşun veyahut da mükellefin birden fazla inşaat ve
onarım işi varsa bu takdirde her iş için ayrı ayrı defter tutması veya bu
işlerini tutmakta bulunduğu defterin ayrı sayfalarında izlemesi gerekmektedir.
Gerçekte; yıllara yaygın olarak yapılan inşaat ve onarım işlerinde yapılan işin
sonucunu daha açıkçası kâr veya zararını işin sonunda (bitiminde) tespit etmek
vergisel açıdan daha doğru bir yaklaşımdır. Çünkü işin başında bu gibi işlerde
belli bir avans alınabilmekte, bilahare harcamalar yapılmakta, yine işin ara
kesitlerinde yapılan işle uyumlu ödemeler olmakta ve dolayısıyla işin gerçek
anlamda ekonomik açıdan bitimden önce sonucunu belirlemek zorlaşmaktadır.
İşin bitimi üstlenilen işin niteliğine göre farklı biçimlerde tespit
edilebilmektedir. Bu bağlamda "inşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul
usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece
onaylandığı tarih, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen
bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilmektedir. (Gelir Vergisi Yasası
Madde: 44)
Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam
ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın
elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınmaktadır.
Uygulamada özellikle kamuya yönelik olarak yapılan inşaat ve taahhüt işlerinde
işin bitimi ile ilgili geçici kabul tutanağının idarece onaylanmasına karşılık
gerekli ödemelerin zamanında yapılmadığı görülmektedir. Böyle bir durumda
yapılan işe ait "hasılat" elde edilmeden sonuca yönelik beyanın yapılması
zorunluluğu yıllara yaygın inşaat ve onarım işi yapanları zor durumda
bırakabilmektedir.
Her ne kadar ticari kazancın tespitinde tahakkuk esası geçerli ise de, yıllara
yaygın inşaat ve onarım işlerinde yapılan işlerin ekonomik boyutu dikkate
alındığında, ödemelerin süresi içersinde yapılmaması veyahut da yapılamaması
durumunda işi yüklenenin karşılaşacağı vergisel olayları kendi imkanları ile
üstlenmesi zannedildiği kadarıyla kolay olmamaktadır.
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde yasal düzenleme gereği yapılan
istihkak yani hakediş ödemeleri stopaja (vergi tevkifatına) tabidir. Bu bağlamda
taahhüt konusu yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde tevkifat oranı yüzde 5
olarak uygulanmaktadır.
Stopaj oranının Bakanlar Kurulu kararı ile yüzde 5 olarak belirlenmiş olması ve
bu oranın yıllara yaygın inşaat ve onarım işi ile uğraşanlara yapılan hak ediş
bedelleri üzerinden kesinti suretiyle alınması bir anlamda peşin vergilendirme
niteliğinde olmaktadır.
Gelir Vergisi Yasası'nın yeniden yazılımı aşamasında yıllara yaygın inşaat ve
onarım işleri ile ilgili mevcut düzenlemelerin değiştirilmesine yönelik bazı
çalışmaların bulunduğu konusu zaman zaman basına yansımaktadır. Ancak; konuya
ilişkin mevcut düzenlemenin tamamen değiştirilmesi yerine uygulamada sorun
yaratan yönlerinin dikkate alınması kanımızca daha uygun olacaktır. Kaldı ki; bu
alanda yapılan hakedişler üzerinde hesaplanan vergi tevkifatı yıllara yaygın
inşaat ve onarım işlerinde sonucun olumlu veya olumsuz olmasını dikkate almayan
ve tam anlamı ile hasılatı vergilendiren bir özel rejim olarak kabul edilmeli ve
hatta tevkifat oranı düşürülmelidir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
