|
BİZE GÖRE
Yabancı paraların matraha etkisi
Veysi Seviğ - 20 Şubat 2006 Pazartesi - Dünya
Vergi Usul Yasası'nın 280'inci maddesi gereği olarak "Yabancı paralar borsa
rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa
bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır.
Yabancı paranın borsada rayici yoksa değerlemeye uygulanacak kur Maliye
Bakanlığı'nca tespit edilir."
Yasal düzenleme gereği yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve
borçlar hakkında aynı hüküm geçerlidir.
Maliye Bakanlığı Vergi Usul Yasası 355 sıra numaralı genel tebliğ ile yabancı
paraların 31.12.2005 tarihi itibariyle kurlarını, duyurmuş bulunmaktadır.
(04.02.2006 gün ve 26070 sayılı Resmi Gazete)
Değerleme günü itibariyle Maliye Bakanlığı tarafından kur ilan edilmediği
durumlarda TC Merkez Bankası tarafından ilan edilen kurlar esas alınmaktadır. Bu
şekilde yapılacak değerlemelerde efektif cinsinden yabancı paralar için efektif
alış kurunun, efektif alış kurunun bulunmaması halinde ise döviz alış kurunun,
döviz cinsinden yabancı paralar içinse döviz alış kurunun uygulanması
gerekmektedir.
Diğer yandan vergi uygulamaları açısından bankaların 31.12.2005 tarihi
itibariyle yapacakları değerleme sırasında TC Merkez Bankası tarafından
belirlenen esaslara uygun olarak tespit ettikleri ve fiilen uyguladıkları alış
kurları esas alınacaktır.
Bazı efektif döviz kurlarında ortaya çıkan son bir yıllık değişim aşağıdaki
tabloda gösterilmiş bulunmaktadır.
31.12.2004 - 31.12.2005 kur değişimi
31.12.2004 (1) 31.12.2005 (2)
Yabancı para cinsi tarihi itibariyle tarihi itibariyle
. Amerikan Doları 1.342.100 1.34180
. Avustralya Doları 1.033.600 0.97780
. Bulgar Levası 877.300 0.76234
. Danimarka Kronu 245.450 0.21261
. İngiliz Sterlini 2.574.700 2.31050
. İran Riyali 122 0.01180
. İsveç Kronu 201.600 0.16771
. İsviçre Frangı 1.178.800 1.01730
. Japon Yeni 12.865 1.13580 (100 Yen)
(1) Vergi Usul Yasası Tebliğ No: 344
(2) Vergi Usul Yasası Tebliğ No: 355
Kurlar 31.12.2004 tarihi itibariyle TL, 31.12.2005 tarihi itibariyle ise YTL
olarak gösterilmiştir. Buna göre 31.12.2004 tarihine göre 31.12.2005 tarihinde
Türk Lirası'nın değer kazandığı gözlenmektedir. Bu bağlamda 31.12.2004 tarihinde
bir Euro 1.8255 YTL iken 31.12.2005 tarihinde bir Euro 1.5875 YTL olmuştur. Buna
göre bir yıl içersinde bir Euro'da 0.2380 YTL değer kaybı olmuştur. Bir başka
anlatımla 31.12.2004 tarihinde ülkemize 100.000 Euro getiren bir kişi bu
birikimini Türk Lirası'na çevirmiş olsa idi o tarihte 182.550 YTL alacaktı. Söz
konusu kişi 31.12.2005 tarihinde sahibi bulunduğu Türk Lirası'nı Euro'ya
çevirdiğini varsayacak olursak bu takdirde (182.550/1.58750) 114.992.12 YTL
sahibi olacak, söz konusu birimini yıl içinde aynen muhafaza etmiş bulunsa bile
Euro bazında yüzde 11.49 oranında bir gelir elde etmiştir.
Yukarıdaki tabloda yer alan verilerden hareket ederek yabancı para cinsine göre
borçlananlar bu borçlarından dolayı kazanç sağlamışlar, buna karşılık yabancı
para cinsinden alacaklı olanlar ise bu durumlarından dolayı zarar
etmişlerdir.
Bu durum; yaşanan deneyimlerden de anlaşılacağı üzere döviz kurlarının inişli-
çıkışlı olmasına (oynak veya değişken) neden olmaktadır. Ancak bu tür bir kur
bağlantısı yabancı parayı belli bir süreç içersinde kârlı çıkartmaktadır.
Yukarıdaki tabloda yer alan İngiliz Sterlini'ni esas alacak olursak 31.12.2004
tarihinde Türkiye'de 100.000 sterlin "Pound" bozdurup (2.5747 x 100.000=)
257.470 YTL alan bir kişi 31.12.2005 tarihinde sahibi bulunduğu Türk Lirası ile
(257.470 / 2.31050=) 111.434.75 Pound (Sterlin) sahibi olacaktır.
Ayrıca sterlinin Türk Lirası'na dönüştürülmesinden sonra ayrıca Türkiye'de
herhangi bir şekilde değerlendirilmesi durumunda elde edilmiş olan bedelin de
ana paraya eklenmesi halinde durum daha da farklı hale gelecektir.
2005 yılında Türk Lirası'na göre değer kazanan ender para birimlerinden birisi
Çin Yuanı'dır. 31.12.2004 tarihinde bir Çin Yuanı 162.943 TL iken 31.12.2005
tarihinde bir Çin Yuanı 0.16707 YTL olmuştur.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
