|
BİZE GÖRE
Zirai kazançların vergilendirilmesi
Veysi Seviğ - 18 Eylül 2006 Pazartesi -Dünya
Gelir Vergisi Yasası'nın 53'üncü maddesi uyarınca "çiftçilerin elde ettikleri
zirai kazançlar...hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle"
vergilendirilmektedir. Bu şekilde vergilendirilen kazançlar için ayrıca beyan
yoluyla vergilendirme yapılamaz. Ancak yasal düzenleme gereği olarak;
. Gelir Vergisi Yasası'nın 54'üncü maddesinde yazılı işletme büyüklüğü
ölçülerini aşan veya,
. Bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca sahip olan veyahut da,
. On yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan, çiftçilerin kazançları
gerçek usulde vergilendirilmekte olup, bu özelliklere sahip olanlar kazançlarını
beyan yolu ile bildirmek zorundadırlar.
Ülkemizde zirai faaliyet sahiplerinin büyük bir bölümü hasılatları üzerinden
tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirilmektedir.
Diğer yandan Gelir Vergisi Yasası'nın 45'inci maddesi hükmü gereği olarak, on
yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olma koşulu, söz konusu traktörlerin
sadece çiftçinin kendi işinde kullanılması halinde 2007 yılı sonuna kadar
vergilendirme açısından mükellefiyeti etkilemiyecektir.
Mevcut yasal düzenleme çerçevesinde işletme büyüklüğü ölçülerini aşmayan
çiftçiler hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle
vergilendirildiklerinden, yapılan bu vergilendirme nihai vergilendirme
olmaktadır.
Vergi Usul Yasası'nın 235'inci maddesi hükmü gereği olarak "Birinci ve ikinci
sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak
zorunda olan çiftçilerin, gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın
aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz tanzim etmeye ve
bunlardan birini imzalayarak çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya
mecburdur."
Bu hüküm uyarınca gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerden ürün satın
alanlar bu alımlarını müstahsil makbuzu ile kanıtlamak ve makbuz bedeli
üzerinden de Gelir Vergisi Yasası'nın 94/11'inci maddesi uyarınca gelir vergisi
tevkifatı yapmak zorundadırlar.
Buna göre; çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller ve hizmetler için yapılan
ödemeler;
. Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için,
- Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınanlarda yüzde 1,
- Ticaret borsalarında tescil ettirilmeden satılanlar için yüzde 2,
. Diğer zirai mahsuller için ise,
- Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için
yüzde 2,
- Borsa dışı yapılan işlemlerde ise yüzde 4,
. Zirai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için,
- Orman idaresine veya orman idaresine karşı taahhütte bulunan kurumlara yapılan
ormanların ağaçlandırılması, bakımı, kesimi, ürünlerin toplanması, taşınması ve
benzeri hizmetler için yüzde 2,
- Diğer hizmetler için yüzde 4,
. Çiftçilerden yapılan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri için
yüzde 0 (sıfır)
oranında vergi kesintisine konu olmaktadır.
Ancak uygulamada tevkifat yolu ile vergilendirmeye belli kurum ve kuruluşlar
dışında yeteri kadar uygun davranılmadığı gözlenmektedir. Bu bağlamda tevkifat
dışı yapılan işlem hacmi her geçen gün biraz daha artmaktadır.
Diğer yandan zirai kazancın vergilendirilmesinde işletme büyüklüğünün ayırıcı
unsur olarak dikkate alınmış olması, zirai alanların şekli olarak tapu kayıtları
üzerinde bölünmesine ve daha açıkçası çoğunlukla aile içerisinde, bazı hallerde
de önceden hukuki açıdan belli garantilerin sağlanması suretiyle aile dışına da
taşabilen bir şekilde tapulanmasına da neden olmaktadır.
Ülkemizde; zirai ürünlerin ticari dolaşıma çıkması ve tüketilmesi konusunda
diğer yasal düzenlemeler dışında kayıtdışılığa olan etkisi de dikate alınarak
vergisel açıdan da izlenebilir hale getirilmesi kanımızca zorunlu hale gelmiş
bulunmaktadır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
