|
BİZE GÖRE
Ücretlilerde vergi indirimi ile ilgili
sorunlar
Veysi Seviğ - 22 Kasım 2006 Çarşamba - Dünya
Uygulamada "vergi iadesi" olarak bilinen, fakat 01.01.2004 tarihinden itibaren
"vergi indirimi" olarak uygulanan yasal düzenlemeye göre gerçek ücretlerin
vergilendirilmesinde, mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim
sağlık, gıda, giyim ve ikamet edinilen konuta ait kira harcamalarının yıllık
toplam tutarının 2006 yılında;
. 3.600 YTL'ye kadar 8'i,
. 7.200 YTL'nin 3.600 YTL'si için yüzde 8, aşan kısmı için yüzde 6'sı,
. 7.200 YTL'den fazlasının 7.200 YTL'si için yüzde 7, aşan kısmı için yüzde 4'ü
ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilmekte veya
işverenler aracılığı ile kendisine nakden iade edilmektedir.
Konuya ilişkin mevcut düzenlemeler çerçevesinde harcamaların Türkiye'de
yapılması, gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel
kişilerden alınan belgelerle tevsik edilmesi (kanıtlanması) ve bu belgelerin
ertesi yılın 20'nci günü akşamına kadar işverene verilmesi gerekmektedir. Mahsup
hakkı kazanılan tutarın hesaplanmasında dikkate alınacak harcama miktarı ise
vergi matrahının toplamını aşamaz.
Bir başka anlatımla ücretliler; yıllık matrahları toplamı kadar yasal düzenleme
ile belirlenmiş bulunan harcama kalemlerine yönelik fiş ve faturayı işverene
konuya ilişin bildirim ekinde vermek suretiyle vergi indiriminden
yararlanmaktadırlar.
Uygulamada; vergi indirimi ile ilgili olarak bazı sorunlar ortaya çıkmakta ve
yasal düzenlemeden kaynaklanan bu sorunlar nedeniyle bir yandan indirimden
yararlanmak isteyen ücretliler zor durumda kalırken, diğer yandan işverenler de
gereksiz yere bazı cezai müeyyidelere muhatap olabilmektedirler.
Bu sorunların başta geleni özel sektörde çalışanların yasal düzenleme gereği
kendisine tanınan miktarda yani yıllık matrahının toplamı kadar belge toplaması
olanağının bulunmamasıdır. Çünkü çalışanın eline özel kesimde matrahından daha
az net ücret geçmektedir.
Örneğin asgari ücretli bir kişinin brüt ücreti 531.-YTL'dir. Bu kişinin vergi
matrahı ve eline geçen net miktar aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.
. Brüt ücret 531.-YTL,
. Sosyal Sigorta Primi (Brüt ücret x 0.14=) (-) 74.34.-YTL,
. İşsizlik Sigortası (Brüt ücret x 0.01=) (-) 5.31.-YTL,
. Matrah 451.35.-YTL,
. Gelir vergisi (451.35 x 0.15=) (-) 67.70.-YTL,
. Damga vergisi (531. - x 0.006=) (-) 3.19.-YTL,
. Ele geçen net tutar 380.46.-YTL,
Söz konusu ücretlinin bir yılda elde ettiği net ücret tutarı (380.46 x 12=)
4.565.52.-YTL'dir. Buna karşılık vergi matrahı toplamı (451.62 x 12=) 5.416.20.-YTL'dir.
Bu ücretlinin işverenine 5.416.20.-YTL toplamında vergi indirimine yönelik belge
vermesi mümkün değildir. Çünkü eline bu miktar net ücret geçmemiştir.
Oysa muhtemelen söz konusu kişi işverene ne kadar fiş ve fatura vermesi
gerektiğini soracak ve bu soruya yanıt olarak da kendisine 5.416.20.-YTL'lik fiş
ve fatura verebileceği söylenecektir.
Bazı işyerleri çalışanlarının ne kadar fiş ve fatura verebileceğini kendilerine
yazılı olarak bildirmekte veyahut da duyuruların asıldığı yerlere liste asmak
suretiyle duyurmaktadırlar.
Ücret geliri elde edilen kişi kendisine bildirilen miktarda fiş ve faturayı
muhtemelen toplayamadığı için mevcut belge açığını kapatma çabasına girecektir.
Ba aşamada uygulamada inanılmaz beceriler sergilenmektedir. Şöyle ki;
. Piyasada yüzde 1.5-2 komisyonlu fiş ve fatura satılabilmektedir.
. Yazarkasa fişleri fotokopi yoluyla çoğaltılabilmektedir.
. Tanıdıklardan fiş ve fatura alınabilmektedir.
. Fiş ve faturalar üzerindeki rakkamlar değiştirilebilmektedir.
Eğer ücretli eksik fiş ve fatura verirse bu takdirde indirim hakkından verdiği
fiş ve fatura tutarı ile sınırlı bir şeklide yararlanabilmektedir.
Diğer taraftan yine uygulamada;
. Yılda 10 bin ekmek tüketildiğini gösteren faturalara,
. Tonla ifade edilen et tüketimine,
. Sadece belli bir markadan onlarla ifade edilen miktarda alınan elbiselere,
. Daha bir çok inanılması çok zor olan tüketim kalemlerine rastlanabilmektedir.
Fiş ve faturalarının gerçeği yansıtmaması halinde hem işveren söz konusu
belgeler üzerinde gerekli denetimi yapmadığı için ve hem de söz konusu belgeleri
verenlerde mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde sorgulamaya ve cezalandırmaya
muhatap olmaktadırlar.
Son yıllarda sahte veyahut da yanıltıcı belge kullandığı tespit edilen
ücretlilerin işyerlerinde iş akdinin feshedildiği gözlenmektedir. Bu gelişme
yargı kararları ile de onaylanmaktadır.
Bu bağlamda vergi indiriminde belge kullanımından dolayı ortaya çıkan ve yargıya
intikal eden sorunlar ile oluşan yargı kararlarının kanımızca gözden
geçirilmesinde yarar vardır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
