|
BİZE GÖRE
Dönem sonu itibariyle borçlu ve alacaklı
hesapları
Veysi Seviğ - 24 Ocak 2007 Çarşamba - Dünya
Vergi Usul Yasası'nın 281'inci maddesi hükmü gereği olarak "alacaklar mukayyet
(muhasebe kayıtlarında gösterilen) değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi
sözleşmelerine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizi ile
birlikte dikkate alınır."
Yasal düzenleme gereği olarak vadesi gelmemiş olan senede bağlı alacaklar
değerleme gününün kıymetine icra olunabilir. Bu takdirde, senette faiz nispeti
açıklanmış ise bu nispet, açıklanmamış ise Cumhuriyet Merkez Bankası'nın resmi
iskonto haddi uygulanır.
Bankalar ve bankerler ile sigorta şirketleri alacaklarını ya Cumhuriyet Merkez
Bankasının resmi iskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz haddi ile
değerleme kıymetine irca ederler.
Örneğin bir bankaya vadeli hesap açtıran bir ticari işletme yıl sonu itibariyle,
söz konusu vadeli hesabı için faiz hesaplaması yaparak dönem sonu bakiyesini
hesaplanan faizi ile birlikte dikkate alacaktır. Aynı şekilde herhangi bir
ticari işletmenin herhangi bir banka nezdinde REPO hesabı bulunuyorsa ve bu
hesabın vadesi ertesi dönemde sona eriyorsa, söz konusu hesap için dönem sonuna
kadar faizi hesaplanarak, bakiye miktarın belirlenmesi gerekmektedir.
Örneğin (Y) Anonim Şirketi'nin bir banka vadesi 26 Ocak 2007 tarihinde dolacak
repo işlemi vardır. Bu takdirde söz konusu şirket, bu hesabın 31.12.2006
tarihine kadar faizini hesaplayarak dönem sonu değerlemesini yapacaktır.
Bazı hallerde ticari işlerde belli bir vade ile yapılan satışlarda ödemede
gecikilen günler için faiz uygulanması konusunda sözlü anlaşmalar yapılabilmekte
ve bu durumda süresinde ödenmeyen borçlar için alacaklı firma tarafından ödeme
aşamasında gecikilen günler için faiz hesaplanarak tahsilat
gerçekleştirilmektedir.
Eğer alacaklı firma bu uygulamasını alışkanlık haline getirmiş olsa bu takdirde
dahi söz konusu borç-alacak ilişkisi ile ilgili gecikme halinde faiz
uygulanacağına yönelik yazılı bir anlaşma yoksa faiz hesaplanamaz.
Diğer yandan bazı hallerde cari hesap sözleşmesine bağlanmış bulunan alacaklar
faktoring şirketlerine devredilmesine rağmen, bu hesapların işletme aktifinde
izlendiği gözlenmektedir. Mevcut düzenlemeler çerçevesinde faktoring işlemine
konu olan alacak işletmenin bünyesinden çıkartılmak suretiyle ilgili faktoring
şirketinin bünyesinde izleneceğinden bu tür alacakların faktoring şirketlerine
devri tarihinden itibaren işletme kayıtlarında gösterilmemesi yani kaydı
devrinin ve çıkışının da yapılması gerekmektedir.
Diğer yandan Vergi Usul Yasası'nın 285'inci maddesi uyarınca borçlar da mukayyet
yani muhasebe değerleriyle dikkate alınmaktadır.
Bu bağlamda da mevduat veya kredi sözleşmesine bağlanmış borçlar değerleme
gününe kadar hesaplanan faizleri ile birlikte dikkate alınacaktır.
Mevcut yasal düzenleme gereği olarak vadesi gelmemiş olan senede bağlı borçlar
değerleme günü kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde senette faiz nispeti
açıklanmış ise bu nispet, açıklanmamış ise Cumhuriyet Merkez Bankası'nın resmi
iskonto haddinde bir faiz uygulanacaktır.
Banka ve bankerler ile sigorta şirketleri borçlarını, Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankası'na resmi iskonto haddi veya kendi muamelelerinde uyguladıkları faiz
haddiyle, değerleme günü kıymetine irca edeceklerdir.
Alacak senetlerini değerleme gününün kıymetine icra eden mükellefler, borç
senetlerini de aynı şekilde işleme tabi tutmak zorundadırlar.
Örneğin bir şirket herhangi bir bankadan kredi almış bulunuyorsa ve söz konusu
kredinin 01.02.2007 tarihinde ödenmesi gerekiyorsa, bu takdirde 31.12.2006
tarihli bilançoda, söz konusu kredinin kullanıldığı tarihten bu tarihe kadar
işlemiş faizinin de gösterilmesi gerekmektedir.
Bazı işlemlerde alacaklı tarafla yapılan anlaşma gereği olarak mevcut borcun bir
kısmının alacaklıya ödenmesi aşamasında belli bir indirim sağlanması
öngörülmektedir.
Bu durumda söz konusu indirimle ilgili olarak yapılacak yazılı mutabakat da söz
konusu indirimin hangi tarihte yapılmış olduğu konusunda açık bir belirleme
varsa o tarih itibariyle söz konusu indirimin yapılarak kayıtlarda gösterilecek
borç miktarının buna göre düzeltilmesi, aradaki farkın sözleşmenin niteliğine
göre kayıtlara intikal ettirilmiş olması gerekmektedir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|