|
BİZE GÖRE
İktisadi işletmenin oluşumu
Veysi Seviğ - 26 Ocak 2007 Cuma - Dünya
Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 5520 sayılı Yeni Kurumlar Vergisi
Yasası'nın uygulanmasına yönelik açıklamaları içeren tebliğ taslağında da ifade
edildiği üzere "dernek veya vakıflara bağlı olup, faaliyetleri devamlı bulunan
ticari, sınai ve zirai işletmeler ile benzer nitelikteki yabancı işletmeler,
dernek veya vakıflara ait iktisadi işletme" sayılmakta ve kurumlar vergisi
mükellefiyeti tesis ettirmeleri gerekmektedir.
Bu bağlamda yine söz konusu tebliğ taslağındaki açıklamalar çerçevesinde "kazanç
sağlama amacı olmasa dahi işletmenin konusunun ve faaliyetinin, her türlü mal ve
hizmet satışı ya da bunlara benzer şekillerde olması ve devamlı olması
durumlarında da dernek veya vakıflara ait iktisadi işletme oluştuğu kabul
edilecektir."
Dolayısıyla iktisadi işletme tanımı içinde yer alan ve devamlı olarak yapılan
ticari, sınai veya zirai faaliyetten söz edebilmek için bu işletmenin tedavül
ekonomisine katılması, başka bir ifadeyle işletmede üretilen malların veya
verilen hizmetin bir bedel karşılığı satılmış olması gerekmektedir.
Dernek veya vakıfların eğitim ve sağlık gibi hizmetleri, bir bedel karşılığı
olmaksızın yerine getirmeleri halinde, bu faaliyetler dernek veya vakfa bağlı
iktisadi işletme olarak nitelendirilmeyecektir. Ancak, sözü edilen hizmetlerin
yerine getirilmesi için yapılan masrafların hizmet verilenlerden tahsil edilmesi
ya da bu kişilerden veya ailelerinden bağış adı altında bir bedel alınması
durumlarında, bu faaliyeler, dernek veya vakfa ait iktisadi işletme olarak kabul
edilecek ve kurumlar vergisine tabi olacaktır.
Tebliğde de ifade edildiği üzere "Dernek ya da vakıflara ait veya bağlı olarak
faaliyet gösteren ve tüzel kişiliği bulunan iktisadi işletmelerce elde edilen
kazançlar üzerinden tarh edilecek kurumlar vergisinin muhatabı, anılan iktisadi
işletmelerdir. Ancak, bu işletmelerin ayrı bir tüzel kişiliklerinin olmaması
halinde tarhiyatın muhatabı iktisadi işletmenin ait veya bağlı olduğu dernek
veya vakıf olacaktır.
Bazı dernekler, Dernekler Yasası dışında özel yasalarla da kurulabilmektedir.
Hangi şekilde kurulursa kurulsun derneklere ait veya bağlı iktisadi işletmeler,
Kurumlar Vergisi Yasası ile 01.01.2007 tarihinden önce yürürlüğe giren özel
yasalarda yer alan hükümler çerçevesinde kurumlar vergisinden muaf tutulmadığı
sürece kurumlar vergisinin mükellefi olarak kabul edilecektir.
Tebliğ taslağında yer alan örneğe göre de, özel yasası ile her türlü vergi ve
harçtan bağışık tutulan bir derneğin, maden suyu işletmeciliği yapması halinde
bu faaliyet dolayısıyla derneğe ait iktisadi işletme oluşacağından bu işletmenin
faaliyet gelirleri, derneğin amacına tahsis edilmiş olsa bile kurumlar
vergisinin konusuna dahil edilip vergilendirilecektir. Ayrıca "derneklerin
kamuya yararlı derneklerden sayılması veya vakıflara Bakanlar Kurulu'nca vergi
muafiyeti tanınmış olması, bunlara bağlı iktisadi işletmelerin
vergilendirilmesine engel teşkil etmeyecektir."
Kurumlar Vergisi Yasası'nın ikinci maddesinin beşinci fıkrası ile kurumlar
vergisinin uygulanmasında sendikaların dernek, cemaatlerin ise vakıf sayılacağı
belirtilerek, bu kurum ve kuruluşlara bağlı iktisadi işletmelerin
vergilendirilmesi konusuna açıklık getirilmiştir.
Bu bağlamda da "Odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları,
siyasi partiler ile emekli ve yardım sandıkları tüzel kişilikleri itibarıyla
vergi uygulamaları bakımından dernek olarak kabul edilmektedir."
Dolayısıyla "söz konusu kuruluşların iktisadi işletmelerinin bulunması
durumunda, bu iktisadi işletmeler her hal ve takdirde kurumlar vergisine tabi
olacaktır."
Vergi uygulamalarında dernek olarak kabul edilen kuruluşlar söz konusu tebliğ
taslağında sayılmak suretiyle belirtilmiş bulunmaktadır.
Söz konusu tebliğ ile yapılan açıklamalar çerçevesinde özellikle dernek veya
vakıflara ait iktisadi işletme kavramına vergisel açıdan farklı bir görüntü
getirilmekte, bu tür kuruluşların vergilendirilmesinde geçerli sayılan
özelliklerin yorum yolu çerçeve olarak genişletilmesi öngörülmektedir. bu
bağlamda tebliğde de ifade edildiği üzere yapılan "faaliyetin her türlü mal ve
hizmet satışı ya da bunlara benzer şekillerde olması ve devamlılık arzetmesi
halinde" dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmenin oluştuğu kabul
edilecektir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|