|
BİZE GÖRE
Dernek veya vakıflara ait iktisadi
işletmeler
Veysi Seviğ - 25 Ocak 2007 Perşembe - Dünya
Kurumlar Vergisi Yasası'nın birinci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi
uyarınca "dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler"in kazançları kurumlar
vergisine tabi tutulmuştur. Buna göre gerçekte dernekler ve vakıflar tüzel
kişilikleri itibariyle kurumlar vergisinden bağışık olup, iktisadi işletmeleri
bulunması halinde bu işletmelerin faaliyetleri nedeniyle elde ettikleri
kazançlar, kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır.
Kurumlar Vergisi Yasası'nın ikinci maddesinde "dernek veya vakıflara ait
iktisadi işletmeler"in tanımı yapılmıştır. Bu tanımlamaya göre "dernek veya
vakıflara ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlılık arzeden, sermaye şirketi
veyahut da kooperatif niteliğinde olmayan ticari, sınai ve zirai işletmeler ile
benzer nitelikteki yabancı işletmeler dernek veya vakıfların iktisadi
işletmeleridir."
Bir başka anlatımla dernek veya vakıflara ait veya bağlı olup, faaliyetleri
devamlı olan ticari, sınai ve zirai işletmeler ile benzer nitelikteki yabancı
işletmeler kurumlar vergisi yükümlüsü sayılmıştır. Bu bağlamda da bu tür
işletmelerin belirgin özellikleri; bağlılık, devamlılık ve faaliyetin ticari,
sınai veya zirai bir mahiyet arzetmesidir.
Dernek veya vakfa ait bir iktisadi işletmenin varlığından söz edilebilmesi için
iktisadi işletmenin dernek veya vakfa ait veya bağlı olması gerekmektedir.
Devamlılık unsuru bir hesap dönemi içinde aynı veya ayrı faaliyet alanlarında
ticari nitelikteki işletmelerin birden fazla yapılmasını ifade etmektedir. Bu
nedenle aynı hesap döneminde tek işlem nedeniyle ticari faaliyetin devamlılık
unsurunun oluştuğunu kabul etmek mümkün olmamakla birlikte, faaliyetin belli bir
organizasyonu gerektirmesi veya amacının ticari olması durumunda devamlılık
unsurunun varlığı kabul edilmektedir.
Ticari organizasyonun varlığı ticari işin en belirgin göstergesidir. Sermaye
tahsisi, işyeri açılması, personel istihdamı, ticaret siciline kaydolmak gibi
unsur ve özelliklerin tümünün veya bir kısmının yerine getirilmiş olması bir bir
ticari işletmenin varlığını gösteren unsurlar bir ticari organizayonun da
varlığını gösterir. Buna göre:
. Bir dernek tarafından belli bir eserin telif ve yayın hakkı sahibinin bu
çalışmayı kitap olarak bastırıp satışa sunması halinde, bu işin bir defada
yapılmış olması hali dahi, birden fazla kişiye satılmış olması durumunda, bu
durum devamlılığın varlığını gösterir. Böyle bir durumda pazarlama işinin başka
bir dağıtım şirketi aracılığı ile yapılmış olması hali mevcut durumu yani ticari
organizasyonun varlığını perdeleyemez.
. Diğer taraftan bir derneğe ait binanın giriş katında dernek yönetimince hatıra
eşya satışı yapılması söz konusu faaliyetin iktisadi işletme olma vasfını
değiştirmeyecektir.
Dolayısıyla bir vergilendirme döneminde birden fazla çay ve yemek servisinin
yapılması, tiyatro, kermes, konser gibi faaliyetlerin düzenlenmesi ve bu
faaliyetlerden dolayı gelir elde edilmesi halinde, bu faaliyetlerden elde edilen
kazanç kurumlar vergisine tabi tutulacaktır. Böyle tür faaliyetlerin varlığı
halinde ise işe başlama bildiriminin yapılması, yasal nitelikteki defterlerin
tutulması ve belge düzeni ile ilgili kurallara uygun davranılması gerekmektedir.
Bir başka açıdan yukarıdaki belirtilen özellikleri taşıyan, dernek ve vakıflara
bağlı olarak faaliyet gösteren iktisadi işletmelerin şirket veya kooperatif
şeklinde kurulmamış olması halinde dahi, bu işletmelerin bağlı bulunduğu bir
tüzel kişilik varsa o tüzelkişiliğe ait bir iktisadi işletme olarak kabul
edilmesi mevcut yasal düzenlemenin gereği olmaktadır.
Tüm bu açıklamalar çerçevesinde 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Yasası uyarınca
dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmelerin;
. Kazanç gayesi güdüp gütmediklerine,
. Faaliyetin, yasa ile verilmiş görevler arasında bulunup bulunmamasına,
. Tüzel kişiliğe sahip olup olmamalarına,
. Bağımsız muhasebelerinin bulunup bulunmamasına,
. Kendilerine tahsis edilmiş sermaye veya iş yerlerinin olup olmadığına
bakılmaksızın vergiye tabi tutulmasını öngörmektedir.
Diğer taraftan;
. Satılan mal veya hizmetin bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olması,
. Kâr edilmemiş olması,
. Kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesi,
bunların iktisadi işletme olma özelliğini değiştirmeyecektir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
