|
Vergi denetimlerinin tüketici üzerine
kaydırılması doğru mu
Veysi Seviğ - 26 Mayıs 2007 Cumartesi -
Referans
Yetkililer tarafından yapılan açıklamalardan da anlaşıldığı üzere belge
kullanımında ortaya çıkan azalma nedeniyle bundan böyle tüketici nezdinde
yapılacak denetimlere ağırlık verilecektir. Bu bağlamda 371 sıra numaralı Vergi
Usul Yasası Genel Tebliği ile yapılan yönlendirme uyarınca yoklama yapmaya
yetkili memurların tümü mükellef olmayanların satın aldıkları mallar ya da
hizmetler için belge alınmadığına ilişkin tespitleri yapma konusunda yetkili
kılınmış bulunmaktadır.
Yasal düzenleme gereği olarak yoklamadan maksat, mükellefleri ve mükellefiyetle
ilgili maddi olayları, kayıtları ve mevzuları araştırmak ve tespit etmektir.
Yoklamaya yetkili memurlar ayrıca vergi yasalarının uygulanması ile ilgili
olarak,
* Özel yetki verilmiş olmak kaydıyla işletmelerin günlük hasılatını tespit
etmek,
* Ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorunda olanların bu zorunluluğa uyup
uymadıklarını, bu cihazları belli edilmiş kurallara göre kullanıp
kullanmadıklarını ve günlük hasılatı belirlemek,
* Günü gününe kayıt yapılması zorunlu defterlerin işyerlerinde bulundurulup
bulundurulmadığını, tasdikli olup olmadığını, usulüne göre kayıt yapılıp
yapılmadığını, vergi yasaları uyarınca düzenlenmesi gereken belgelerin
düzenlenip düzenlenmediği ile kullanıp kullanılmadığını, işyerlerinde faturasız
mal bulunup bulunmadığını, vergi levhası asmak veya kullanma zorunluluğuna
uyulup uyulmadığını belirlemek, yasal olarak tutulması zorunlu olan defter ve
belgeler dışında kalan ve vergi kaybının bulunduğuna emare teşkil eden defter,
belge ve delillerinin tespit edilmesi halinde bunları almak,
* Nakil vasıtalarını Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen özel işaretle
durdurmak ve taşıtta bulundurulması icap eden yolcu listesi, fatura veya sevk
irsaliyesi, yolcu bileti ile taşıma irsaliyelerinin içeriği ile taşınan yolcu ve
malların miktar ve mahiyetlerini ölçmek, tartmak, saymak suretiyle tespit etmek,
* Taşıma irsaliyesi, sevk irsaliyesi ve faturanın taşıtta bulunmaması halinde bu
belgelerin ibrazına kadar nakil vasıtalarını trafikten alıkoymak, taşınan malın
sahibi belli değilse tespitine kadar malı bekletmek ve muhafaza altına almak
yetkisine sahiptir.
Maliye Bakanlığı, yoklama memurlarının yukarıda sayılan yetkilerini ne şekilde
ve hangi hallerde kullanacaklarını belirlemeye, yoklamaya yetkili olanların bu
husustaki görev ve yetkilerini sınırlamaya yetkili kılınmıştır.
Vergi Usul Yasası’nın 128'inci maddesi uyarınca; vergi dairesi müdürleri,
yoklama memurları, yetkili makam tarafından yoklama işi ile görevlendirilenler,
vergi incelemesine yetkili olanlar, gelir uzmanları yoklama yapmakla yetkili
kılınmıştır.
Bu düzenlemelere ek olarak Vergi Usul Yasası’nın 353'üncü maddesinin 3 numaralı
bendine eklenen cümle ile mükellef olmayan kişilerin satın aldıkları mallar ve
hizmetler için belge almadıklarının tespiti için Gelir İdaresi Başkanlığı’nın
vergi inceleme yetkisi olmayanlara da tespit yetkisi verebileceği hususu hükme
bağlanmıştır.
Gelir İdaresi Başkanlığı bu yetkisini kullanarak yoklama memurlarına mükellef
olmayanların satın aldıkları mal ve hizmetler için belge almadıklarının
tespitini yapma yetkisini vermiş bulunmaktadır. Dolayısıyla tebliğ ile yapılan
yönlendirme sonucunda 17.4.2007 tarihinden itibaren yoklama yapmaya yetkili
memurların tamamı, mükellef olmayanların satın aldıkları mallar ya da hizmetler
için belge alınmadığına ilişkin tespitleri yapma hususunda yetkili kılınmış
olup, yoklamaya yetkililer tarafından düzenlenen tutanaklara dayanılarak özel
usulsüzlük cezası kesilebilmektedir.
Yapılan düzenleme ve yönlendirmeler uyarınca, bundan böyle yoklamaya yetkili
olanlar tarafından belge almayanlar nezdinde tutanakla yapılan tespitler
uyarınca, düzenlenen tutanakların bir örneği belge almayana verilecektir. Bu
şekilde belge almayana verilen tutanak örneği aynı zamanda ceza ihbarnamesi
olarak kabul edilecek, hakkında tutanak düzenlenen kişi 30 gün içinde belirtilen
vergi dairesine hakkında kesilen cezayı ödeyecektir.
Hakkında ceza kesilenler söz konusu cezayı yine tutanakta belirtilmiş vergi
dairesine tutanağın kendisine verilen örneğini ibraz etmek suretiyle
ödeyeceklerdir.
Yapılan bu düzenlemeler çerçevesinde Gelir İdaresi Başkanlığı belge kullanımını
yaygınlaştırmak için denetimleri mükellef olmayanlar nezdinde kaydırma eğilimine
girmiş bulunmaktadır. Ancak mükellef olmayanlar nezdinde kaydırılan incelemeler
ve ceza kesme eylemi, iş âlemini tedirgin edeceği gibi denetimlerin yoğunlaştığı
bölgelerde mevcut talebi de düşürecektir.
Son on yıldır gelişmiş ülkeler; özellikle tüketici nezdinde yapılan vergi
denetimlerinin olumsuzluklarını dikkate alarak, denetimleri daha çok mal ve
hizmet dolaşımını ve parasal işlemlerin izlenmesine yönelik tekniklerin
geliştirilmesi ve uygulanmasıyla sürdürdükleri gözlenmektedir
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
