|
Zorunlu müdafilik ücretlerinin
vergilendirilmesi
Veysi Seviğ - 06 Kasım 2007 Salı - Referans
Ceza Muhakemeleri Yasası'nın 150/1'inci maddesi uyarınca "şüpheli veya sanık,
müdafi yani avukat seçebilecek durumda olmadığını beyan ederse, istemi halinde
kendisine bir müdafi (avukat) görevlendirilir."
Yasal düzenleme gereği olarak "Şüpheli veya sanık onsekiz yaşını doldurmamış ya
da sağır veya dilsiz" veyahut da "kendisini savunamayacak derecede malul olur ve
bir müdafi de bulamazsa istemi aranmaksızın" kendisine bir müdafi
görevlendirilir.
Diğer yandan üst sınırı en az beş yıl hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı
yapılan soruşturma ve kovuşturma aşamasında mutlaka müdafiinin (avukatının)
bulunması gerekmektedir.
Cezam Muhakemesi Yasası gereğince soruşturma ve kovuşturma makamlarının istemi
üzerine, bu bağlamda müdafii (avukatı) bulunmayanlara müdafii görevlendirilir.
"Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafii ve Vekillerinin Görevlendirilmeleri
ile Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmeliği"n 5/1 maddesi
uyarınca şüpheli veya sanıktan kendisine bir müdafii seçmesi istenir. Müdafii
seçebilecek durumda olmadığını beyan ederse, görevlendirilecek müdafie yapılacak
ödemelerin yargılama giderlerinden sayılacağı ve mahkumiyet halinde kendisinden
(bu bedelin) tahsil edileceği hususu hatırlatılarak talep ettiği taktirde,
barodan bir müdafi (avukat) görevlendirilmesi istenir.
Vekili bulunmayan mağdur, şikayetçi ve katılanın istemi halinde de barodan vekil
görevlendirilmesi istenebilir.
Müdafi veya vekil görevlendirilmesi; soruşturma evresinde ifadeyi alan merci
veya sorguyu yapan hakim, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından barodan
talep edilmektedir.
Ceza Muhakemeleri Yasası uyarınca baro tarafından görevlendirilen müdafi veya
vekile Avukatlık Ücret Tarifesi'nden ayrık olarak hazırlanması öngörülen "Ceza
Muhakemeleri Kanunu Gereğince Görevlendirilen Müdafi Vekillere Yapılacak
Ödemelere İlişkin Tarife" gereğince ödenecek meblağ Adalet Bakanlığı bütçesinden
bu amaçla ayrılan ödenekten karşılanmaktadır." Bu bağlamda müdafi veya vekilin
görevi gereğince yaptığı zorunlu yol giderleri de ayrıca ödenmektedir.
Ancak, bu bağlamda zorunlu müdafilere (avukatlara) bu hizmetleri karşılığı
yapılan ödemeler vergi uygulaması açısından zaman içersinde duraksama
yaratmıştır.
Ağırlıklı bir görüşe göre Ceza Muhakemesi Yasası'na göre "barolar tarafından
görevlendirilen ve yukarıda belirtilen yönetmelik hükümleri çerçevesinde
ödenmesi zorunlu olan Avukatlık Hizmeti bedelleri, baro tarafından
görevlendirilen avukatın verdiği hizmetin karşılığı ve müvekkil adına yapılan
ödemeler "Serbest Meslek Kazancı" niteliğindedir.
Buna göre, baro tarafından görevlendirilen avukatlara zorunlu avukatlık hizmeti
nedeniyle yapılan ödemelerin serbest meslek kazancı kabul edilerek, ödemelerden
Gelir Vergisi Yasası'nın 94'üncü maddesinin 2/b bendi uyarınca Bakanlar Kurulu
tarafından belirlenen yüzde 20 oranında gelir vergisi kesintisi yapılması
gerekmektedir. (Konuya ilişkin olarak Gelir İdaresi Başakanlığı'nın 27.02.2007
gün ve 16949 sayılı özelgesi mevcuttur.)
Ancak bazı hallerde zorunlu avukatlık hizmeti vermesi konusunda serbest meslek
faliyeti yanında ücretli olarak avukatlık hizmeti veren avukatların da
görevlendirildiği gözlenmektedir. Böyle bir durumda kendisi ücretli çalışan bir
avukata zorunlu müdafilik görevinin verilmesi halinde, bu nedenle kendisine
ödenen ücretin vergisel açıdan nasıl değerlendirileceği konusu önem
kazanmaktadır.
Bu durumda oluşan bir görüşe göre "Zorunlu müdafilik hizmeti veren ve serbest
meslek erbabı avukatın yanında ücretli olarak çalışan avukatın, konuya ilişkin
olarak kendisine yapılacak zorunlu müdafilik ödemeleri için serbest meslek
makbuzu düzenleme olanağı bulunamayacağından "ödemenin işvereni durumundaki
avukata ait serbest meslek makbuzu karşılığında yapılması gerekmekte olup,
işvren konumundaki avukatın geliri olarak değerlendirilmesi ve bilahere zorunlu
müdafilik ödemesinin bu görevi üstlenen işveren konumundaki avukat tarafından
ücret bordrosu ile ödenmesi gerekmektedir. (Eraslan, Cevdet "Avukatlara Zorunlu
Müdafilik Dolayısıyla Yapılan Ödemelerin Vergilendirilmesi ve Belge Düzeni"
Diyalog Dergisi Sayı: 234, Sf: 145)
Diğer yandan avukatlık ortaklığı şeklinde faliyet gösteren avukatlara zorunlu
müdafilik dolayısıyla yapılan ödemelerde ise avukatlık ortaklığının çalışması
meslek çalışması niteliğinde olduğundan, burada şahıs şirketlerine uygulanan
vergilendirme ilkeleri geçerli olacaktır. Bu bağlamda da zorunlu müdafilik
ücretinin avukatlık ortaklığı adına düzenlenen serbest meslek makbuzu ile tahsil
edilmesi gerekmektedir.
Tüm bu açıklamalar yanında zorunlu müdafilik nedeniyle ödenen bedelin ücret
niteliğinde olduğu, dolayısıyla serbest meslek kazancından farklı olduğu
konusunda var olan tartışmalar da hali hazırda devam etmektedir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|