|
Gelir Vergisi mükelleflerinde emsal fiyat
veya bedel
Veysi Seviğ - 27 Kasım 2007 Salı - Referans
Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan "Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü
Kazanç Dağıtımı Hakkındaki" Seri (1) numaralı genel tebliğ ile söz konusu
uygulamanın Gelir Vergisi mükelleflerine yönelik etkisi açıklamalarda yer
almaktadır.
Bilindiği üzere Gelir Vergisi Yasası'nın 41'inci maddesinin 5 numaralı bendi
gereğince, teşebbüs sahibinin ilişkili kişilerle emsallerine uygunluk ilkelerine
aykırı olarak tespit edilen bedel ve fiyatlar üzerinden mal veya hizmet alım ya
da satımında bulunmaları halinde emsallere uygun bedel veya fiyatlar ile
teşebbüs sahibince uygulanan bedel veya fiyat arasındaki işletme aleyhine oluşan
farklar işletmeden çekilmiş sayılacaktır.
Bu bağlamda;
* Teşebbüs sahibi tarafından bir mal veya hizmet alım ya da satımının yapılmış
olması,
* Teşebbüs sahibinin bu mal veya hizmet satımını ilişkili kişilerle yapması,
* Bu mal veya hizmet alım ya da satımında "emsallere uygunluk ilkesi"ne aykırı
olarak fiyat veya bedel tespiti yapılmış olması,
halinde emsallere uygun bedel veya fiyatla teşebbüs sahibi tarafından uygulanmış
olan bedel veya fiyat arasında işletme aleyhine oluşan farklar işletmeden
çekilmiş kabul edilerek tarhiyat konusu yapılacaktır.
Örneğin bir ticari işletme tarafından adedi 100 YTL'ye satılan bir malın
ilişkili kişi olduğu tespit edilen bir kişiye 90 YTL'den satılması halinde söz
konusu fiyat farkı işletme sahibi tarafından işletmeden çekilmiş sayılarak bu
bağlamda da söz konusu fark bir anlamda "gider olarak kabul edilmeyen ödeme"
kapsamında değerlendirilecektir.
Gelir Vergisi Yasası'nın uygulanması açısından "teşebbüs sahibi" ifadesi ticari
ve zirai kazanç yönünden Gelir Vergisi'ne tabi gerçek kişilerle adi
ortaklıkların ortakları, kolektif şirketlerin ortakları, adi ve eshamlı komandit
şirketlerin komandite ortaklarını kapsamaktadır.
İlişkili kişi kavramı ise ayrı bir önem arz etmektedir. Çünkü teşebbüs sahibinin
eşi, üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy ve kayın hısımları ile
doğrudan veya dolaylı ortağı bulunduğu şirketin, bu şirketlerin ortakları, bu
şirketlerin idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından kontrolü altında bulunan
diğer şirketler ilişkili kişi sayılmaktadır.
Buna göre teşebbüs sahibi bir şirkete doğrudan ortak ise veya yine herhangi bir
şirkette yakın bir akrabası bulunuyorsa bu takdirde yapılan işin ilişkili kişi
ile yapılan işlem olarak kabul edilmesi ve değerlendirilmesi gerekecektir.
Bir başka anlatımla teşebbüs sahibi bir şirkete doğrudan veya dolaylı olarak
ortak ise teşebbüs sahibi ile söz konusu şirketler ilişkili kişi kapsamındadır.
Bu ilişkide sermaye veya kâr payı oranının herhangi bir önemi olmamaktadır.
Teşebbüs sahibinin doğrudan veya dolaylı ortağı bulunduğu şirketlerin idaresi,
denetimi veya sermayesi bakımından kontrolü altında bulunan diğer şirketlerden
anlaşılması gereken teşebbüs sahibinin doğrudan veya dolaylı olarak bağlı
bulunduğu şirket/şirketlerin ekonomik ve ticari kararlarını etkileyebilecek
ölçüde sermayesine, kâr payına ve oy kullanma hakkına sahip olmasıdır.
Bu özellik yapılacak incelemeler sırasında belirlenebilecektir. Örneğin bir
teşebbüs sahibinin kayınpederinin ortak olduğu bir şirketle yapacağı işte, eğer
söz konusu kişinin kayınpederi o şirketin yönetim kurulu üyesi ise ilişkili kişi
olarak kabul edilecektir.
Uygulamada ilişkili kişi kavramının değerlendirilmesinde daha çok olayın
niteliği ve kişilerin akrabalık ilişkisi önem arz etmektedir.
Diğer yandan ilişkili kişilerle yapılan işlemlerde dikkate alınması gereken
emsallere uygunluk ilkesi ise "ilişkili kişilerle yapılan mal veya hizmet alım
ya da satımında uygulanan fiyat veya bedelin, aralarında böyle bir ilişkinin
bulunmaması durumunda oluşacak fiyat veya bedelle uygun olmasını ifade
etmektedir."
Uygulamada ilişkili kişiler arasında mal veya hizmet alım ya da satım
işlemlerinde uygulanan fiyat veya bedelin piyasa fiyatını yansıtmaması
durumunda, ilişkili kişiler arasındaki işlemlerle uygulanan fiyat veya bedelin
emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak belirlendiği kabul edilecektir.
Emsallere uygun fiyat veya bedele ulaşmak için öncelikle iç emsal kullanılacak,
bu şekilde kullanılacak fiyat veya bedelin bulunmaması ya da güvenilir olmaması
halinde dış emsal karşılaştırmada esas alınacaktır.
İlişkili kişi belirlenmesi yanında uygulanan fiyat veya bedelin emsalinden düşük
veya fazla olmasının belirlenmesi de belli bir çalışmayı gerekli kılmaktadır.
İktisadi Dayanışma
Gazetecilik Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti
- Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına
Hoş Geldiniz ! |