|
BİZE GÖRE
Vergi incelemesi yetkisi konusunda bir yargı
kararı
Veysi Seviğ - 28 Ocak 2005 Cuma - Dünya
Vergi Usul Yasası'nın birinci kitabının yedinci kısmı "Yoklama İnceleme"
başlığını taşımakta olup, bu kısım kendi içersinde üç bölüme ayrılmış
bulunmaktadır. (Madde: 127-152) Bu bölümler;
. Yoklama (Madde: 127-133)
. Vergi İncelemeleri (Madde: 134-141)
. Arama (Madde: 142-147)
. Bilgi Toplama (Madde: 148-152)
konularını hükme bağlamıştır.
Yasal düzenlemelerden anlaşılacağı üzere yoklama ile ~vergi incelemesi açısından
farklılık bulunmaktadır. Yoklamadan amaç, yükümlüleri ve yükümlülükle ilgili
maddi olayları, kayıtları ve mevzuları araştırmak ve tespit etmektir (Madde:
127).
Vergi incelemesi ise ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmaya yönelik
olarak yapılır (Madde: 134).
Vergi Usul Yasası'nın 135'inci maddesi hükmü gereği olarak vergi incelemesi
hesap uzmanları, hesap uzman yardımcıları, ilin en büyük mal memuru, vergi
denetmenleri, vergi denetmen yardımcıları ve vergi dairesi müdürleri tarafından
yapılır.
Maliye müfettişleri, Maliye müfettiş muavinleri, Gelirler kontrolörleri ve
stajyer Gelirler kontrolörleri, Gelirler Genel Müdürlüğü'nün merkez ve taşra
teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanlar her hal ve takdirde vergi
inceleme yetkisine haizdir.
Vergi incelemesi mevcut yasal düzenlemeden de anlaşılacağı gibi belli kurallar
çerçevesinde yapılabilmektedir.
Vergi incelemesi yapanlar, yanlarında memuriyet sıfatlarını ve inceleme
yetkisini gösteren fotoğraflı resmi bir vesika bulundurmak ve gittikleri yerde
işe başlamadan evvel bu vesikayı ilgililere göstermek zorundadırlar.
İncelemeye tabi olanlar, inceleme zamanı, incelemenin yapılacağı yer incelemede
uyulacak esaslar, inceleme tutanaklarının düzenlenişi konuları mevcut yasal
düzenlemeler çerçevesinde belirlenmiş olup, bu bağlamda inceleme aşamasında
başvurulabilecek "Tarhiyat Öncesi Uzlaşma" olanağı gibi olanaklar ayrı bir yasal
düzenleme ve yönetmelik konusu olarak uygulamada ayrı ve özel bir uzlaşım alanı
olarak işlerini sürdürmektedir.
Vergi incelemesine vergi inceleme elemanları dışında diğer kamu görevlilerine de
yetki verilebilir mi konusu devamlı gündemde olmuştur. Bu konuda zaman içersinde
bankalar yeminli murakıplarına verilen ve sadece bankalarla ilgili olarak
sınırlı bir vergi incelemesi yapmalarına olanak tanıyan yetki zaman içersinde
duraksama konusu haline dönüşmüş bulunmaktadır.
Konuya ilişkin olarak verilmiş bulunan bir Danıştay kararına göre, "Bankalar
yeminli murakıplarının, bankalarla ilgili olarak sınırlı bir vergi incelemesi
yapmalarına olanak tanınmış olmakla birlikte, bu kişilerin 213 sayılı kanunun
135'inci maddesinde vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar arasında
sayılmadığı, öte yandan 213 sayılı kanunun vergi incelemesine ilişkin olarak
getirdiği düzenlemelerden olan, inceleme hakkında izahat yapılması gerektiği,
tespit edilen hususların tutanağa bağlanması ve mülahazaların tutanağa
geçirilmesi gibi birtakım hak ve yükümlülükler ile tarhiyat öncesi uzlaşma
müessesesinden yararlanılarak uyuşmazlığın idare ve mükellef arasında sulh
yoluyla halledilmesi gibi olanaklardan bankalar yeminli murakıplarınca yapılan
inceleme nedeniyle yararlanılamayacağından, bu kişilerce düzenlenen rapora göre
ikmalen yapılan tarhiyatta isabet" görmemiştir. (Danıştay Dördüncü Dairesi, Esas
No: 2002/2885, K. No: 2004/75) (x)
Karara esas olan uyuşmazlıkta yer alan, bankalar yeminli murakıplarının vergi
incelemesi yapmaya yetkili olan kişiler arasında sayılmaması, vergi incelemeleri
sırasında alınan izahatların tutanağa geçirilmesi gibi birtakım hakların
kısıtlandığı, tarhiyat öncesi uzlaşma olanağının kullanılamadığ~ı gibi savlar,
kanımızca göre tartışılması ve hukuki açıdan irdelenmesi gereken konulardır.
Bankalar Yasası uyarınca sınırlı olarak bankalar yeminli murakıplarına verilen
vergi inceleme yetkisinin kullanılmasından kaynaklanan bir uyuşmazlık nedeniyle
oluşan yargı kararının bu yönden ayrıca irdelenmesi ve bu bağlamda ortaya çıkan
duraksamaların tartışmaya meydan vermiyecek bir biçimde acilen çözümlenmesi
gerekmektedir.
(x) Danıştay Kararları Dergisi 2004, Sayı 5, Sf: 144-146
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
