|
BİZE GÖRE
Beyan edilmeyecek olan menkul sermaye
iratları
Veysi Seviğ - 01 Şubat 2005 Salı - Dünya
Gelir Vergisi Yasası'nın 75'inci maddesinde yer alan tanımlardan da anlaşılacağı
üzere "Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya
para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği
kâr payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır."
Mevcut yasal düzenlemeden de anlaşılacağı, söz konusu yasa maddesinde sayılmak
suretiyle belirlenen iratlar menkul sermaye iradı olarak kabul edilmektedir.
2004 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından beyana tabi olanlarla
ilgili yıllık beyannamelerin 15 Mart 2005 günü akşamına kadar ilgili vergi
dairesine verilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda 2004 yılında elde edilen menkul
sermaye iratlarının bir kısmı tutarı ne olursa olsun, bir kısmı ise elde edilen
gelirin belirli bir tutarı aşmaması halinde yıllık beyanname ile beyan
edilmeyecektir.
Menkul sermaye iratlarının yıllık beyanname ile beyan edilip edilmeyeceği konusu
bazı hallerde duraksamaya neden olabilmektedir.
Aşağıda belirtilen menkul sermaye iratları tutarı ne olursa olsun beyan
edilmeyecektir.
. Vergi kesintisine tabi tutulmuş olan;
- Mevduat faizleri,
- Özel finans kurumları tarafından kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında
ödenen kâr payları,
- Repo gelirleri,
- Menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kâr payları,
. 07.10.2001 tarihinden itibaren düzenlenen şahıs sigorta poliçeleri dolayısıyla
elde edilen menkul sermaye iratları,
. Kurumlar vergisi yükümlüleri tarafından 31.12.1998 ve daha önceki tarihlerde
sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı halinde, gerçek
kişiler tarafından elde edilen kâr payları,
. Kurumların kârlarını sermayeye eklemeleri suretiyle gerçekleştirdikleri kâr
dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kâr payları,
Geliri sadece menkul sermaye iratlarından ibaret olan yükümlülerin elde
ettikleri menkul sermaye iratlarının gayri safi tutarları toplamı 2004 yılında
14 milyar lirayı (14.000 YTL) aşmaması halinde vergi kesintisine tabi tutulmuş
olanlar beyan edilmeyecektir.
Diğer yandan yasal düzenleme gereği Türkiye'de vergi kesintisine tabi olmayan ve
istisna uygulanmayan aşağıda belirtilen menkul sermaye iratlarının 750 milyon
liralık (750 YTL) tutarı aşmaması halinde, bu iratlar da beyan edilemeyecektir.
. Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri,
. Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde
edilen bedeller,
. İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir
ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,
. Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,
. Her nevi alacak faizleri,
. Yurtdışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları,
Yukarıda sayılmak suretiyle belirtilmiş bulunan iratların 750 milyon liranın
altında kalması halinde bu gelirler için beyanda bulunulmayacaktır. Bu bağlamda
750 milyon liralık (750 YTL) tutar bir istisna olmayıp, gelirin beyan edilip
edilmeyeceğine yönelik belirlemede dikkate alınacak bir haddir. Bu had yukarıda
belirtilen gelirlerin her biri için ayrı ayrı uygulanmayacak olup, bu gelirler
ile vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan menkul ve gayrimenkul
sermaye iratlarının toplam tutarı dikkate alınarak hesaplanacaktır.
Bazı menkul sermaye iratlarına yasal düzenleme gereği indirim oranı
uygulanacaktır.
Gelir Vergisi Yasası'nda bazı menkul sermaye iratlarının enflasyondan
arındırıldıktan sonra kalan tutarlarının vergilendirilmesi öngörülmüş
bulunmaktadır. Enflasyondan arındırmaya ilişkin indirim oranı 2004 yılı için
yüzde 43.8 olarak belirlenmiştir.
2004 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından;
. Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve
Özelleştirme İdaresi tarafından çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler,
. Her nevi alacak faizleri,
. Menkul kıymetler yatırım ortaklıklarından sağlanan kâr payları indirim oranı
uygulanmak suretiyle beyan edilecektir.
Diğer yandan beyanname verme sınırı olan 14 milyar liranın (14.000 YTL)
hesabında indirim oranı uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının tutarı,
indirim oranı uygulandıktan sonra kalan kısımlar itibariyle dikkate alınacaktır.
Bu durumda, başkaca beyanı gereken gelirlerin bulunmaması halinde, indirim oranı
uygulanmasından yararlanması öngörülen menkul sermaye iratlarından, gayrisafi
tutarları toplamı 24.911.032.028 TL'yi (24.911.03 YTL) aşmayan tutarlar için
yıllık beyanname verilmeyecektir.
Yasal düzenleme gereği olarak dövize, altına veya başka bir değere endeksli
menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde
edilen gelirler için indirim oranı uygulanmayacaktır.
İndirim oranı uygulanan menkul sermaye iratlarının ticari işletmeye dahil olması
halinde bu iratlar için indirim oranı uygulanmayacaktır.
Örneğin bir limited şirketin aktifinde yer alan devlet tahvili için elde edilen
faize indirim oranı uygulanmayacaktır.
Uygulamada menkul sermaye iratlarının beyanı konusunda ortaya çıkan
duraksamaları gidermeye yönelik olarak Maliye Bakanlığı tarafından "Menkul
Sermaye İradı Elde Edenlerin Gelir Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi"
yayımlanmış bulunmaktadır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
