|
Vergi Usul Kanunu uygulaması
Veysi Seviğ - 26 Nisan 2008 Cumartesi -
Referans
Genel anlamda usul hukuku; bir hakkın yargı organı önünde nasıl ve ne şekilde
istenip, savunulup elde edileceğine ilişkin yöntem ve kuralları belirlemektedir.
Bu bağlamda Vergi Usul Hukuku ilkeleriyle ayrı bir usul yasası ile çerçevelenmiş
olup, genel anlamda vergi ilişkilerinden doğan hak, yetki ve görevlerin
gerçekleştirilmesi, kullanılmasına ilişkin hükümleri içermektedir.
Vergi usul hukukunun günümüzde bağımsız bir hukuk dalı konumuna geldiği
gözlenmektedir. Yasal düzenleme gereği olarak "Gümrük ve tekel idareleri
tarafından alınan vergi ve resimler hariç olmak üzere, genel bütçeye giren
vergi, resim ve harçlar ile il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim
ve harçlar hakkında Vergi Usul Yasası'nda yer alan hükümler geçerlidir." Buna
göre söz konusu vergi, resim ve harçlara bağlı olan vergi, resim ve zamlar da
Vergi Usul Yasası hükümlerine tabidir.
Vergi Usul Yasası'nın 3'üncü maddesi uyarınca, yasa içersinde yer alan "Vergi
Kanunu" tabirinden anlaşılması gereken, bu yasa hükümlerine tabi vergi, resim ve
harçlar ile ilgili yasalardır.
İlk olarak vergi yasaları lafzı ve ruhu ile hüküm ifade eder. Vergi Usul
Yasası'na vergi yasalarının nasıl yorumlanacağı konusunda hüküm konulurken hukuk
biliminde uygulanan yorum metotları ve Batı ülkeleri vergi hukukunda yer alan
yorumlarla ilgili hükümler incelenmiş ve "bilimsel yorumlama metodu"nun vergi
yasalarının bünye ve mahiyetine en uygun bir metot olduğu sonucunda varılmıştır.
Öngörülen yorum metoduna göre olayda bir lafzın yasada mevcut olmaması veya
bulunmaması halinde olay için uygulanacak hüküm belirlenirken veya olaya özgü
çözüm yolu aranırken önce vergi yasalarının bu konudaki amacı, hükümlerin yasa
çatısı içersindeki yeri ve diğer maddelerle bağlantısı dikkate alınmak suretiyle
bir sonuca varılması ve bu sonuca göre yasa hükümlerinin uygulanması
gerekmektedir.
Mevcut usul hükmü ve/veya hükümleri çerçevesinde vergisel bir olayda yasa
metninde olaya ilişkin açık bir ifade bulunup bulunmadığına bakılacaktır. Eğer
yasa metninde açık bir ifade bulunamıyorsa, bu takdirde;
* Yasaların bu konuda takip ettiği maksat,
* Hükümlerin yasa içersindeki yeri,
* Diğer maddelerle olan bağlantısı,
dikkate alınacaktır.
Vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin işlemlerin gerçek
mahiyeti esastır.
Bu bağlamda vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin işlemlerin gerçek mahiyeti
yemin hariç her türlü delille ispatlanabilir.
İspat hukukunda "delil" vuku bulan olayı aydınlatan, gerçeklerin ortaya
çıkmasına neden olan araçlar, daha doğrusu kanıtlayıcı bilgi ve belgeler ile
olayla ilgili özellikle yazılı metinlerdir.
Yasa maddelerinin; vergi uygulamaları açısından açık, kolay anlaşılabilir ve
uygulanabilir olması gerekmektedir. Bir başka anlatımla yasa metinleri
itibariyle her şeyin kolaylıkla anlaşılmasına veya bir yasa metninin bütün
olarak kapsadığı olayla örtüşebilecek şekilde hazırlanması gerekir.
Vergi yasalarında açıkça gösterilmedikçe kıyas yapılamaz. Ancak bazı durumlarda
yasanın atıfta bulunduğu hükme dayanarak kıyas yapmak da mümkün olabilir.
Ülkemizde uygulanmakta olan Vergi Usul Yasası'nın birçok maddesi yürürlükten
kalkmış, bunun yerine zaman içersinde bazı mükerrer maddeler eklenmiş, geçici
27, ek geçici 13 madde ile 414 maddeden oluşmaktadır. Yasa içersinde,
vergilerdirme, mükellefin ödevleri, değerleme, ceza hükümleri ve vergi davaları
başlıklarını taşıyan beş ayrı kitap vardır. Bu bağlamda her kitap kendi
içersinde kısımlara ayrılmak suretiyle hükümlendirilmiştir.
Usul hukukunun özellikleri ve kapsamına aldığı vergi yasalarına yönelik
müeyyideleri dikkate alındığında, bu alanda uygulamada bazı duraksamaların
ortaya çıkması kaçınılmaz olmaktadır. Bu bağlamda da usul hukuku teknik olarak
bazı zorlukları bünyesinde taşımaktadır.
Halen Maliye Bakanlığı Müşaviri olan ve daha önce Gelirler Genel Müdürlüğü'nde
genel müdür yardımcısı olarak görev yapan eski Hesap Uzmanı Sayın Mehmet Ali
Özyer'in "Açıklama ve Örneklerle Vergi Usul Kanunu Uygulaması" isimli
çalışmasının 4'üncü baskısı Mart 2008'de Maliye Hesap Uzmanları Derneği (HUD)
tarafından yapılmıştır. Toplam 1052 sayfadan oluşan çalışmada Vergi Usul
Yasası'nda yapılan son değişiklikler dahil olmak üzere, konular mevcut
tebliğler, sirkülerler ve yargı kararları çerçevesinde incelenmiştir.
Söz konusu çalışma içeriği itibariyle özellikle ticari ve mesleki kazanç
sahiplerini, kurum yöneticilerini, muhasebecileri, mali müşavirleri, yeminli
mali müşavirleri, hukukçuları, akademisyenleri, mesleki sınavlara
hazırlananları, profesyonel eğiticileri yakından ilgilendirmektedir.
Bu çalışmayı edinmek isteyenler Maliye Hesap Uzmanları Derneği'nin Kemankeş Mah.
Rıhtım Cad. No: 245 Karaköy/İstanbul adresine bizzat başvurabilecekleri gibi söz
konusu derneğin (0212) 252 34 12-244 00 45 -293 33 32 telefonları veya (0212)
252 34 71 numaralı faks aracılığı ile de istemde bulunabilirler.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz. |