|
BİZE GÖRE
Vadeli işlemlerde tevkifat uygulaması
Veysi Seviğ - 03 Mart 2006 Cuma - Dünya
Mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde bankaların ve aracı kurumların taraf
olduğu veya bunlar aracılığıyla yapılan; belirli bir vadede, önceden tespit
edilen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeye dayalı
olarak düzenlenenler de dahil olmak üzere, para veya sermaye piyasası aracı
malı, kıymetli madeni ve dövizi alma-satma-değiştirme hak ve/veya yükümlülüğünü
veren vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri diğer sermaye piyasası aracı olarak
tanımlanmaktadır.
Bu bağlamda Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesi uyarınca bankalar
veya aracı kurumların yukarıdaki işlemleri yapmaları halinde, vadeli işlem veya
opsiyon sistemleri hükümlerinden yararlandığı anda, sözleşmeye esas alınan
kıymetin piyasa fiyatına göre oluşan değeri ile işlem fiyatına göre oluşan
değeri arasındaki fark üzerinden sözleşmenin sona erdiği tarih itibariyle yüzde
15 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.
Bu tür kazancın bir kısmının sözleşmenin devamı sırasında lehdara ödenmesi
halinde ise Gelir Vergi Yasası'nın geçici 67'nci maddesine göre tevkifat
yapılmayacaktır. Ancak sözleşme sona ermeden sözleşmeden doğan kazancın
ilgililerine (lehdara) ödenmesi sırasında sözleşme sonunda doğacak verginin
ödenmesini güvenceye alacak önlemlerin banka ve aracı kurumlarca sağlanması
gerekmektedir.
Türev ürünleri sözleşmeleri bir bütün olarak dikkate alınır. Ancak birden fazla
yıla yayılan türev ürünlerine ilişkin sözleşmeden doğan kâr ya da zararın,
dönemsel olarak ödenmesinin öngörüldüğü hallerde; her ödeme dönemi itibariyle
lehdara yapılan ödemelerden mevcut yasal düzenleme gereği tevkifat yapılacaktır.
Bu bağlamda sözleşmeden doğacak zararlar ise takvim yılı aşılmamak kaydıyla
mahsup edilebilecektir.
Gelir Vergisi Yasası'nın 67'nci maddesinin 10'uncu fıkrası uyarınca "Türkiye'de
kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında 2006 yılında yapılan işlemlerden
elde edilen kazançlar için... Tevkifat oranı sıfır olarak" uygulanacaktır.
Gelir Vergisi Yasası uygulaması ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı tarafından
yayımlanan 257 seri numaralı Genel Tebliğ uyarınca tam ve dar yükümlü kurumların
2006 yılında aralarında yaptıkları vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden
doğan kazançları için tevkifat yapılmıyacaktır. Bu bağlamda söz konusu
sözleşmelerin vadesinin 2007 ve sonraki yıllara sarkması durumunda da bu
sözleşmelerden doğan kazançlara tevkifat uygulanmayacaktır. Türkiye'de işyeri
veya daimi temsilci aracılığı ile faaliyette bulunmayanlar bu uygulamanın
kapsamı dışında bırakılmıştır.
Türkiye'de işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla faaliyette bulunmasalar dahi
banka ve benzeri finans kurumları tarafından bu kapsamda elde edilen gelirler
tevkifata tabi tutulmayacaktır. Banka ve benzeri finans kurumları dşında kalan
dar mükellef (yükümlü) kurumların ise mevcut düzenleme dahilinde tevkifat
kapsamı dışında kalabilmeleri için Türkiye'de işyeri veya daimi temsilci
aracılığıyla faaliyette bulunmaları gerekmektedir.
Tevkifat matrahının tespiti sırasında vadeli işlem veya opsiyon sözleşmeleri
dolayısıyla ödenen komisyonlar ve banka sigorta muameleleri vergisi indirim
konusu yapılabilecektir.
Örneğin Bay Yıldırım Eser, bir banka ile altı ay vadeli opsiyon sözleşmesi
yaparak USD alış, YTL satış hakkı sözleşmesi yaptığını varsayacak olursak ve
sözleşme koşullarının ise aşağıdaki şekilde olduğu dikkate alındığında, bu işlem
dolayısıyla stopaj matrahı şöyle hesaplanacaktır.
. Sözleşme tutarı 1.000.000 dolar (USD)
. Vade altı ay
. İşlem anındaki spot kur 1.3400
. Opsiyon kuru 1.4000
. Opsiyon primi 10.000 USD (1.000.000x0.01)
. Vadede spot kur 1.3950
Bu durumda vade tarihindeki spot kur, opsiyon kurundan düşük olduğu için Bay
Yıldırım Eser; dezavantajlı durumda olacak ve opsiyon hakkını kullanmayacaktır.
Bay Yıldırım Eser'in opsiyon hakkını kullanmaktan dolayı kâr ve zarar söz konusu
olmamakla birlikte, bu işlem nedeniyle ödediği 10.000 YTL tutarındaki opsiyon
primi, sözleşme tarihindeki kur üzerinden Türk Lirası'na çevrilmek suretiyle, bu
işlemden kaynaklanan zarar takvim yılı aşılmamak koşuluyla izleyen dönemlerde
oluşan aynı türden kazançlardan mahsup edilebilecektir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
