|
Serbest bölgelerde Emlak Vergisi sorunu
Veysi Seviğ - 20 Mayıs 2008 Salı - Referans
Emlak Vergisi Yasası'nın birinci maddesi uyarınca "Türkiye sınırları içinde
bulunan binalar" bina vergisine tabidir. Bu hükme paralel olarak da aynı yasanın
12'nci maddesi ile "Türkiye sınırları içinde bulunan arası ve arsalar" arazi
vergisine tabi tutulmuştur.
Yasal düzenleme gereği olarak "Bina ve arazi vergileriyle ilgili muaflık ve
istisna hükümleri "Emlak Vergisi Yasası'na" eklenmak veya bu yasada değişiklik
yapılmak suretiyle düzenlenir.
Emlak vergileri ilgili belediyeler tarafından tarh edilmektedir.
Buna vergisinde muaflık ve istisnalar Emlak Vergisi Yasası'nın 4'üncü maddesinde
sayılmak suretyile belirlenmiş bulunmaktadır. Bazı hallerde binalar için geçici
muaflık söz konusu olabilmektedir. Binalara hangi hallerde geçici muaflık
uygulanacağı hususu ise aynı yasanın 5'inci maddesinde belirlenmiştir.
Arazi vergisinde daimi muaflık hali Emlak Vergisi Yasası'nın 14, geçici muaflık
hali ise 15'inci maddesine konu edilmiştir.
Uygulamada serbest bölgede faaliyette bulunan işletmelerin, bu bölgelerde
bulunan gayrimenkulleri nedeniyle emlak vergisi mükellefi olup olamayacakları ve
dolayısıyla serbest bölgede faaliyet gösteren işletmelerden emlak vergisi
mükellefi alınıp alınmayacağı konusu duraksama yaratmaktadır.
Serbest Bölgeler Yasası'nın birinci maddesi gereği olarak bu yasa Türkiye'de
ihracat için yatırım ve üretimi artırmak, yabancı sermaye ve teknoloji girişini
hızlandırmak, ekonominin girdi gereksinimi ucuz ve düzenli şekilde temin etmek,
dış finansman ve ticaret imkanlarından daha fazla yararlanmak üzere, serbest
bölgelerin kurulması, yer ve sınırlarının belirlenmesi için yürürlüğe
konulmuştur.
Ayrıca "Türkiye'de serbest bölgelerin yer ve sınırlarını belirlemeye Bakanlar
Kurulu yetkili olup, serbest bölgelerin kamu kurum ve kuruluşların,
işletilmesine için verme yetkisi Bakanlar Kurulu'na ait bulunmaktadır.
Serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında sayılmaktadır. (Serbest Bölgeler Yasası
madde: 6) Serbest Bölgeler Yasası "bir serbest bölge için, o serbest bölgenin
faaliyete geçmesinen itibaren uygulanır. Faaliyete geçiş tarihi ise, o serbest
bölge alanını çevreleyen çit, kule ve kapı inşaatlarının tamamlanması, bölge
müdürlüğü, polis ve gümrük birimlerinin göreve başlaması suretiyle bölgenin
resmen açılış tarihidir. (Serbest Bölgeler Yasası, geçici madde: 2)
Serbest Bölgeler Yasası'nın geçici 3/c maddesi uyarınca 06.02.2004 tarihinden
önce serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin bu
bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları
işlemler 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan bağışık
tutulmuştur.
Gerçekte Serbest Bölgeler Yasası'nda 5084 sayılı yasa ile yapılan değişiklikler
sonucunda serbest bölgelerde var olan vergi bağışıklıklarına son verilmiş,
geçici maddelerle yapılan düzenlemelerle bazı vergi bağışıklarının geçici bir
süre devam etmesine olanak sağlanmıştır. Bu bağlamda da 5084 sayılı yasanın
yürürlüğe girişinden önce serbest bölgelerin vergi yasalarının uygulanmasında
bağışıklık kapsamında olması nedeni ile bina ve arazi vergileri açısından da söz
konusu bağışıklıktan yaarlanmaları mümkün olabilmesine karşılık, bağışıklığa son
verilmesi nedeniyle ortaya çıkan olayların yeni düzenlemeler çeçevesinde
değerlendirilmesi zorunlu hale gelmiştir.
Buna karşılık bazı belediyeler geçmişe yönelik olarak serbest bölgelerdeki bazı
hak sahiplerine emlak vergisi tahakkuk ettirmeye ve hatta ödenmeyen emlak
vergileri için ödeme emri göndermeye başlamışlardır. Bu işlemlerin bir bölümü
uyuşmazlık konusu haline dönüşmüş bulunmaktadır.
Mevcut düzenlemeler sonucunda serbest bölgelerde faaliyette bulunanlara ait
gayrimenkuller 31.12.2008 tarihine kadar emlak vergisinden bağışık olacaktır.
Diğer yandan İstanbul Trakya Serbest Bölgesi dışında kalan diğer serbest
bölgelerdeki araziler kamuya ait olduğu için Emlak Vergisi Yasası'nın dördüncü
maddesi uyarınca bu bölgelerde var olan arsa ve araziler emlak vergisinden
bağışık olacaktır.
Konuya ilişkin olarak ortaya çıkan bir uyuşmazlıkda da Danıştay 9'uncu dairesi
tarafından verilen bir karar uyarınca "bu bölgelerde bulunan gayrimenkuller
üzerinden emlak vergisi alınamayacağı" hususu hükme bağlanmıştır. (Danıştay 9.
Daire E. No: 2007/3580, K.No: 2008/68)
Dolayısıyla, emlak vergisi servet üzerinden alınan bir vergi olmakla birlikte
vergiyi doğuran olay, emlake malik olma, emlak üzerinde intifa hakkının
kurulması veya emlaki malik gibi tasarruf etme gibi bir işlem sonucu doğduğundan
serbest bölgeler 31.12.2008 tarihine kadar emlak vergisinin kapsamı dışındadır.
(Şakar, Ayşe Yiğit "Vergi Hukukunda Serbest Bölgeler" Yaklaşım Yayıncılık, 2008,
Sf: 307)
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz. |