|
Serbest meslek faaliyeti ile ilgili
harcamaların giderleştirilmesi
Veysi Seviğ - 01 Temmuz 2008 Salı - Referans
Gelir Vergisi Yasası'nın 67'nci maddesinde yer alan tanımlamadan anlaşılacağı
üzere "Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti
karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve
para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan
giderler indirildikten sonra kalan farktır.
Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere
para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları kazanca ilave edilir."
Söz konusu yasa maddesinde yer alan ve müvekkilden "serbest meslek faaliyeti ile
ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları"ndan
anlaşılması gereken herhangi bir serbest meslek erbabının müvekkilinden ücreti
dışında gider karşılığı olarak nakden veya ayın olarak alınan ek miktardır.
Örneğin serbest meslek faaliyetlerinde yapılacak iş karşılığında alınan bedel
dışında uçak, otel, yemek ve benzeri giderler için serbest meslek erbabı söz
konusu ödemeleri müşterisi adına yapmakta ve bağlamda da tür giderlerini
müşterisi adına fatura ettirmektedir. Bu gibi hallerde yapılan ödemeler doğrudan
müşteri kayıtlarına intikal ettiği için bu harcamalar serbest meslek faaliyeti
sahibinin kayıtlarına intikal ettirilmemektedir.
Ancak son zamanlarda konuya ilişkin olarak yapılan yanlış ve yanıltıcı
değerlendirmeler sonucunda özellikle seyahat giderlerinin müşteri tarafından
karşılanması halinde, bunlar için dahi serbest meslek erbabının makbuz ödemek,
düzenlemek zorunda olduğu, dolayısıyla müşteri tarafından serbest meslek
erbabına ödeme yapılırken Gelir Vergisi Yasası'nın 94/2-b maddesi uyarınca
tevkifata tabi tutulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Bu aşamada söz konusu görüş tamamen yanlıştır. Şöyle ki;
* Eğer bir serbest meslek erbabının müşterisi adına iş takibi için seyahat
etmesi halinde seyahat harcamalarının müşteri adına fatura edilmesi halinde bu
harcamalar için ayrıca serbest meslek makbuzunun düzenlenmesine gerek yoktur.
Daha açıkçası bu tür harcamalar için serbest meslek makbuzu düzenlenmeyecektir.
Gerçekte Vergi Usul Yasası'nın 236'ncı maddesinde de hükme bağlandığı üzere
"Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her tür tahsilatı için
iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek"
zorundadır. Seyahat giderlerinin müşteri veya müvekkil tarafından karşılanması
ve dolayısıyla bu tür harcamalar için müşteri ve müvekkil adına fatura
düzenlenmesi halinde ayrıca serbest meslek erbabının müşterisi veya müvekkili
adına serbest meslek makbuzu düzenlenmesi söz konusu olamaz.
* Ancak buna karşılık serbest meslek erbabının müşterisinden veya müvekkilinden
talep ettiği ve aldığı ücret dışında nakit veya nakde dönüştürülmesi söz konusu
olabilecek bir ödeme aracı ile yapacağı seyahat için belli bir bedel talep
etmesi halinde, söz konusu bedeli tahsil edebilmek için serbest meslek makbuzu
düzenleyecek ve dolayısıyla da yapacağı bu tahsilat Gelir Vergisi tevkifatına
konu edilecektir.
Dolayısıyla son zamanlarda bazı görüş sahiplerince müşteri veya müvekkil
tarafından karşılanan seyahat giderlerinin serbest meslek makbuzuna bağlanması
ve bu nedenle de stopaja tabi tutulması gerektiği konusundaki görüşün hiçbir
hukuki dayanağı ve mantığı da bulunmamaktadır.
Diğer yandan Gelir Vergisi Yasası'nın 67'nci maddesinde yer alan "Vergi, resim,
harç, keşif, şahitlik, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere
müşteri veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve
ayınlar kazanç sayılmaz" hükmü, söz edilen ödeme ve harcamaların özelliğinden
kaynaklanmaktadır. Çünkü yasa maddesinde sayılan ödemelerin birebir ilgili
yerlere yatırılması gerekmektedir. Bu ödemelerin ister serbest meslek erbabı
isterse müşteri veya müvekkil tarafından yapılması durumu değiştirmeyecektir.
Ancak eğer serbest meslek erbabı 1.350 YTL olarak adliye veznesine yatırılması
gereken bir bilirkişilik ücreti için müvekkili ile fiilen yatırılan kısım
arasındaki fark müşteriye iade edilmezse, serbest meslek erbabının sağladığı
menfaat olarak kabul edilecek ve dolayısıyla 150 YTL'lik kısım ayrıca tevkifata
ve Katma Değer Vergisi'ne konu edilecektir.
Uygulamada icra edilen serbest meslek faaliyetine paralel olarak bazı giderlerin
müşteriler tarafından karşılanması daha doğrusu ödenmesi söz konusu
olabilmektedir. Bu gibi durumlarda müşteri tarafından karşılanması söz konusu
olan ve yine müşteri adına düzenlenen fatura ve benzeri nitelikteki belgelerden
anlaşılan giderlerin müşteri kayıtlarına intikal ettirilmesi halinde bu gibi
harcamaların ayrıca serbest meslek kazancının tespitinde dikkate alınmasının söz
konusu olmamasıdır. Örneğin bir serbest meslek erbabı adına düzenlenmiş bulunan
uçak biletinin ücreti eğer müşteri tarafından ödenmiş bulunuyorsa ve yine
müşterisi kayıtlarına intikal ettirilmemiş ise bu bilete ilişkin harcamaların
ayrıca serbest meslek erbabının kayıtlarına intikal ettirilmesi de söz konusu
olamayacaktır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz. |