|
BİZE GÖRE
IMF ve asgari ücretin yüksekliği tartışması
Veysi Seviğ - 10 Mayıs 2005 Salı - Dünya
Geçtiğimiz hafta ülkemizde bulunan IMF Birinci Başkan Yardımcısı Anne Krueger,
yapmış olduğu basın toplantısında uygulanan asgari ücretin yüksek olduğunu ifade
etmiştir. Bir başka anlatımla Krueger işsizliğin yüksek asgari ücret ve iş
gücünü istihdam açısından etkileyen uygulamalardan kaynaklandığını ifade
etmiştir.
Krueger'e göre; Türkiye'de asgari ücret çok yüksektir. Ancak Krueger'in yüksek
bulduğu asgari ücretten anlaşılması gereken nedir? Bu konu yeterince açıklığa
kavuşmamıştır.
. Ülkemizde asgari ücret brüt 488.70 YTL olup bu miktarın işverene ait sigorta
primi ve işsizlik sigortası payı ile birlikte maliyeti (488.70+105.07=) 593.77
YTL'dir. Bu maliyet bir başka anlatımla yasal yükümlülükler dahil asgari ücretin
maliyetidir.
. Asgari ücretliye iş yerinde yemek verilmesi, yol giderlerinin karşılanması ve
kıdem tazminatından isabet eden aylık miktar dikkate alındığında asgari ücretin
çoğu kez brüt 1.000 YTL'yi aştığı gözlenmektedir.
. Çalışanlar açısından asgari ücretin ele geçen net tutarı 350.15 YTL'dir. Bu
miktar 16 yaşından küçükler için 297.93 YTL'dir. Asgari ücretin ele geçen net
miktarı aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır. (Bu uygulama 01.01.2005-31.12.2005
tarihleri arasında geçerlidir.)
Asgari ücret ve kesintiler 16 yaşından büyükler (YTL) 16 yaşından küçükler (YTL)
. Brüt asgari ücret 488.70 415.80
- SSK primi işçi payı 68.42 58.21
- İşsizlik sig. primi işçi payı 4.89 4.16
. Gelir vergisi matrahı 415.39 353.43
- Gelir vergisi 62.31 53.01
- Damga vergisi 2.93 2.49
. Kesintiler toplamı 138.55 117.87
Net ücret 350.15 297.93
Yukarıdaki tablonun incelenmesinden de anlaşılacağı üzere asgari ücretle çalışan
16 yaşından büyük bir kişinin eline günde net yaklaşık (350.15/30=) 11.68 YTL
geçmektedir. Bu miktar 16 yaşından küçükler için (297.93/30=) 9.91 YTL'dir.
On altı yaşından büyükler için asgari ücretin işverene maliyeti sosyal
sigortalar işveren payı ile işsizlik sigortası işveren payı dahil
(488.70+95.30+9.77=) 593.77 YTL'dir. Bu miktar günlük (593.77/30=) 19.79 YTL'dir.
Asgari ücret üzerinden bir ayda kamuya aktarılan pay miktarı (593.77-350.15=)
243.62 YTL'dir. Bir başka anlatımla günlük asgari ücret üzerinden kamuya 8.12
YTL aktarılmaktadır.
Günümüzde yasal düzenleme gereği çalışana iş yeri dışında yemek yenmesi halinde,
yemek bedelinin 7.5 YTL'si istisna kapsamındadır. Katma değer vergisi dahil bu
miktar 8.85 YTL'dir.
Anne Krueger'in basın toplantısında hangi asgari ücreti eleştiri konusu yaptığı
bu nedenle açık olarak anlaşılamamaktadır. Ancak söz konusu eleştiriye
tamamlayıcı nitelikte yaptığı açıklamalardan ülkemizde hem brüt ve hem de net
asgari ücretin yüksekliğinin ifade edildiği sonucu çıkarılabilir.
IMF Birinci Başkan Yardımcısı kendisine yöneltilen bir soruya "Asgari ücretle
geçiminizi sağlamak zorundasınız" şeklinde yanıt vermiştir. Bir başka anlatımla
Krueger'in konuya ilişkin yanıtı aynen şöyledir:
"Geçinmek zorundaysanız, geçinmek zorundasınızdır: Pek çok kişi bundan daha
azıyla geçiniyor. Eğer zorundaysanız, zorundasınızdır." Cumhuriyet 07.05.2005)
Türkiye'nin IMF ile ilişkilerinde gelinen son nokta gerçekten üzerinde durulması
ve tartışılması gereken bir durumu göstermektedir. Çünkü IMF genellikle borç
sarmalından kurtulmada zorluk çeken ülkelere aynı nitelikte öneriler
sunmaktadır. Daha açıkçası borç sarmalının faturası devamlı bir biçimde alt
gelir grubunda yaşamlarını sürdürmek zorunda olanların mevcut politikaların
uygulanmasında yükü taşımaları önerilmektedir.
Ülkemizdeki asgari ücret düzeyi bir kişinin yaşamını sürdürebilmesi için yeterli
değildir. Günde net 11.68 YTL ile ne yapılabilir? Öncelikle bu konunun
yanıtlanması gerekmektedir.
Asgari ücretli bir kişinin eline geçen net günlük miktar yaklaşık 8.75 dolar
veya 6.67 Euro'dur. Euro bazında ancak bu gelir ile bir hamburger mönü
alınabilir. Asgari ücretin günlük satın alma gücü sınırlıdır. Bir günlük
beslenmeyi sağlaması son derece standart bir tüketimle mümkün olabilir.
Ancak özellikle emeğin maliyetini düşürmeye yönelik politikalar ve önerilerin
sınırlarını belirlemekte yarar vardır. Çünkü emeğin maliyetini düşürmeye yönelik
önerilerin sosyal maliyeti çoğu kez sorun yaratabilmektedir. Bir başka anlatımla
emek maliyetini düşürmeye yönelik politikaların sosyal maliyeti dikkate
alınmadığı sürece, bu maliyetin sorumsuzca aşağıya çekilmesine yönelik
önerilerin belli bir zaman aralığında toplumsal yaşamı olumsuz etkilediği
gözlenmektedir.
Krueger'e göre büyümenin istihdam yaratılması için işgücü fiyatlarını düşürerek,
iş piyasasındaki direnci kaldıracak politikaların uygulanması gerekmektedir.
Bu görüş kısmen doğru olabilir. Ancak sadece işgücü fiyatlarını düşürmek
suretiyle piyasaları canlandırmak teknik olarak mümkün değildir. İşgücü
piyasalarının canlandırılmasında emek maliyetinden önce gelen hususların dikkate
alınması gerekir.
Türkiye benzeri ülkelerde iş gücü piyasası daha çok oluşan siyasal kararlar ve
davranışların etkisi altındadır.
Krueger'in yaptığı açıklamalar sırasında üzerinde durduğu bir başka konu
gerçekten çok önemlidir. Şöyle ki; Türkiye'nin borç seviyesi artmaktadır.
Artmaya da devam edecektir. Ancak borçlandığımızdan daha fazla ödersek borcumuz
düşecektir.
Türkiye bunca kemer sıkmaya ve faiz dışı fazla verme çabasına rağmen borç
seviyesinin artışını önleyememiştir.
Burada; yıllardır açıklığa kavuşmamış bir gerçeğin payı ise hiçbir biçimde
dikkate alınmamaktadır. Türkiye'nin dış borçlanmasının yıllar itibariyle
maliyeti ne kadardır? Bu maliyeti kimler üstlenmek zorunda kalmıştır?
Kanımızca; bu soruların yanıtı, bizi aydınlatacak ve de düşündürecek
niteliktedir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
