|
BİZE GÖRE
Menkul kıymetlerin vergilendirilmesinde
sınırlılık
Veysi Seviğ- 01 Haziran 2005 Çarşamba - Dünya
Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesi uyarınca 01.01.2006 tarihinden
itibaren bankalar ve aracı kurumlar takvim yılının üçer aylık dönemleri
itibariyle;
. Alım satıma aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası
araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark,
. Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası
araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark,
. Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline aracılık
ettikleri dönemsel getirileri,
üzerinden yüzde 15 oranında vergi tevkifatı yapacaklardır.
Yasal düzenleme gereği olarak bankalar ve aracı kurumlar herhangi bir menkul
kıymet veya diğer sermaya piyasası aracına bağlı olmayan dönemsel getirilerin
ödenmesine aracılık etmeleri halinde bu takdirde de tevkifat yapmak
zorundadırlar.
Üç aylık dönem içerisinde aynı türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası
aracı ile ilgili olarak birden fazla alım satım işlemi yapılması halinde
tevkifatın gerçekleştirilmesinde bu işlemler tek bir işlem olarak dikkate
alınacaktır.
Bu bağlamda aynı türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı alım
satımından doğan zararlar, takvim yılı aşılmamak suretiyle izlenen dönemlerin
tevkifat matrahından mahsup edilecektir. Dövize, altına veya başka bir değere
endeksli menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının alış ve satış bedeli
olarak işlem tarihindeki Yeni Türk Lirası karşılıkları esas alınarak tevkifat
matrahı tespit edilecektir.
Diğer yandan Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesinde yer alan menkul
kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı ifadesi, özel bir belirleme yapılmadığı
sürece Türkiye'de ihraç edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurulu'nca kayda alınmış
ve/veya Türkiye'de kurulu menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon borsalarında
işlem gören menkul kıymetler veya diğer sermaye piyasası araçları ile kayda
alınmamış olsa veya menkul kıymet ve vadeli işlem borsalarında işlem görmese
dahi Hazine'ce veya diğer kamu tüzel kişilerince ihraç edilecek her türlü menkul
kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını ifade etmektedir.
Dolayısıyla Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesinde geçici bir süre
için uygulanması öngörülen sistemde tevkifat konusu yapılması öngörülen menkul
kıymet alım satım kazancı ile periyodik gelirlerinin kapsamı sınırlı
bulunmaktadır.
Bankaların ve aracı kurumların taraf oldukları veya bunlar aracılığıyla yapılan;
belirli bir vadede, önceden fiyat, miktar ve nitelikte, ekonomik veya finansal
göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil olmak üzere, para veya sermaye
piyasası aracını, malı kıymetli madeni ve dövizi alma, satma, değiştirme hak
ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri de Gelir
Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesi kapsamında işleme tabi tutulacaktır.
Ancak yasal düzenleme gereği Türkiye'de kurulu vadeli işlem ve opsiyon
borsalarında yapılan işlemlerden 2006 yılında elde edilen kazançlar sıfır
oranında tevkifata tabi tutulacaktır.
Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında
yapılması öngörülen söz konusu tevkifatlar muhtasar beyanname ile beyan
edilmeyecektir. Çünkü söz konusu yasa maddesinde ayrıca hükme bağlandığı üzere
bu kapsamda yapılacak tevkifat tutarları, şekli ve muhteviyatı Maliye Bakanlığı
tarafından belirlenecek olan bir beyanname ile tevkifat dönemini izleyen ayın
yirminci günü akşamına kadar bağlı olunan vergi dairesine beyan edilecek ve söz
konusu ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar ödenecektir.
Yukarıda da açıklamaya çalıştığımız üzere Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci
maddesinde yer alan düzenleme Türkiye'de ihraç edilmiş ve Sermaye Piyasası
Kurulu'nca kayda alınmış menkul kıymetlerle ilgili alım satım kazançları ile
periyodik gelirlerini kapsamaktadır.
Oysa ülkemizde yabancı ülkelerde ihraç edilmiş bulunan menkul kıymetlerin alım
satımı ve bu menkul kıymetler üzerine yapılan işlemlerin de boyutu her geçen gün
artmaktadır. Bu bağlamda da elde edilen kazanç ve iratların izlenmesine yönelik
daha etkili düzenlemelere gereksinim vardır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|