|
BİZE GÖRE
Ticari kazançta götürü gider hesaplaması
Veysi Seviğ - 24 Haziran 2005 Cuma - Dünya
Gelir Vergisi Yasası'nın 40'ıncı maddesinin birinci bendi parantez içi hükmü
uyarınca "İhracat, yurtdışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık
faaliyetinde bulunan mükellefler bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri
hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurtdışındaki bu işlerle ilgili
giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de" safi
kazancın tespiti sırasında indirebilirler.
Kısaca "götürü gider" uygulaması olarak bilinen bu yöntemden ihracat,
yurtdışında inşaat, onarma, montaj ve teknik hizmetler ile taşımacılık
faaliyetinde bulunan dar mükellefiyet esasında vergilendirilen de dahil olmak
üzere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilmektedir. Bu tür
faaliyetleri bulunmayan mükelleflerin götürü gider kaydı ve bunu kazancın
tespitinde indirim konusu yapmaları mümkün değildir. Dar mükellefiyete tabi
olanların Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yaptıkları ulaştırma işlerinden
elde ettikleri kazançlara ilişkin olarak götürü gider uygulamasından
yararlanmaları söz konusu değildir.
Götürü olarak gider kaydedilecek tutarın, ihracat ve yurtdışında yapılan inşaat,
onarma, montaj, teknik hizmetler ve taşımacılık faaliyetlerinden döviz olarak
elde edilen hasılatın binde beşini aşmaması gerekmektedir. Burada söz konusu
binde beşin hesaplanmasında esas alınacak miktar hasılat olarak belirlenmiş
bulunduğundan hasılatın tanımı gerekmektedir.
İnşaat, onarma, montaj ve teknik hizmet faaliyetlerinde götürü gider
uygulamasına esas alınacak hasılat, mükelleflerin bu faaliyetlerinden elde
edilen ve genel ilkeler çerçevesinde kanıtlanabilen döviz cinsinden yurtdışı
hasılat binde beş oranındaki götürü gider hesaplanmasında dikkate alınacak
hasılat olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda azami götürü gider tutarının
hesaplanmasında, kazancın Türkiye'de sonuç hesaplarına intikal ettirildiği
tarihte geçerli olan TC Merkez Bankası döviz alış kuru dikkate alınacaktır. Buna
göre azami götürü gider tutarı, mükellefin döviz cinsinden inşaat, onarma,
montaj ve teknik hizmet hasılatına söz konusu tarihteki döviz alış kurunun
uygulanması suretiyle belirlenecektir.
Ayrıca yasal düzenleme gereği olarak Kurumlar Vergisi Yasası'nın 14'üncü maddesi
uyarınca tam mükellefiyete tabi kurumlar yurtdışı faaliyetlerinden elde
ettikleri zararları da gider olarak hasılatlarından indirebilmektedirler.
Yurtdışında ortak olunan firmalara ayni sermaye olarak mal gönderilmesi şeklinde
yapılan ihracat ile müteahhitlerin yurtdışındaki şantiyelerine şube, büro,
temsilcilik ve acentelik gibi yerlere mal göndermeleri halinde de bu işlerle
ilgili hasılat üzerinden de götürü gider hesaplayabilme olanağı vardır.
Buna karşılık gümrük hattı dışındaki mağaza ve işletmelere yapılan mal
teslimleri, yabancı gemi, uçaklara ve uluslararası taşımacılık yapanlara
akaryakıt, su, kumanya vesair malzeme teslimleri, Türkiye'deki konsolosluklara,
diplomatik temsilciliklere, uluslararası kuruluşlara ve askeri tesislere yapılan
mal teslimleri, Türkiye'de oturmayanlara yurtdışında yapılan mal teslimleri,
uluslararası ihaleye çıkarılan projelere ilişkin olarak Türkiye'de yapılan mal
teslimlerinden sağlanan hasılat ile transit ticaretten sağlanan hasılat götürü
gider hesaplamasında dikkate alınmamaktadır.
Diğer yandan yine yasal düzenleme gereği olarak her türlü ihracat ve yurtdışı
taşımacılıktan döviz cinsinden sağlanan hasılat, götürü gider hesaplanmasında
dikkate alınabilecekken sadece Türk Lirası karşılığı yapılan ihracat hasılatı,
götürü gider uygulamasında dikkate alınmayacaktır. Buna karşılık Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti'ne Türk Lirası karşılığı yapılan ihracat bu uygulamadan
yararlandırılmaktadır.
Serbest ihracat, kredili ihracat, konsinyasyon ve müşterek hesap yolu ile
ihracat ile sınır ve kıyı ticareti yoluyla yapılan ihracattan sağlanan hasılat
götürü gider hesaplamasına konu edilebilmektedir.
Hasılatın yasal kayıt süresinden sonra kayıtlara intikal ettirilmesi halinde,
götürü gider uygulamasında dikkate alınacak hasılat, kayıtlara intikal
ettirilmesi gereken tarihteki kur dikkate alınarak hesaplanacaktır. Bu bağlamda
da döviz hasılatının yurda getirilmesi gereken tarih ile getirildiği tarih
arasındaki kur farkı götürü gider hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|