|
BİZE GÖRE
"İhtirazi kayıtla beyan ve yargı yolu"
Veysi Seviğ - 06 Temmuz 2005 Çarşamba - Dünya
Vergi Usul Yasası'nın 378'inci maddesi uyarınca "Vergi mahkemesinde dava
açabilmek için verginin tarh edilmesi, cezanın kesilmesi, tadilat ve takdir
komisyonları kararlarının tebliğ edilmiş olması; tevkif yoluyla alınan
vergilerden istihkak sahiplerine ödemenin yapılmış ve ödemeyi yapan tarafından
vergi kesilmiş olması lazımdır."
Yasal düzenleme gereği "mükellefler beyan ettikleri matrahlara ve bu matrahlar
üzerinden tarh edilen vergilere karşı dava açamazlar."
Uygulamada mükelleflerin beyanlarına bağlı olmaları ve beyan ettikleri matrah ve
bu matrah üzerinden tahakkuk eden vergiye karşı dava açamamaları ve
vergilendirme konusunda ikileme düşülen hallerde beyanname verilip verilmeyeceği
veyahut da ilgili konunun beyannameye dahil edilip edilmeyeceği konusunda
duraksama yaratmaktadır. "İhtirazi kayıt, yoluyla beyan bu durum istisna
oluşturmaktadır. Çünkü İdari Yargılama Yasası'nın 27'nci maddesinin 3 numaralı
fıkrası hükmünden yararlanılmak suretiyle duraksama yaratan konu da beyan
edilebilmekte veyahut da beyannameye dahil edilebilmekte, bu bağlamda tahakkuk
eden vergiye karşı sonradan yargı yoluna başvurulabilmektedir.
"İhtirazi kayıt, Osmanlıca bir terkip olup terkiben asıl yapısı "kayd-ı
ihtirazi"dir. İhtirazın sözlük anlamı "geri durma, "çekinme", "ön koşul" ya da
"kabul etmeme" olarak ifade edilmektedir. Bu durumda, ihtirazi kayıt
tamlamasının karşılığını "çekinme kaydı" ya da çekince kaydı veya "kabul etmeme
kaydı" olarak düşünebiliriz." (Yerlikaya, Kürşat "İhtirazi Kayıtla Beyan ve
Yargı Yolu" Kazancı Yayınları 2005, Sf:4)
İhtirazi kayıt gerçekte bir genel hukuk müessesesidir. Hukukun bir çok alanında
yaygın olarak kullanılmaktadır. Vergi hukukunda da son yıllarda giderek
yaygınlaşan bir uygulama biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Vergi Barışı
Kanunu'nun 3'üncü maddesinin altıncı fıkrasında da özel nitelikte bir düzenleme
ile yasa maddesinin uygulanmasında ihtirazi kayıtla verilen beyannameler için
geçerli olan hususu hükme bağlanmış bulunmaktadır.
İhtirazi kayıtla beyan ve bu tür beyanların yargı yoluna taşınması ile ilgili
olarak bugüne kadar özgün bir yayına ülkemizde rastlanamamıştır.
Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Öğretim üyelerinden
Sayın Dr. Gökhan Kürşat Yerlikaya konuyla ilgili geniş kapsamlı bir çalışma
yapmış ve bu çalışması "İhtirazi Kayıtla Beyan ve Yargı Yolu" başlığı ile
yayımlanmış bulunmaktadır.
Üç bölüm ve 255 sayfadan oluşan çalışmanın birinci bölümünde kavram tanımı,
diğer hukuk dallarında ihtirazi kaydın niteliği, ihtirazi kayıt ve hukuk devleti
ilişkisi, ihtirazi kaydın vergi hukukundaki özelliği, tarihçe, ihtirazi kayıt
itiraz ve pişmanlık-ıslah ilişkisi, ihtirazi kayıt düzeltme ilişkisi ve uzlaşma,
ihtirazi kayıt ve tarhiyat öncesi uzlaşma ilişkileri üzerinde durulmuştur.
İkinci bölümde vergi hukukunda ihtirazi kaydın hukuki niteliğin, ihtirazi kayıt
niteliğinde olmayan bildirim ve şerhler, ihtirazlı kayıtla beyanda
tipleştirme-tipiklik ilişkisi, ihtirazi kayıtla verilen beyannamenin karine
değeri, mukteza istemenin ihtirazi kayda etkisi, ihtirazi kaydın ortaya çıkış
nedenleri, ihtirazi kayıtla beyanname vermenin kapsamı, ihtirazi kayıtla beyanda
bulunabilecek kişiler, kanuni temsilciler ve ihtirazi kayıt, ihtirazi kayıtla
beyanname vermede usul, tarhiyatta usul, ihtirazi kayıtla beyanname vermenin
sonuçları incelenmiştir.
Üçüncü bölümde ise ihtirazi kayda bağlı vergi davasının hukuki niteliği,
ihtirazi kayıt ve yargı mahkemesinde dava açma, yürütmeyi durdurma talebinde
bulunulması, vergi davasının ele alınması ve vergi mahkemesi kararı, vergi
mahkemesi kararına karşı başvuru yolları vergi mahkemesinin ısrar kararı,
kararlara karşı diğer kanun yolları, yargı kararlarının sonuçları
tartışılmıştır.
Çalışmanın sonunda örnek Danıştay kararlarına yer verilmiştir ayrıca da konuya
ilişkin "dava dilekçesi örneği" eklenmiş bulunmaktadır.
Kitap ekinde yer alan kaynakça, konuya ilgi duyanlar için önem arz edecek
nitelikte geniş kapsamlı olarak tutulmuştur.
Sayın Gökhan Kürşat Yerlikaya uzun ve özverili bir çalışma ile ülkemizde giderek
yaygın bir biçimde başvurulan ve hukuki bir hak niteliğinde olan "ihtirazi
kayıtla beyan" müessesesini bütün boyutları ile gün ışığına çıkarmış
bulunmaktadır.
Söz konusu çalışma Kazancı Kitap Ticaret AŞ tarafından yayıma hazırlanmış olup,
dileyenler söz konusu kurumun "Binbidirek Mh. Divanyolu Cad. Binbirdirek İşhanı
No: 15 Sultanahmet/İstanbul" adresinden veya (0212) 458 43 03 veya 458 43 10
telefon veyahut da (0212) 458 42 74 faks aracılığı ile istemde bulunabilirler.
"İhtirazi Kayıtla Beyan ve Yargı Yolu" başlıklı çalışma tüm meslek mensuplarını,
akademisyenleri ve yöneticileri yakından ilgilendirmektedir. Özellikle meslek
sınavlarına hazırlananların bu çalışmayı bir defa okumalarında yarar vardır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|