|
BİZE GÖRE
Zirai ürün teslimlerinde sorumluluk
Veysi Seviğ - 07 Temmuz 2005 Perşembe - Dünya
Vergi Usul Yasası'nın 11'inci maddesi hükmü gereği olarak "Yaptıkları veya
yapacakları ödemelerden vergi kesmeye mecbur olanlar, verginin tam olarak
kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten
sorumludurlar.
Bu sorumluluk, bunların ödedikleri vergilerden dolayı asıl mükelleflere rücu
etmek hakkını kaldırmaz.
Mal alım ve satımı ve hizmet ifası dolayısıyla vergi kesintisi yapmak ve vergi
dairesine yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri
halinde verginin ödenmesinden, alım satıma taraf olanlar, hizmetten
yararlananlar ve aralarında doğrudan veya hısımlık nedeniyle ya da sermaye,
organizasyon veya yönetime katılmak veya menfaat sağlamak suretiyle dolaylı
olarak ilişkide bulunduğu tespit olunanlar müteselsilen sorumludurlar.
Ancak bu bağlamda müteselsil sorumluluk mal üreten çiftçiler ile nihai
tüketiciler için söz konusu değildir.
Mevcut yasal düzenleme uyarınca, "Maliye Bakanlığı zirai ürünlerin (işlenmiş
olanlar dahil) alım ve satımına aracılık eden kuruluşlar ile ticaret borsalarını
bu mahsullerin satın alınması sırasında yapılacak vergi tevkifatından
müteselsilen sorumlu tutmaya söz konusu ürünlerin satışı dolayısıyla yapılacak
vergi tevkifatının hangi safhada yapılacağını her bir ürün için ayrı ayrı
belirlemeye yetkilidir. Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen safhadan önceki
safhada tevkif yoluyla alınan vergiler iade edilmez ve süresinde ilgili vergi
dairesine yatırılır.
Müteselsil sorumluluğun şartları, sınırları ve bu konuya ilişkin usul ve esaslar
Maliye Bakanlığı'nca belirlenir."
Maliye Bakanlığı yasal yetkisini kullanarak yayımlamış bulunduğu 164 seri
numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile "Zirai ürünlerin alım bedelleri
üzerinden yapılacak gelir vergisi tevkifatı konusunda uyulacak esasları
belirleyerek" açıklamıştır (15 Eylül 1990 gün ve 20636 sayılı Resmi Gazete).
Söz konusu tebliğin dördüncü bölümünde "..Ticaret Borsalarında Tescil
Ettirilerek Satın Alman Zirai Ürün Bedellerinden Yapılacak Gelir Vergisi
Tevkifatı ve Müteselsil Sorumluluk" ile ilkeler belirlenmiş bulunmaktadır. Buna
göre;
* Ticaret borsalarında, borsada işlem gören zirai ürünlerin tescil ettirilerek
çiftçi durumundaki kişi ve kuruluşlardan satın alınması halinde, borsada tescil
ettirilerek satın alınan zirai ürünler için satın alanların müteselsil
sorumluluğu bulunmamaktadır.
* Borsada tescil ettirilerek çiftçilerden satın alınan zirai ürün bedelleri
üzerinden tevkif edilerek vergi dairelerine ödenmesi gereken vergiden borsalar,
yöneticileri ve zirai ürünü satın alanlar müteselsilen sorumludurlar.
Söz konusu tebliğin sekizinci bölümünde de açıklandığı üzere "Ziyaa uğratılan
veya beyan edildiği halde ödenmeyen bir gelir vergisi ile buna bağlı ceza,
gecikme zammının müteselsil sorumludan istenebilmesi için, müteselsil sorumlu
tutulacak kişi veya kişilerin ve bu sorumluluğu gerektiren olayın bir vergi
inceleme raporuyla tespit edilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla vergi dairesi bir
vergi inceleme raporu olmaksızın müteselsil sorumluluğa dayanarak herhangi bir
işlem" yapamaz.
Bu bağlamda "Müteselsil sorumluluğa dayanarak işlem yapılması istenen vergi
inceleme raporlarında, mükellefin ve müteselsil sorumlunun kim olduğu, niçin
müteselsil sorumlu olduğu ve müteselsil sorumluluğu gerektiren olay
ayrıntılarıyla belirtilecektir.
Ayrıca, söz konusu gelir vergisi tevkifatı, çiftçilerden satın alınan zirai
ürünlerin alış bedeli üzerinden yapılacağından, ödenmemiş vergi dolayasıyla
müteselsil sorumlu tutulacak kişinin, çiftçilerden satın alınan zirai ürünün
ürünün alış bedeli üzerinden yapılması gereken gelir vergisi tevkifatı ile buna
bağlı ceza, gecikme zammı faizi ve gecikme zammından sorumlu olacağı açık bir
şekilde ortaya konulacaktır."
Vergi Usul Yasası'nın 11'inci maddesinde yer alan yetkiye dayanarak yayımlanan
164 seri numaralı Gelir Vergisi Tebliği'nin 4'üncü bölümünde yapılan açıklamalar
çerçevesinde öngörülen sorumluluk koşulludur. Bu koşulun iki temel öngörüsü
bulunacaktır. Şöyle ki;
* Müteselsil sorumluların kimler olduğu hususu inceleme raporunda dayanakları
ile açıkça belirtilecektir.
* Söz konusu vergi taraflardan tahsil edilemeyecek hale gelmiş olacaktır.
Bu iki koşul var olmadan zirai ürünler üzerinden yapılacak tevifat dolayısıyla
müteselsil sorumluluktan bahis edebilme olanağı yoktur.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|