|
BİZE GÖRE
Belediye Yasası'nın mali özellikleri
Veysi Seviğ - 19 Temmuz 2005 Salı - Dünya
Belediyelerin kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve
sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenleyen 5393 sayılı "Belediye
Kanunu" 13 Temmuz 2005 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş
bulunmaktadır. (Resmi Gazete No: 25874) (x)
Yasal tanımlamadan da anlaşılacağı üzere "Belediye; belde sakinlerinin mahalli
müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı
seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu
tüzel kişiliğini" ifade etmektedir.
Nüfusu 5.000 ve üzerinde olan yerleşim birimlerinde belediye kurulabilir. Bu
bağlamda il ve ilçe merkezlerinde belediye kurulması zorunludur. İçme ve
kullanma suyu havzaları ile SİT ve diğer koruma alanlarında ve meskun sahası
kurulu ve bir belediyenin sınırlarına 5.000 metreden daha yakın yerleşim
yerlerinde belediye kurulamaz.
Belediye Kanunu'nun 14'üncü maddesi "Belediyenin görev ve sorumlulukları"nı
belirlemiş bulunmaktadır. Buna göre belediye, mahalli müşterek nitelikte olmak
üzere;
. İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel altyapı; coğrafi ve kent bilgi
sistemleri; çevre ve çevre sağlığı; temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil
yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar;
ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut, kültür ve sanat, turizm ve tanıtım,
gençlik ve spor, sosyal hizmet ve yardım, nikah, meslek ve beceri kazandırma;
ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar ve yaptırır. Büyükşehir
belediyeleri ile nüfusu 50.000'i geçen belediyeler, kadınlar ve çocuklar için
koruma evleri açmakla yükümlüdür.
. Okul öncesi eğitim kurumları açabilir; devlete ait her derecedeki okul
binalarının inşaatı ile bakım ve onarımını yapabilir veya yaptırabilir, her
türlü araç, gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karşılayabilir; sağlıkla ilgili her
türlü tesisi açabilir ve işletebilir, kültür ve tabiat varlıkları ile tarihi
dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekanların ve işlevlerinin
korunmasını sağlayabilir; bu amaçla bakım ve onarımını yapabilir, korunması
mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa edebilir. Gerektiğinde,
öğrencilere, amatör spor kulüplerine malzeme verir ve gerekli desteği sağlar,
her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurtiçi ve yurtdışı müsabakalarda
üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclisi kararıyla
ödül verebilir. Gıda bankacılığı yapabilir.
Belediye, yasalarla başka bir kamu kurum ve kuruluşuna verilmeyen mahalli
müşterek nitelikteki diğer görev ve hizmetleri yapar ve yaptırır.
Yasal düzenleme gereği hizmetlerin yerine getirilmesinde öncelik sırası,
belediyenin mali durumun ve hizmetin ivediliği dikkate alınarak belirlenecektir.
Bu bağlamda da belediyenin görev, sorumluluk ve yetki alanı belediye sınırlarını
kapsar.
Herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Belde "belediyesi bulunan yerleşim
yerini" ifade eder. Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma,
belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından
yararlanma hakları vardır. Yardımların insan onurunu zedelemeyecek koşullarda
sunulması gerekmektedir.
Hemşehrilik hukuku açısından belediye hemşehrileri arasında sosyal ve kültürel
ilişkilerin gelişmesini ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli
çalışmaları yapmak zorundadır. Bu çalışmalarda üniversitelerin kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların sivil toplum kuruluşları ve
uzman kişilerin katılımını sağlayacak önlemleri almakla yükümlüdür.
Belediye sınırları içinde oturan, bulunan veya ilişiği olan her şahıs,
belediyenin yasalara dayanan kararlarına, emirlerine ve duyurularına uymakla ve
belediye vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarını ödemekle yükümlü
tutulmuştur. (Madde: 13)
Belediyeler bütçe dışı harcama yapamaz. (Madde: 61) Bu bağlamda da "belediye
başkanı ve harcama yetkisi verilen görevliler, bütçe ödeneklerinin verimli,
tutumlu ve yerinde harcanmasından sorumludur."
Belediyenin gelirleri yasal belirleme gereği aşağıdaki kaynaklardan oluşur.
. Yasa ile gösterilen belediye vergi, resim, harç ve katılma payları,
. Genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan pay,
. Genel ve özel bütçeli idarelerden yapılacak ödemeler,
. Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle
değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler,
. Belediye meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek
hizmet karşılığı ücretler,
. Faiz ve ceza gelirleri,
. Bağışlar,
. Her türlü girişim, iştirak ve faaliyetler karşılığı sağlanacak gelirler,
. Diğer gelirler,
Büyükşehir belediyelerinde büyükşehir sınırları ve mücavir alanları içinde
belediyelerince tahsil edilen emlak vergisi tutarının tamamı ilgililerce ve ilk
kademe belediyeleri tarafından alınacaktır. Bunlardan büyükşehir belediyesine
veya özel idareye ayrıca pay kesilmeyecektir.
Belediyelerin yapacakları harcamalar tadadi olarak yani sayılmak suretiyle
belirlenmiştir. (Madde: 60) Buna göre belediye giderleri şunlardır:
. Belediye binaları, tesisleri ile araç ve malzemelerin temini, yapımı, bakımı
ve onarımı için yapılan giderler,
. Belediyenin personeline ve seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret,
huzur hakkı, yolluklar, hizmete ilişkin eğitim harcamaları ile diğer giderler,
. Her türlü altyapı, yapım, onarım ve bakım giderleri,
. Vergi, resim, harç, katılma payı, hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer
gelirlerin takip ve tahsili için yapılacak giderler,
. Belediye zabıta ve itfaiye hizmetleri ile diğer görev ve hizmetlerin
yürütülmesi için yapılacak giderler,
. Belediyenin kuruluşuna katıldığı şirket, kuruluş ve katıldığı birliklerle
ilgili ortaklık payı ve üyelik aidatı giderleri,
. Mezarlıkların tesisi, korunması ve bakımına ilişkin giderler,
. Faiz, borçlanmaya ilişkin diğer ödemeler ile sigorta giderleri,
. Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile özürlülere yapılacak sosyal
hizmet ve yardımlar,
. Dava takip ve icra giderleri,
. Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri,
. Avukatlık, danışmanlık ve denetim hizmetleri karşılığı yapılacak ödemeler,
. Yurtiçi ve yurtdışı kamu ve özel kesim ile sivil toplum örgütleriyle birlikte
yapılan ortak hizmetler ve proje giderleri,
. Sosyo-kültürel, sanatsal ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderler,
. Belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araştırma
giderleri,
. Yasa ile verilen görevler ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılan diğer
giderler,
. Şartlı bağışlarla ilgili yapılacak harcamalar,
. İmar düzenleme giderleri,
. Her türlü proje giderleri.
Belediyeler yukarıda sayılmak suretiyle belirlenmiş bulunan harcamaları
yapabilecekler ve bu harcamalar yine yasal düzenleme gereği denetim altında
olacaktır.
(x) Söz konusu yasanın öyküsü ayrı bir yazı konusudur.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
