|
BİZE GÖRE
Bazı menkul kıymet getirileri ile değer
artış kazançlarında tevkifat
Veysi Seviğ - 08 Ağustos 2005 Pazartesi -
Dünya
Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesi hükmü gereği olarak bazı menkul
sermaye iratları ile yine bazı sermaye piyasası araçlarının alım-satımı
sonucunda oluşan gelirlerin tevkifat yolu ile vergilendirilmesi öngörülmüş
bulunmaktadır. Buna göre;
. Menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının alım-satımı sonucunda
oluşan getiriler,
. Menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının itfası dolayısıyla
oluşan gelirler,
. Menkul kıymetlerin ve diğer sermaye piyasası araçlarının dönemsel getirileri,
tevkifat yoluyla vergilendirilecektir. Yasal düzenleme gereği "herhangi bir
menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracına bağlı olmayan" menkul kıymet
veya sermaye piyasası araçlarının getirileri tevkifata tabi olacaktır.
Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı ifadesi ise "Türkiye'de ihraç
edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurulu'nca kayda alınmış ve/veya Türkiye'de kurulu
menkul kıymet ve Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsaları'nda işlem gören menkul
kıymetler veya diğer sermaye piyasası araçları ile kayda alınmamış olsa veya
menkul kıymet ve vadeli işlem borsalarında işlem görmese dahi Hazine'ce veya
diğer kamu tüzel kişilerince ihraç edilecek her türlü menkul kıymet veya diğer
sermaye piyasası aracını ifade etmektedir."
Bu bağlamda "Bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu veya bunlar
aracılığıyla yapılan; belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve
nitelikte, ekonomik ve finansal göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil
olmak üzere para veya sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi
alma, satma, değiştirme hak ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve opsiyon
sözleşmeleri de" tevkifat uygulaması açısından diğer sermaye piyasası aracı
olarak kabul edilecektir.
Bu tanımlanmanın kapsamı dışında kalan herhangi bir menkul kıymet veya sermaye
piyasası aracının alım-satımı veya itfası dolayısıyla elde edilen getiriler
Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesi kapsamında tevkifata tabi
tutulmayacaktır.
Dolayısıyla mevcut yasal düzenleme çerçevesinde aşağıda yer alan işlemler,
tevkifat kapsamı dışında bırakılmıştır.
. Sermaye Piyasası Yasası'na göre kurulan menkul kıymetler yatırım fonlarının
katılma belgelerinin ilgili olduğu fona iade edilmesinden elde edilen gelirler,
. Menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin alım-satımından
elde edilen gelirler,
. Hazine tarafından yurtdışına ihraç edilen menkul kıymetlerin alım-satımı,
itfası sırasında elde edilen gelirler ve bunların dönemsel getirileri,
. Tam yükümlü kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse
senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler,
. Hisse senetlerinin kâr payları,
tevkifat kapsamında olmayacaktır.
Ayrıca 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve Hazine
bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresi tarafından
çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulması veya elden çıkarılması suretiyle
sağlanan gelirler ile yine 01.01.2006 tarihinden önce iktisap edilmiş olan
menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından veya
elde tutulma sürecinde elde edilen gelirler tevfikata konu edilmeyecektir.
Buna karşılık dar mükellef kurumların 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş
olan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve
Özelleştirme İdaresi'nce çıkarılan menkul kıymetlerin elden çıkarılması ile yine
01.01.2006 tarihinden önce iktisap edilmiş bulunan menkul kıymetlerin veya diğer
sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından elden edilen gelirler
tevkifata tabi tutulacaktır.
Tevkifat oranı yüzde 15'tir. Bu oran genel niteliktedir. Dolayısıyla hem iratlar
için ve hem de değer artış kazançları için söz konusu oran geçerli olacaktır.
Son zamanlarda tevkifat oranının yüksek olduğu yönünde ileri sürülen görüşlere
karşılık Maliye Bakanlığı yetkilileri bu oranda herhangi bir değişiklik yapmayı
düşünmediklerini ifade etmişlerdir.
Gerçekten hem menkul sermaye iratları ile diğer sermaye piyasası araçlarının
getirilerine ve hem de değer artış kazançlarına uygulanması öngörülen tevkifat
oranının matrahını belirlemeye yönelik çıkması muhtemel sorunlar tevkifat
oranının yüksekliğinden kanımızca daha önemli ve dikkat çekicidir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|