|
BİZE GÖRE
Ticari kazancın tespitinde indirim konusu
yapılacak vergiler
Veysi Seviğ - 15 Ağustos 2005 Pazartesi - Dünya
Gelir Vergisi Yasası'nın 40'ıncı maddesinin (6) numaralı bendi uyarınca ticari
faaliyette safi kazancın tesbit edilebilmesi için işletme ile ilgili olmak
şartıyla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve
kaydiyeler gibi aynı vergi, resim ve harçlar" gider olarak kayıtlara intikal
ettirilebilmektedir. Buna göre;
. İşletme ile ilgili olan,
. Sayılmak suretiyle belirlenmiş bulunan ve bu mahiyette olduğu kanıtlanabilen
vergi, resim ve harçlar,
gider olarak kabul edilmektedir.
Ancak; Motorlu Taşıtlar Yasası'nın 14'üncü maddesi uyarınca "Ticari maksatla
kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan
işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç" olmak üzere;
. Binek otomobillerine,
. Yat, kotra ve her türlü motorlu özel tekneler ile,
. Uçak ve helikopterlere,
ait motorlu taşıtlar vergisi kayıtlara gider olarak intikal ettirilemez.
Diğer yandan Belediye Gelirleri Yasası'nın mükerrer 44'üncü maddesi gereği
olarak Çevre Temizlik Vergisi'nin mükellefi, söz konusu vergiye tabi konut,
işyeri ve diğer şekillerde kullanımı söz konusu olan binaları fiilen
kullananlardır. Bu nedenle sahibi bulundukları veya kiraladıkları iş yerlerinden
ticari faaliyetlerini sürdüren ticaret erbabının bu bağlamda ödemiş bulundukları
çevre temizlik vergisini dönem kazancının tespiti sırasında indirim konusu
yapmaları mümkündür.
Katma değer vergisinin 58'inci maddesi hükmü gereği olarak "Mükellefin vergiye
tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisi ile mükellefçe
indirilebilecek katma değer vergisi, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının
tesbitinde gider olarak kabul edilmez. "Dolayısıyla özellikle ticari kazancın
elde edilmesi sırasında yüklenilen katma değer vergisinin hesaplanan katma değer
vergisinden indirim konusu yapılması gerekmektedir. Buna karşılık indirim konusu
yapılamayacak olan katma değer vergisinin dönem kazancının tespiti sırasında
nasıl dikkate alınacağı hususu uygulamada tartışma konusu olmaktadır.
Bir başka yasal düzenleme gereği olarak "Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarına
göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen
katma değer vergisi" de indirim konusu yapılamaz ve giderleştirilemez.
Ancak; yasal düzenleme gereği olarak vergiden istisna edilen işlemlerle ilgili
olup indirim konusu yapılamayan katma değer vergisi ile binek otomobilleri
dolayısıyla alış vesikalarında gösterilen ve indirim konusu yapılamayan katma
değer vergisi kayıtlara gider olarak intikal ettirilebilecektir.
Emlak ve belediye vergileri ile damga vergisi ve harçların mükellef sıfatıyla
ödenmesi durumunda gider olarak kayıtlara intikal ettirilmesi gerekmektedir. Bu
bağlamda da yapılan bazı bağıtlarda (sözleşmelerde) tarafların ilgili yasa
hükümleri çerçevesinde ödemek zorunda bulundukları vergi, resim ve harçları
karşı tarafa yükledikleri gözlenmektedir. Örneğin herhangi bir iş sözleşmesinde
sözleşme damga vergisinin işi yüklenicisi tarafından ödeneceğine dair konan özel
hükümler nedeniyle karşı tarafın "Damga vergisini de ödeyen yüklenici tüm ödemiş
bulunduğu damga vergisini kayıtlarına gider olarak intikal ettirmesi halinde
durum ne olacaktır?" Sorusu akla gelmekte ve bu konuda farklı görüşler ileri
sürülebilmektedir.
Bir görüşe göre "verginin asıl mükellefi olmayıp verginin yüklenicisi konumunda
olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri" bu ödemelerini Gelir Vergisi
Kanunu'nun 40/1'inci maddesi çerçevesinde giderleştirebilirler." (Beyanname
Düzenleme Kılavuzu 2005, HUD Sf: 43)
Bazı hallerde kira sözleşmelerinde yer alan iş yeri kira bedellerinin net olduğu
ifade edilmektedir. Böyle bir durumda ise kira bedelinin Gelir Vergisi
Yasası'nın 96'ncı maddesi uyarınca ayrıca hesaplanması gerekmektedir. Buna göre
"kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu
vergi, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı
üzerinden" hesaplanacaktır.
Dolayısıyla örneğin kira bedeli üzerinden yüzde 22 oranında tevkifat yapılıyorsa
ve kira sözleşmesi üzerinde net 1.000 YTL kira bedeli belirtilmiş bulunuyorsa bu
takdirde söz konusu kira bedeli gerçekte (1.000/780=) 1.282.05 YTL olarak
giderleştirelecek, bu miktar üzerinden yüzde 22 oranında 1.282.05x0.22=) 282.05
YTL vergi kesintisi yapılacaktır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|