|
BİZE GÖRE
Gayrimenkullerde maliyet bedeli ve özel
maliyet kavramında değişiklik
Veysi Seviğ - 18 Ağustos 2005 Perşembe - Dünya
Vergi Usul Yasası'nın 272'nci maddesinde "Özelleştirme Uygulamalarının
Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanunda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Yasa
Hakkında Değişiklik Yapılması'na yönelik 5398 sayılı yasanın 24'üncü maddesi ile
Vergi Usul Yasası'nın 272'nci maddesinin başlığı ve içeriği değiştirilmiş
bulunmaktadır.
Daha önce "Gayrimenkullerde maliyet bedelinin artması" şeklinde olan söz konusu
yasa maddesinin başlığı bundan böyle "Gayrimenkullerde veya elektrik üretim ve
dağıtım varlıklarında maliyet bedelinin artması" şekline dönüştürülmüştür.
Vergi Usul Yasası'nın 272'nci maddesi yeni şekli ile şöyledir:
"Normal bakım, tamir, temizleme giderleri dışında, gayrimenkulü veya elektrik
üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı
olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler gayrimenkulün veya elektrik üretim
ve dağıtım varlıklarının maliyet bedeline eklenir.
(Bir geminin iktisap tarihindeki süratini fazlalaştırmak, yolcu ve eşya yükleme
ve barındırma tertibatını genişletmek veya değiştirmek suretiyle iktisadi
kıymetini devamlı olarak artıran giderlerle bir motorlu kara nakil vasıtasının
kasa veya motorunun yenisi ile değiştirilmesi veya alımında mevcut olmayan yeni
bir tertibatın eklenmesi için yapılan giderler maliyet bedeline eklenmesi
gereken giderlerdendir.)
Gayrimenkuller veya elektrik üretim ve dağıtım varlıkları için yapılan giderler
hem tamir, hem de kıymet artırma giderlerinden terettüp ettiği takdirde,
mükellef bu giderlerden maliyet bedeline eklenecek kısmı ayrı göstermek
mecburiyetindedir."
Yasa maddesinde yapılan bu değişiklikle "elektrik üretim ve dağıtım
varlıkları"na vergi hukuku açısından konumuna ve işletilmesine özgü olarak bir
ayrıcalık getirilmiş bulunmaktadır.
Buna paralel olarak Vergi Usul Yasası'nın "Özel maliyet bedelinin itfası ile
ilgili 327'nci maddesinde de değişiklik yapılmış bulunmaktadır.
Söz konusu yasa maddesinde yapılan değişiklik uyarınca da "Gayrimenkullerin,
elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının ve gemilerin iktisadi kıymetlerini
artıran ve 272'nci maddede yazılı özel maliyet bedelleri, kira veya işletme
hakkı süresine göre eşit yüzdelerle itfa edilir. Kira veya işletme hakkı süresi
dolmadan, kiralanan veya işletme hakkı alınan şeyin boşaltılması veya işletme
hakkının herhangi bir sebepten sona ermesi halinde henüz itfa edilmemiş olan
giderler, boşaltma veya hakkın sona erdiği yılda bir defa gider yazılır."
Bilindiği üzere kira ile tutulan gayrimenkullerde, kiracı tarafından
gayrimenkulü genişletmek ve iktisadi kıymetini artırmak amacıyla yapılan
giderlerin özel maliyet bedeli olarak aktifleştirilmesi öngörülmüş
bulunmaktadır. Bu bağlamda kiracının faaliyetini sürdürebilmek için yaptırmış
bulunduğu tesisata ait giderler için de aynı yöntemin uygulanması gerekmektedir.
Yeni yapılan düzenleme ile 21 Temmuz 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak
üzere elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi
kıymetlerini devamlı olarak artırmak için yapılan harcamalar da bu kapsama dahil
edilmiş bulunmaktadır.
Ancak; daha önce bir elektrik işletmesinin kullanım ve işletim hakkını belli bir
süre kiralamış veyahut da bu hakkı belli bir bedel karşılığı elde etmiş olanlar
da daha önceki yasal düzenleme gereği söz konusu haktan ilgili dönemde geçerli
bulunan mevzuat çerçevesinde de yararlanmışlardır.
Dolayısıyla yeni yapılan yasal düzenleme, eski mevcut düzenlemenin kapsamını
genişletmemiş, buna karşılık adeta ismen belirlenmek suretiyle söz konusu
varlıklar için yasada öngörülen çerçevede yapılan harcamaların da özel maliyet
olarak kabul edileceğini kesin bir biçimde belirlemiş bulunmaktadır.
Böyle bir durumda özel nitelikte olsa bile kiracının başlangıçta bulunmayan bir
tertibatı gayrimenkule eklemesi ve kira süresinin sonunda bunları kiraya verene
bırakmadan söküp götürmesi halinde, özel maliyet bedelinden söz edilemez. Bu tür
harcamaların amortisman konusuna girmesi halinde, genel hükümler çerçevesinde
amortisman yolu itfa edilmiş olması gerekmektedir.
Vergi Usul Yasası'nın 237'nci maddesi uyarınca özel maliyet bedelinin kira
süresi içinde eşit tutarlarda giderleştirilmesi mümkündür.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|