|
BİZE GÖRE
Gayrimenkul ve iştirak hissesi satış kazancı
istisnası
Veysi Seviğ - 26 Ağustos 2005 Cuma - Dünya
Kurumlar Vergisi Yasası'nın 8/12'nci maddesi uyarınca "Kurumların en az iki tam
yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin
satışından doğan ve sermayeye eklenmesine karar verilen kazançları" Kurumlar
vergisinden müstesna tutulmuştur.
Ancak, yasal düzenleme gereği "Sermayeye ilave edilme işleminin satışın
yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar gerçekleştirilmesi
şarttır. Vadeli satış halinde, ilk yapılan tahsilatın iştirak hissesi veya
gayrimenkulü maliyet bedeline ilişkin olduğu kabul edilir. Bu süre içinde
sermayeye eklenmeyen kazanç kısmı için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında
tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Bankalara borçlu durumda
olanlar ile bunların kefillerinin bu borçlara karşılık bankalar devrettikleri
gayrimenkul ve iştirak hisseleri ile bankaların alacaklarına karşılık iktisap
ettikleri gayrimenkul ile iştirak hisselerinin satışında iki tam yıl süreyle
tutulma şartı aranmaz."
Diğer yandan "Bedelsiz olarak ya da rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibari
değeriyle iktisap edilen hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak, sahip olunan
eski hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alınan menkul kıymet veya
gayrimenkul ticareti ile uğraşan kurumları bu amaçla ellerinde bulundurdukları
değerlerin satışından elde ettikleri kazançla istisna kapsamı dışındadır."
"Tam mükellef sermaye şirketleri dışındaki kurumlar ile mükellef kurumlarda,
satıştan doğan kazancının sermayeye ilave edilmesi şartı aranmaz, bu kazançlar
özel bir fon hesabında tutulur. Sermayeye eklenen veya fon hesabında tutulan
kazançların beş yıl içinde, herhangi bir suretle işletmeden çekilmesi dar
mükellef kurumlar tarafından yurtdışına transfer edilmesi veya bu süre içinde
işletmelerin tasfiyesi halinde bu kazançlar o yılın kazancı sayılarak vergiye
tabi tutulur. Devir birleşme ve bölünme hallerinde yapılan işlemler söz konusu
istisnayı olumsuz şekilde etkilemez. Bir başka anlatımla devir, birleşme ve
bölünme halleri uygulanan istisnanın geçersizliğine karine teşkil etmez.
Kurumlar Vergisi Yasası'nda yer alan bu düzenlemeye paralel olarak Katma Değer
Vergisi Yasası'nın 17/4-r maddesiyle de "Kurumların en az iki tam yıl süreyle
aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin satışı suretiyle
gerçekleşen devir ve teslimleri, bankalara borçlu olanların ve kefillerinin
borçlarına karşılık gayrimenkul ve iştirak hisselerinin bankalara devir ve
teslimleri" katma değer vergisinden müstesna tutulmuştur. Bu bağlamda yasal
düzenleme gereği "müzayede mahallerinde yapılan satış"tan doğan ve bu amaca
yönelik olan kazançlar da aynı istisnadan yararlandırılmaktadır.
Katma değer vergisi uygulaması açısından da "İstisna kapsamındaki kıymetlerin
ticaretini yapanların, bu amaçla ellerinde bulundurdukları gayrimenkul ve
iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamı dışındadır. Bu şekilde teslim
edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar
indirim yoluyla giderilemeyen katma değer vergisi, teslimin yapıldığı hesap
dönemine ilişkin gelir ve kurumlar vergisinin matrahının tespitinde gider olarak
dikkate alınır."
İstisnanın uygulanabilmesi için aranan ilk koşul teslimi yapılan gayrimenkulün
ve iştirak hisselerinin en az iki tam yıl süreyle işletme aktifinde yer almış
olmasıdır. Gayrimenkul veyahut da iştirak hissesi satışı yapan kurumun
istisnadan yararlanabilmesi için, yasal düzenleme gereği olarak söz konusu
iştirak hissesini ve/veya gayrimenkulü en az 730 gün süreyle aktifinde
bulundurması zorunlu olmaktadır.
Bankaların alacaklarının tahsiline yönelik olarak, borçluların veyahut da
kefillerinin varlıkları içersinde bu tür varlıkları almaları halinde ise iki tam
yıl süreyle aktifte bulundurma koşulu aranmayacaktır.
Katma değer vergisi istisnası uygulaması yasal düzenleme gereği kurumlar vergisi
istisnasından yararlanma koşuluna bağlanmamıştır. Bu bağlamda yapılan satış
işlemlerinde kurumlar vergisi istisnasından yararlanma koşullarının
gerçekleşmemesi halinde dahi, satışı yapan kurum katma değer vergisi
istisnasından yararlanabilecektir.
Yasal düzenleme gereği; kurumlar vergisi istisnasından yararlanılabilmesi için,
hem peşin hem de vadeli satışlarda, satışın yapıldığı hesap dönemine ilişkin
kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği tarihe kadar sermaye artırım
kararının alınması ve sermaye artırımı işlemini satışın yapıldığı yılı izleyen
ikinci takvim yılının sonuna kadar gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Katma değer
vergisi istisnasından yararlanılabilmesi için satıştan doğan kazancın sermayeye
eklenmesi koşulu ise yoktur. (Daha fazla bilgi için Durak, Gündoğan "Gayrimenkul
ve İştirak Hisseleri Tesliminde KDV İstisnası" Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog,
Sayı: 208, Sf: 32-36)
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|