|
BİZE GÖRE
Rayiç fiyat tespiti ile faturaların rayice
uygunluğu
Veysi Seviğ - 28 Eylül 2005 Çarşamba - Dünya
"Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Yasası uyarınca
çıkartılan Oda Muamelat Yönetmeliği'nin 35'inci maddesi uyarınca odalar ve
bunların şubeleri, çalışma alanları içerisinde üretilen veya satılan mal ve
hizmetlerin fiyat tespitini yapmaya yetkili kılınmıştır. Ancak imalata ilişkin
fiyat tespitlerinde yetki münhasıran imalatın yapıldığı yerdeki sanayi odasına
veya ticaret ve sanayi odasına aittir. (*)
Odaların rayiç fiyat tespiti yazılı talep üzerine yapılır. Bu bağlamda talepte
bulunanlar, mal veya hizmetin fiyatını etkileyecek hususları açıkça başvuru
yazılarında belirtmek zorundadırlar.
Odalarca tespit edilen rayiç fiyatlar, benzer taleplerde de yararlanılmak üzere
sınıflandırılarak dosyalanır. Bu dosyadaki bilgiler elektronik ortama aktarılmak
suretiyle de kullanılabilir. Böyle bir durumda yapılan rayiç fiyat tespitlerinin
başvuru sahibi dışında ilgili herkes tarafından da gerektiğinde kullanılması
sağlanmış olmaktadır.
Odaların rayiç fiyat tespitleri belli ilkeler çerçevesinde olmaktadır. Bu
bağlamda da rayiç fiyatlar, rayiç fiyat tespiti istenilen mal veya hizmetlerle
iştigal eden en az üç işletmeden mümkünse belgelendirilmek suretiyle alınacak
fiyatların ortalaması veya birbirine en yakın değeri dikkate alınarak tespit
edilir. Bu sayıda işletmenin bulunmaması halinde, kaç işletmeden fiyat alındığı
hususu ayrıca tespit aşamasında belirtilecektir.
Borsaya tabi malların ve maddelerin rayiç fiyatı, istenilen tarihte borsada
tescil edilen fiyatlar dikkate alınarak belirlenir.
Rayiç fiyat tespitinin istenildiği tarihte fiyat tespiti istenen mal veya
hizmetin piyasada bulunmaması veya görülmemesi halinde, bu durum yazılı olarak
ilgililere bildirilir.
Geçmiş yıllara yönelik olarak rayiç fiyat tespitinin istenilmesi halinde ise,
fiyat tespitine konu olan mal veya hizmetin varsa o tarihte yani fiyatının
belirlenmesi istenilen tarihte fiyatının tespitine çalışılır. Bu çalışma söz
konusu işle uğraşan işletmeler nezdinde yapılarak da tamamlanabilir. Ancak
odaların veya bunların şubelerinin, resmi makamların talepleri dışında geçmiş
yıllara ait rayiç fiyatları işletmeler nezdinde araştırma zorunluluğu
bulunmamaktadır. Geçmiş yıllara ait rayiç fiyat tespitleri, ilgili odayı veya
bunların şubelerini hukuken bağlamaz.
Mevcut düzenlemeler çerçevesinde rayiç fiyat tespitini en gerçekçi bir biçimde
yapma olanağına odalar sahiptir. Dolayısıyla odaların bu bağlamda yapacağı
tespitlerin doğruluğunu varsayım olarak kabullenmek gerekir.
Diğer yandan yönetmelik gereği odalar düzenlenmiş olan faturaların rayice
uygunluğunu da onaylamak yetkisine sahip bulunmaktadır. Buna göre faturaların
rayice uygunluğunun onayı; faturaya mal veya hizmetle iştigal eden en az üç
işletmeden belgelendirilmek suretiyle alınacak fiyatların ortalaması veya alınan
fiyatlarından birbirine en yakın olanlar dikkate alınarak yapılır. Ancak bu
sayıda işletmenin bulunmaması halinde, ilgili meslek komitesinin görüşü ile veya
gerekli durumlarda eksper heyetince fiyat tespiti yapılabilir. Bu aşamada özel
imalata ilişkin faturaların görevlendirilecek eksper heyeti tarafından
düzenlenecek rapora göre onaylanması zorunludur. Onaylama işlemleri ise fatura
asılları üzerinden yapılır.
Rayice uygunluğu istenen faturalar, özel imalatı gerektiren bir iş için
düzenlenmişse yapılan işin numunesinin faturaya eklenmesi, bu mümkün olmadığı
takdirde yapılan işin teknik özelliklerini gösteren açıklama, resim ve benzeri
belgelerin faturaya eklenmesi zorunludur.
Proforma faturalar ile birim fiyatı belirlemek için düzenlenen faturalar alım
satım akdi gerçekleşmediği için onaylanmaz. Ancak bu bağlamda da birim fiyatı
belirlemek için düzenlenen faturalarda işin tamamının belirtilmesi halinde bu
faturaların onaylanması mümkün olabilmektedir.
Sadece montaj, işçilik veya nakliye bedeli için düzenlenen faturalar ile malzeme
fiyatı, işçilik, nakliye ve montaj bedeli dahil olarak düzenlenen faturalar,
fiyat tespiti usullerinin uygulanmasına imkan vermediğinden onaylanmamaktadır.
Faturaların tasdiki, satış yapan ve faturayı düzenleyen satıcının bulunduğu yer
odası veya şubesi tarafından yapılır. Projeye daha özel imalatlara ilişkin
fatura tasdikleri ise satışı yapan ve faturayı düzenleyen satıcının bulunduğu
yer sanayi odası veya ticaret ve sanayi odası tarafından, bu odalarca
yapılamaması ve bu hususların kanıtlanması halinde ise en yakın sanayi odası
veya ticaret ve sanayi odasınca yapılacaktır.
(*) Daha fazla bilgi için bakınız: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, tarafından
yayımlanan "Oda Muamelat Yönetmeliği", 19.09.2005 gün ve 25934 sayılı R.G.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|