|
Vergi indirimi-vergi iadesi farklılığı
BİZE GÖRE
Vergi indirimi-vergi iadesi farklılığı
Veysi Seviğ - 28 Mart 2006 Salı - Dünya
Ülkemizde 01.01.1984 tarihinden beri yürürlükte bulunan 2978 sayılı "Vergi
İadesi Kanunu" 5454 sayılı "TC Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu ve
Bağ-Kur'dan aylık veya gelir almakta olanlara ek ödeme yapılması ile Sosyal
Sigortalar Kurumu ve Bağ-Kur'dan aylık veya gelir almakta olanlara ödenen gelir
ve aylıklarda 2006 yılında yapılacak artışlar ve bazı kanunlarda değişiklik
yapılması hakkında"ki kanunun 10'uncu maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
(15.02.2006 gün ve 26081 sayılı Resmi Gazete)
Vergi İadesi Kanunu'nun yürürlükten kaldırılma tarihi 01.01.2006'dır.
5454 sayılı kanunun birinci maddesi hükmü uyarınca; TC Emekli Sandığı Sosyal
Sigortalar Kurumu ve Bağ-Kur tarafından;
. Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu,
. Soysal Sigortalar Kanunu ile Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu,
. İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı
Bağlanması Hakkındaki Kanun,
. Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Silgortalar Kurum
Kanunu ile Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu,
. 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsessiz Türk Vatandaşlarına Aylık
Bağlanması Hakkında Kanun,
. Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun,
. Yurtdışında Görveli Personele Nakdi Tazminat Verilmesi ve Aylık Bağlanması
Hakkında Kanun,
. Dünya, Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonluğu Kazanmış Sporculara ve Bunların
Ailelerine Aylık Bağlanması Hakkında Kanun,
. Vatani Hizmet Tertibi Aylıklarının Bağlanması Hakkında Kanun,
. Terörle Mücadele Kanunu,
Hükümlerine göre aylık veya gelir bağlanmış olanlar ile özel kanunları uyarınca
vatani hizmet tertibinden aylık bağlanmış bulunanlara, harp malullüğü zammı ve
tazminatlar dahil aylık ve gelir olarak her ödenecek tutarlara ek ödeme
yapılması ve bu ödemelerin 2006 yılı Ocak ayından geçerli olarak hak
sahiplerinin hesaplarına intikal ettirilmesi öngörülmüştür.
Söz konusu düzenleme gereği yapılacak ek ödemenin bir aylık tutarı, her bir
aylık veya geliri; 400 YTL ve daha az olanlar için aylık veya gelirlerinin yüzde
5'i, aylık veya gelirleri 400 YTL'den fazla olanlar için yüzde 4'dür. Bu
makduhadler devlet memuru aylık katsayısında meydana gelecek artış oranında
artırılmak suretiyle uygulanacaktır.
Sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen ikramiye, toptan ödeme ve diğer
ödemelerin hesabında ek ödeme dikkate alınmayacaktır. Bir başka anlatımla bu tür
ödemeler üzerinden hak sahibine ayrıca ek ödeme yapılmayacaktır.
Ancak; durum değişikliği nedeniyle aylık ve gelir miktarı da değişecek olanlar
ile birikmiş gelir veya aylık hakkı bulunanların bu haklarının 01.01.2006
tarihinden sonraki dönemlere ait kısımları hakkında da aynı şekilde ödeme
yapılacaktır.
Diğer yandan ek ödeme tutarları, yaşlılık veya malullük aylığı üzerinden sosyal
güvenlik destek primi kesintisi yapılması gereken hallerde, sosyal güvenlik
destek primi kesintisine esas aylığın hesabına dahil edilmeyecektir.
Bu uygulamadan Sosyal Sigortalar Kanunu'nun geçici 20'nci maddesine göre
kurulmuş sandıklardan aylık veya gelir bağlanmış olanlara da yukarıda belirtilen
usul ve esaslar çerçevesinde aynı tutarlara bağlı olanlara göre ek ödeme
yapılacaktır.
Konuya ilişkin duraksamaları gidermeye Maliye Bakanlığı yetkili kılınmış
bulunmaktadır.
"Vergi İadesi Kanunu"nun yürürlükten kaldırılması konusu uygulamada bazı
tartışmalara neden olmuştur. Ancak söz konusu kanun kendisine özgü hükümleri ve
uygulaması ile hem bu konuda görevlendirilmiş kamu bankalarını ve hem de bu
haktan yararlananları zaman zaman zora sokmuş, özellikle vergi iade zarflarının
(bildirimlerinin) görevli banka şubelerine verilişi sırasında ortaya çıkan
sıkıntılar çoğu kez üzücü bazı görüntülerin de gerçekleşmesine neden olmuştur.
Ayrıca daha çok ileri yaşlardaki kişilerle sakat ve çalışamaz durumda olanların
katlanmak zorunda kaldıkları sıkıntılar kamu vicdanını da yaralar hale
gelmiştir.
Ücretlilere yapılan iadelerin Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 121'inci maddesi
kapsamına alınması ile birlikte, söz konusu uygulamada ücretlilerle "Vergi
İadesi Kanunu" kapsamında iade hakkından yararlananlar açısından ortaya çıkan
farklılık zaman zaman uygulamada tartışma konusu olmuştur.
Ücretliler vergi iadesinden değil, özel nitelikte bir düzenleme ile vergi
indiriminden yararlanmaktadırlar. Bu uygulama Vergi İadesi Kanunu'ndan
yararlananlardan farklı bir biçimde olmuştur.
Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 121'inci maddesi uyarınca vergi indiriminden
yararlandırılması öngörülen harcama konuları sınırlıdır.
Sadece beş konuda yapılan harcamalar ücretliler tarafından bildirim konusu
yapılması koşulu ile vergi indiriminden yararlandırılmaktadır. Bu indirim
"Ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup" edilmekte veyahut
da işveren tarafından hak sahibine nakden ödenmektedir.
Vergi indiriminden yararlandırılması öngörülen miktarın tespitinde kanunen esas
alınan ölçü veya miktar indirimden yararlandırılan ücretlileri zaman zaman zan
altında bırakmaktadır.
Özel sektörde çalışanların eline geçen net ücret miktarı yıllık matrah
toplamından daha az olmasına karşılık, vergi indiriminden yararlandırılması
öngörülen yıllık tutar kanunla yıllık vergi matrahı toplamı olarak belirlenmiş
bulunmaktadır.
Bu durum veyahut da kanuni tavan miktar ister istemez ücretlileri uygulamada
belge arayışına itmekte ve çoğu kez gerçeği yansıtmayan belgeler aracılığı ile
kanuni haktan tam olarak yararlanılmaya çalışılmaktadır.
Zaman zaman yapılan denetimlerde ortaya çıkan tespitler bazı ücret geliri elde
eden ve vergi indiriminden yararlananları zor duruma düşürmekte daha açıkçası
zan altında bırakmaktadır.
Ayrıca vergi indirimi ile ilgili bildirimlerin kısa sürede değerlendirilerek hak
sahiplerine indirim uygulanmasına yönelik kanuni düzenleme uygulamada özellikle
konuya ilişkin sorumluluk üstlenenleri tedirgin etmektedir. Konuya ilişkin
olarak hiç değilse yapılacak yeni bir düzenleme ile ücretlilerin vergi
indiriminden yararlandırılacak miktarın ele geçen net ücret miktarı ile
sınırlandırılmasında yarar olacaktır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
