|
BİZE GÖRE
Peşin tahsil edilen kira gelirleri
Veysi Seviğ - 20 Ocak 2006 Cuma - Dünya
Gelir Vergisi Yasası'nın 72'nci maddesinde yer alan tanımlamadan da anlaşılacağı
üzere "gayrimenkul sermaye iratlarında, gayrisafi hasılat, gayrimenkul
niteliğinde olan mal ve hakların kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde o
yıla veya geçmiş yıllara ait olarak nakden veya aynen tahsil edilen kira
bedellerinin tutarlarıdır." Bu bağlamda yasal düzenleme gereği olarak gelecek
yıllara ait olup peşin tahsil olunan kiralar ilgili bulundukları yılların
hasılatı sayılır. "Şu kadar ki, ölüm ve memleketi terk hallerinde mükellefiyetin
kalktığı tarihi takip eden zamanlara ait olmak üzere peşin tahsil olunan
kiralar, mükellefiyetin kalktığı dönemin hasılatı kabul edilir."
Diğer yandan bilindiği üzere Gelir Vergisi Yasası'nın 94'üncü maddesi uyarınca
gerçek kişilere ait olan gayrimenkullerin ticari amaçla kiralanması halinde
yapılan kira ödemelerinden tevkifat yapılması gerekmektedir. Buna göre kamu
idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret
şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi
işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan
etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço
veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler nakden veya hesaben
yaptıkları bu tür ödemelerden istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben
tevkifat yapmaya mecburdurlar.
Gelir Vergisi Yasası'nın "Vergi Tevkifatının Mahsubu" başlıklı 121. maddesinde
ise "Yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan kesilmiş
bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edilir."
Mevcut yasal düzenleme gereği olarak gelecek yıllara ait kira gelirlerinin peşin
tahsil edilmesi halinde ilgili yıla isabet eden kira gelirinin o yılki beyana
dahil edilmesi, gelecek yıllara ait olan gelirlerin ise ilgili yıllar
beyanlarına dahil edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.
Kesinti (tevkifat) suretiyle alınan vergilerin ise ilgili yıla isabet eden
kısmının o yıl için beyan edilen kira geliri üzerinden hesaplanan gelir
vergisinden indirim konusu yapılması gerekmektedir.
Örneğin Bay (A) sahibi bulunduğu işyerini 2005 yılında aylık 1.500 YTL'den iki
yıl süre kiraya verdiğini, toplam kira bedelinin tamamı olan 36.000 YTL'yi peşin
tahsil ettiğini, kiracı konumundaki Yıldırım Ticaret AŞ'nin ödemeyi yaparken bu
ödeme üzerinden (36.000 * 0.22=) 7.920 YTL tevkifat yaparak Bay (A)'ya net
(36.000 - 7.920=) 28.080 YTL ödeme yaptığını varsayalım. Bu takdirde; Bay (A)
2005 yılında başkaca, bu geliri ile birleştirilecek bir geliri olmasa bile 2005
yılında tevkifat suretiyle vergilendirilmiş bulunan bu gayrimenkul sermaye iradı
için beyanname verecektir. Çünkü Gelir Vergisi Yasası'nın 86/1-c maddesi
uyarınca 2005 yılında brüt (1.500 * 12=) 18.000 YTL olarak elde edilen ve gelir
vergisine tevkifatına tabi tutulan gayrimenkul sermaye iradının 15.000 YTL'den
fazla olması nedeniyle beyan edilecek ve bayanname üzerinden hesaplanan gelir
vergisinden; 2005 yılı için hesaplanacak olan tevkifat miktarı olan 3.969 YTL
beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden indirim konusu
yapılabilecektir.
Eğer söz konusu kira toplamı tevkifat konusu yapılmamış olsa idi bu durumda elde
edilen kira bedelinin 2005 yılında 800 YTL aşması nedeniyle yine beyan konusu
olması gerekmektedir. Bir başka anlatımla kiracının Gelir Vergisi Yasası'nın
94'üncü maddesinin alt bendinde belirtilen stopaj yapma zorunluluğunda bulunan
kişi ve kuruluşlardan olmaması halinde ise tevkifat suretiyle vergilendirilmeyen
gayrimenkul sermaye iradının 2005 takvim yılı için 800 YTL'yi aşması nedeniyle
beyan edilmesi gerekecektir. Bu miktar 2006 yılı için 875 YTL'ye çıkartılmıştır
(19.12.2005 gün ve 2005/9826 sayılı Bakanlar Kurulu kararı eki).
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere peşin olarak tahsil edilen
gayrimenkul sermaye iratları, eğer söz konusu gayrimenkul ticari amaca yönelik
olarak kiralanmış bulunuyorsa tevkifata tabi tutulacaktır. Bu durumda gelecek
yıllara ait olarak tahsil edilen kira bedeli de tevkifat kapsamındadır.
Tevkifatı yapan kuruluş, tevkifatın yapıldığı ayı izleyen ayın 20'nci günü
akşamına kadar muhtasar beyanname ile bu işlemi beyan etmek zorundadır.
Bu durumda gayrimenkulünü kiraya veren, tahsil etmiş olduğu kirayı ilgili yılda
beyan edecek ve kendisinden tevkifat suretiyle alınan gelir vergisini de
tevkifat gelirinin ilgili olduğu dönem itibariyle yapacağı beyan üzerinden
hesaplanan gelir vergisinden mahsup edecektir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|