|
BİZE GÖRE
Serbest bölgelerde yabancı para birimine
kayıt esasları
Veysi Seviğ - 13 Ekim 2005 Perşembe - Dünya
Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasını
öngören 5084 sayılı yasanın 8'inci maddesi ile yeniden düzenlenmiş bulunan
Serbest Bölgeler Yasası'nın 6'ncı maddesi uyarınca, kullanıcıların tutmak
zorunda oldukları defterler ve düzenleyecekleri belgelere ilişkin olarak Vergi
Usul Yasası hükümlerine bağımlı olmaksızın düzenleme yapmaya Maliye Bakanlığı
yetkili kılınmıştır.
Vergi Usul Yasası ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 348
sıra numaralı genel tebliğ ile yapılan açıklamalar çerçevesinde "tam
mükellefiyete tabi gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin (adi ortaklıklar,
kollektif ve adi komandit şirketler dahil) serbest bölgede faaliyette bulunan
gerçek veya tüzel kişilerin serbest bölge dışında ancak Türkiye sınırları
içersinde faaliyette bulunan şubeleri hariç olmak üzere, serbest bölgede
faaliyet gösteren gerçek veya tüzelkişilerden isteyenlerin defter kayıtlarını
Türk para birimi dışında (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nca, kuru günlük
olarak belirlenen) herhangi bir yabancı para birimi ile yapabilmeleri Maliye
Bakanlığı'nca uygun görülmüştür.
Buna göre serbest bölgede faaliyet gösteren söz konusu mükellefler, Türk para
birimiyle veya başka yabancı para birimiyle yapılan işlemlerinin, işlemin
gerçekleştiği günün Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruyla ilgili
para birimine çevirecekler, iktisadi işletmeye dahil kıymetlerin değerleri ile
vergi matrahlarını kayıt yapılan para birimine göre tespit edecekler, ancak
beyannamelerini verilmesi gereken ayın ilk gününün kuruyla Türk parasına
çevirerek vereceklerdir.
Diğer yandan Kurumlar Vergisi Yasası'nın "Beyannamenin Verilme Zamanı ve Yeri"
başlıklı 21'inci maddesinde "Kurumlar Vergisi Beyannamesi hesap döneminin
kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın on beşinci gücü akşamına kadar mükellefin
bağlı olduğu vergi dairesine verilir" hükmüne yer verilmiş olup, 28'inci
maddesinde; kurumlar vergisinde hesap döneminin vergilendirme dönemi olduğu,
30'uncu maddesinde ise tasfiye haline giren kurumların vergilendirilmesinde
hesap dönemi yerine tasfiye dönemi kaim olduğu, tasfiye dönemi kurumun tasfiye
haline girdiği tarihten başlayacağı, bu tarihten aynı takvim yılı sonuna kadar
olan dönem ile bu dönemden sonraki her takvim yılını müstakil bir tasfiye dönemi
sayılacağı, tasfiyenin aynı takvim yılı içinde sona ermesi halinde tasfiye
dönemi, kurumun tasfiye haline girdiği tarihten başlar ve tasfiyenin bittiği
tarihe kadar devam eder, hükmüne yer verilmiştir.
Vergi Usul Yasası'nın 174'üncü maddesinde ise defterlerin hesap dönemi
itibariyle tutulacağı, kayıtların her hesap dönemi sonunda kapatılacağı ve
ertesi dönem başından itibaren yeniden açılacağı, hesap döneminin normal olarak
takvim yılı olduğu, ancak takvim yılı dönemi faaliyet ve muamelelerin mahiyetine
uygun bulunmayanlar için bunların başvuruları üzerine Maliye Bakanlığı'nın on
ikişer aylık özel hesap dönemleri belirleyeceği hükmü yer almaktadır.
Bu durumda Kurumlar Vergisi Yasası ile beyannamenin verilme zamanı hüküm altına
alınırken, anılan yasanın gerek 28 ve gerekse 30'uncu maddesi ile Vergi Usul
Yasası'nın "özel hesap dönemi"ni düzenleyen 174'üncü maddesi hükümleri
çerçevesinde hesap döneminin kapandığı ayın farklılık arz edeceği durumlar da
dikkate alınarak madde metninde beyanname verme zamanı ay adı verilerek
belirlenmemiştir. Aynı durum geçici vergi beyannameleri için de söz konusudur.
Tam mükellefiyete tabi gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin serbest
bölgelerde faaliyette bulunan şubeleri ile serbest bölgelerde faaliyet gösteren
gerçek veya tüzel kişilerden isteyenlerin defter kayıtlarını Türk para birimi
dışında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından kuru belirlenen yabancı
para birimlerine göre yapabilmelerine olanak sağlayan 348 sıra numaralı Vergi
Usul Yasası Genel Tebliğ 12.05.2005 tarihinde 25813 sayılı Resmi Gazete
yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu tarihten itibaren yukarıda
açıklanan ve serbest bölgede faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlar kayıtları
yabancı para birimine göre tutabilecekledir.
Bu bağlamda 01.01.2005-11.05.2005 tarihleri arasındaki işlemlerin YTL cinsinden
defterlere kayıt edilmiş olması nedeniyle, Defter-i Kebir'deki hesap
bakiyelerinin 12.05.2005 tarihindeki, 12.05.2005 tarihinden sonra da işlemlerin
işlemin gerçekleştiği günün Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruyla
ilgili para birimine çevrilerek kayıtların yapılması gerekmektedir.
Diğer yandan; beyannamelerin verilmesi gereken ayın ilk gününün kuruyla Türk
parasına çevrilerek düzenlenmesi gerekmektedir.
(Konuya ilişkin daha fazla bilgi için; Vergi Dünyası Ekim/2005 sayfa 196-197)
Not: Maliye Bakanlığı tarafından 2005 yılı üçüncü geçici vergi dönemi için
uygulanacak yeniden değerleme oranı yüzde 6.60 (yüzde altı virgül altmış) olarak
tespit edilmiştir. (Gelir Vergisi Sirküleri/37)
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|