|
BİZE GÖRE
Dur ikazına uymayanlara özel usulsüzlük
cezası
Veysi Seviğ - 16 Kasım 2005 Çarşamba - Dünya
Vergi Usul Yasası'nın 127'nci maddesinde de hükme bağlandığı üzere "Yoklamadan
maksat, mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddi olayları, kayıtları ve
mevzuları araştırmak ve tespit etmektir." Bu bağlamda yasal düzenleme gereği
yoklamaya yetkili memurlar, ayrıca vergi yasalarının uygulanması ile ilgili
olarak;
. Maliye Bakanlığı tarafından belirlenmiş olan ilkeler çerçevesinde özel yetki
verilmiş olmak kaydıyla günlük hasılatı tespit etmek,
. 3100 sayılı yasa kapsamına girip ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorunda
olanların bu zorunluluğa uyup uymadıklarını, bu cihazları belli edilmiş ilkelere
göre kullanıp kullanmadıklarını ve günlük hasılatı tespit etmek,
. Günü gününe kayıt yapılması zorunlu defterlerin işyerlerinde bulundurulup
bulundurulmadığını, tasdikli olup olmadığını, usulüne göre kayıt yapılıp
yapılmadığını, vergi yasaları uyarınca düzenlenmesi gereken belgelerin usulüne
uygun düzenlenip düzenlenmediği ile kullanılıp kullanılmadığını, faturasız mal
bulunup bulunmadığını, levha asma veya kullanma zorunluluğuna uyulup
uyulmadığını tespit etmek, yasal defter ve belgeler dışında kalan ve vergi
kaybının bulunduğuna emare teşkil eden defter, belge ve delillerin tespit
edilmesi halinde bunları almak,
. Nakil vasıtalarını, Maliye Bakanlığı'nın belirleyeceği özel işaretle durdurmak
ve taşıtta bulundurulması icap eden yolcu listesi, fatura veya sevk irsaliyesi,
yolcu bileti ile taşıma irsaliyelerinin içeriği ile taşınan yolcu ve malların
miktar ve mahiyetlerini ölçmek, tartmak, saymak suretiyle tespit etmek,
. Taşıma irsaliyesi, sevk irsaliyesi ve faturanın taşıtta bulunmaması halinde bu
belgelerin ibrazına kadar nakil vasıtalarını trafikten alıkoymak, taşınan malın
sahibi belli değilse tespitine kadar malı bekletmek ve muhafaza altına almak,
yetkisine haizdirler.
Diğer yandan yasal düzenleme gereği olarak Maliye Bakanlığı'nın özel işaretli
görevlisinin dur ikazına rağmen durmayan aracın sahibi hakkında özel usulsüzlük
cezası kesilmekte olup, bu ceza 2005 yılında 420 YTL'dir.
Vergi Usul Yasası'nın 353'üncü maddesinde yer alan bu ceza uygulaması;
Anayasa'ya aykırı olduğu görüşü ile Anayasa Mahkemesi'ne taşınmıştır.
Anayasa Mahkemesi söz konusu yasa maddesinin iptaline yönelik bu istemi
reddetmiş bulunmaktadır (Anayasa Mahkemesi E. No: 2001/487, K. No: 2005/2 27
Ekim 2005 gün ve 25979 sayılı Resmi Gazete).
Söz konusu Anayasa Mahkemesi'nin karar gerekçesine göre;
"Yasa koyucu, suçların niteliği, işlenme biçimi, içerik ve yoğunluğu, kamu
düzenini ihlal derecesi ve cezaların caydırıcılığı gibi nedenleri gözeterek,
Anayasa ve ceza hukukunun temel ilkeleri çerçevesinde, hangi eylemlerin suç
sayılacağını ve bunlara verilecek cezaların tür ve miktarını saptayabileceği
gibi toplumsal sonuçları bakımından doğurduğu tehlikenin ağırlığına göre, kimi
eylemlere hürriyeti bağlayıcı cezalar dışında, idari yaptırımlar uygulanmasını
da öngörebilir.
Anayasa'nın 73. maddesinde düzenlenen vergi ödevinin, zamanında, eksiksiz ve
usulüne uygun olarak yerine getirilmesinin sağlanması için ilgili yasalarda
hürriyeti bağlayıcı cezaların yanı sıra, adli veya idari nitelikte para
cezalarına da yer verilmiştir. Bu bağlamda, itiraz konusu kuralla, yoklamaya
yetkili memurlarca usulsüzlüğün saptanması halinde idari para cezası
niteliğindeki özel usulsüzlük cezasının uygulanması öngörülmüştür.
Vergilendirme, ağırlıklı olarak yükümlünün beyanına dayalı olduğundan, beyan
ödevinin yerine getirilememesini, eksik yerine getirilmesini veya gizlenmesini
önlemek, vergi sisteminin verimli, etkin ve adaletli bir şekilde işlemesini
sağlamaya yönelik olarak, 'Vergi Usul Yasası'... ile vergiyi doğuran olayı ve
buna bağlı olarak yükümlülüğü saptamak için kimi yöntemler benimsenmiştir.
Bunlardan biri de yoklama amacıyla araçların durdurulmasıdır. Bu amaçla
durdurulmak istenen aracın, sürücünün dur ikazına uymaması halinde görevli
yoklama memurları tarafından saptanabilecek plakasından başka ayırdedici bir
özelliğinin bulunmadığı ve plakası ile ancak, araç sahibine ulaşılabileceği
açıktır. Öte yandan aracın çalınması, zor kullanılarak ele geçirilmesi gibi
durumlar dışında, durmayan aracın sürücüsü ile sahibi arasında hiçbir
bağlantının bulunmadığı da söylenemez. Kaldı ki araç sahibi olmayan sürücünün,
dur ikazına uymayarak suç işlemesi halinde, adına ceza kesilen araç sahibinin
sürücüye rücu etme olanağının bulunduğu da gözardı edilemez."
"Açıklanan nedenlerle, vergi kayıp ve kaçağına yol açabilecek eylemleri önlemek,
verginin zamanımda ve eksiksiz ödenmesini sağlamak için Maliye Bakanlığı'nın
özel işaretli görevlisinin ikazına karşın durmayan aracın sahibi adına ceza
kesilmesini öngören itiraz konusu kural Anayasa'nın 38 ve 73. maddelerine aykırı
değildir."
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|