|
Beyanı gereken kira gelirleri nelerdir?
Ekrem Sarısu - 05 Mart 2008 Çarşamba - Posta
Kira gelirlerinin en geç 25 Mart 2008 Salı günü mesai saati sonuna kadar beyan
edilmesi gerekiyor. Ancak Kira geliri beyanı denince akla, konutlardan ve
işyerlerinden elde edilen kiralar geliyor. Oysa; konut ve işyeri dışında pek çok
menkul ve gayrimenkul maldan elde edilen kiranın beyan zorunluluğu var. Bu
zorunluluğu bilmeyen çoğu kişinin cezalı duruma düştüğü görülüyor. Bu açıdan
cezalı duruma düşmemek için, öncelikle nerelerden elde edilen kiraların beyan
edilmesi gerektiğini bilmekte yarar var.
Kira gelirlerinin tanımı, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde
yapılmıştır. Madde metninde yapılan tanıma göre; aşağıdaki mal ve hakların
ticari ve zirai işletmeye dahil olmaması kaydıyla, kiraya verilmesinden elde
edilen iratlar, “gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir vergisine tabidir. 2007
yılı içinde aşağıdaki mal ve haklardan elde edilen kira gelirlerinin
“gayrimenkul sermaye iradı” olarak beyanı gerekiyor.
Arazilerden elde edilen kiralar
Emlak Vergisi Kanunu’nda, bina ve arsanın tanımı yapıldığı halde, arazinin
tanımı yapılmamıştır. Arazi, vergi hukukunda genel olarak sınırları dağ, tepe,
dere, çit, duvar, ağaç, yol gibi tabi ve suni işaretlerle çevrilmiş bulunan
yeryüzü parçası olarak tanımlanmakta, arazinin içinde bulunan gölcükler,
kaynaklar ve dikili olan şeyler de araziden sayılmaktadır.
Bu tanıma göre arazi; sınırları tabi ve suni işaretlerle belli edilmiş ve
parsellenmemiş olan geniş kara parçasını ifade etmektedir. Arazinin içinde
bulunan gölcükler, göletler, kaynaklar ile ağaçlık ve meyvelikler, bağ ve
bahçeler ve benzerleri de araziden sayıldığından, Gelir Vergisi açısından,
bunlardan alınan kiraların, beyanı gerekiyor.
Arsalardan elde edilen kiralar
Emlak Vergisi Kanunu’nun 12. maddesine göre; belediye sınırları içinde
belediyece parsellenmiş araziler arsa sayılmıştır. Kanun’un bu maddesindeki arsa
deyimi, üzerine inşaat yapılmak üzere parsellenmiş ve parselasyonu belediyelerce
onanmış arazi parçalarını ifade etmektedir. Arsaların kiralanmasından 2007 yılı
içinde elde edilen kira gelirlerinin de beyanı gerekmektedir.
Binalardan elde edilen kiralar
Binalar, yapıldığı madde ve malzeme ne olursa olsun, gerek karada gerek su
üzerindeki sabit inşaatların hepsini kapsamaktadır.
Bina deyimi çok geniş kapsamlıdır ve her türlü inşaat bina sayılmaktadır.
Binanın yeraltında veya yerüstünde inşaa edilmiş olması, karada, denizde veya
gölde bulunması emlak vergisi açısından vergiye tabi olma bakımından önem
taşımaz.
Dün ve önceki günkü yazılarımızda kapsamlı olarak değindiğimiz gibi, Gelir
Vergisi açısından da bina nerede olursa olsun, alınan kiralar gayrimenkul
sermaye iradı olarak gelir vergisine tabidir. Konut olarak kullanılan binalardan
elde edilen kira gelirleri, konut kira geliri olarak, diğer binalardan elde
edilen kira gelirleri de işyeri kira geliri olarak vergilendirilmesi
gerekmektedir.
Maden Sularından elde edilen kiralar
Doğada var olan, içmeye, yıkanmaya mahsus, sıcak ve soğuk maden sularıyla,
kaplıcalar, maden suları kapsamındadır. Maden suları devlete ait olup, çıktığı
arazinin imtiyaz sözleşmesi ile verilebilir.
Maden sularının; işletme hakları da imtiyaz sahipleri tarafından başkalarına
kiraya verilebilir. Bu şekildeki kiralama karşılığı elde edilen gelir,
“gayrimenkul sermaye iradı olarak” gelir vergisine tabidir. 2007 yılı içinde
maden sularının kiralanmasından elde edilen kira gelirinin beyan edilmesi
gerekmektedir.
Memba Sularından elde edilen kiralar
Çıktığı arazinin mütemmim cüzi olup, arazi sahibine aittir. Arazi sahibi bu suyu
kiraya verirse elde ettiği gelir, “gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir
vergisine tabidir. 2007 yılı içinde belirtilen şekilde menba suyu
kiralamasından, kira geliri elde edenler, elde ettikleri kira gelirlerini, beyan
etmesi zorunlu.
Madenlerden elde edilen kiralar
Madenler, bir arazide var olan ve cevheri, çıkartmaya elverişli bulunan doğal
kaynaklardır. Medeni Kanun, madenleri tapu kütüğüne kaydı gereken taşınmaz
mallar arasında saymıştır. Böylece madenler, içinde bulunduğu taşınmaz maldan
ayrı olarak ele alınmış ve ayrı bir taşınmaz mal niteliğinde görülmüştür.
Gerek Medeni Kanun, gerekse de Petrol Kanunu, maden ve petrol kuyularını içinde
bulundukları arazi mülkiyetine bağlı kılmayıp, bunları Devletin hukuki tasarrufu
altında saymıştır. Arama ve işletme için Devletten izin almak zorunluluğu
öngörülmüştür.
Madenler, işletme ruhsatları veya yapılan imtiyaz sözleşmeleri gereğince, gerçek
ve tüzel kişiler tarafından işletilebileceği gibi, bunlar tarafından kiraya da
verilebilir. Bu tür kiralamalar sonucu hak sahiplerinin elde ettikleri kira
geliri, “gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir vergisine tabidir. 2007 yılında
madenlerden elde edilen kira gelirleri, beyan edilerek vergilendirilmesi
gerekmektedir.
Taş Ocaklarından elde edilen kiralar
Hangi arazide çıkarsa çıksın, ocakların açılması ile bunlardan taş ve bu
nitelikte maden üretilmesi hakkı, arazi sahiplerine aittir.
Taş ocağı işletme ruhsatına sahip olanların işletme haklarını başkalarına
kiralamaları karşılığı elde ettikleri gelirler, gayrimenkul sermaye iradı olarak
gelir vergisine tabidir. 2007 yılında taş ocağı işletme hakkını kiralanmasından
gelir elde edenler, bu gelirlerini kira geliri kapsamında beyan etmek
zorundalar.
Kum ve Çakıl Üretim Yerlerinden elde edilen kiralar
Kum ve çakılın mülkiyeti çıktığı arazinin sahibine aittir. Bu ocakların
işletilebilmesi için de ruhsat alınması gerekir.
Mülkiyet veya ruhsat sahibinin bunları kiraya vermesi karşılığı elde ettiği kira
geliri, “gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir vergisine tabidir. 2007 yılında
bu tür yerlerden elde edilen kira gelirlerinin, beyanı gerekiyor.
Tuğla ve Kiremit Harmanlarından elde edilen kiralar
Yaz aylarının sıcaklığından istifade edilerek açık havada basit bir şekilde
imalatı yapılan tuğla ve kiremit’in yapıldığı yerlere, tuğla ve kiremit harman
yeri deniyor. Bu yerlerin kiraya verilmesinden elde edilen kira gelirleri,
“gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir vergisine tabidir. 2007 yılında bu tür
yerlerden elde edilen kira gelirlerinin beyanı gerekiyor.
Tuzlalardan elde edilen kiralar
Deniz ve göl kıyılarında tesis edilen havuzlarda, suyun buharlaşması sonucu elde
edilen tuzların, üretildiği yere “tuzla” denilmektedir.
Tuzla işletme veya imtiyaz hakkı sahiplerinin, bu haklarını ve bu yerleri kiraya
vermelerinden elde edilen kira gelirleri “gayrimenkul sermaye iradı” olarak
gelir vergisine tabidir. 2007 yılında bu tür yerlerden elde edilen kira
gelirlerinin, beyan edilmesi lazım.
Voli Mahallerinden elde edilen kiralar
Voli mahalleri, denizdeki sularda balık avlanmaya elverişli, sahile bitişik ve
sınırları belli, su sahalarıdır. Voli mahallerinde, balık avlamaya yarayan
ağlar, bu mahalde serilmek, daha sonra da karaya çekilmek ve tutulan balıklar
karaya alınmak suretiyle avlanma yapılır.
Bu mahallerin hak sahipleri tarafından kiraya verilmesinden elde edilen kira
gelirleri de, “gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir vergisine tabidir. 2007
yılında bu tür yerlerden elde edilen kira gelirlerinin beyan edilmesi gerekiyor.
Dalyan Yerlerinden elde edilen kiralar
Dalyan, deniz, göl ve ırmaklarda kıyıya yakın yerlerde ağ ve kazıklarla
oluşturulan büyük balık avlama yerleridir. Genel olarak, sahile bitişik olup,
ağların saklanması ve balık tutanların barınması ve günlük ihtiyaçlarını
karşılaması için yapılmış bina ile ağın serilmesi için kullanılan bir miktar
arazi parçasından oluşur.
Dalyan yerlerinin de hak sahipleri tarafından kiraya verilmesinden elde edilen
kira geliri “gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir vergisine tabidir. 2007
yılında bu tür yerlerden elde edilen kira gelirlerinin beyanı gerekiyor.
Gayrimenkulden Ayrı Olarak Kiraya Verilen Mütemmim Cüzden (Bütünleyici Parça)
elde edilen kiralar
Bir nesnenin temel öğesi olan, o nesne yok edilmedikçe veya parçalanmadıkça veya
niteliği bozulmadıkça ondan ayrılmasına olanak bulunmayan parçalar, o nesnenin
mütemmim cüzü (bütünleyici parçaları) dür. Örneğin, garaj, depo, sığınak bir
binanın mütemmim cüzüdür.
Mütemmim cüzün, gayrimenkulden ayrı olarak kiraya verilmesi halinde elde edilen
kira geliri “gayrimenkul sermaye iradı” olup gelir vergisine tabidir. 2007
yılında bu tür yerlerden elde edilen kira gelirlerinin beyanı gerekiyor.
Gayrimenkulden Ayrı Kiraya Verilen Teferruattan elde edilen kiralar
Eklenti veya ayrıntı da denilmektedir. Bir şeyin işletilmesi veya korunması veya
ondan yararlanılması için sürekli olarak ona tahsis edilen veya kullanımda o
şeye bağlı kılınan ya da onunla birleştirilen taşınır mallar, asıl şeyin
teferruatı (eklentisi) sayılır. Örneğin; binaya takılan jeneratör vb.
Eklentilerin gayrimenkullerden ayrı olarak kiraya verilmesinden elde edilen kira
geliri, gayrimenkul sermaye iradı olarak gelir vergisine tabidir. 2007 yılında
bu tür yerlerden elde edilen kira gelirlerinin beyanı gerekiyor.
Tesisat, Demirbaş ve Döşemelerden elde edilen kiralar
Mütemmim cüzü niteliğinde olmayan ve teferruat niteliğine benzemekle birlikte
teferruatta olmayan, müstakil olarak yararlanılabilen tesisat, demirbaş eşya ve
döşemeler, gayrimenkulden ayrı kiraya verilmesi halinde, elde edilen kira
gelirleri “gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir vergisine tabidir. 2007
yılında bu tür yerlerden elde edilen kira gelirlerinin beyanı gerekiyor.
Gayrimenkul İrtifak Haklarından elde edilen kiralar
İrtifak hakları sahibine, yalnızca kullanma veya yararlanma ya da hem kullanma
hem de yararlanma yetkilerini veren ayni bir haktır.
Gayrimenkul gibi tapuya tescil edilebilen İrtifak haklarının kiraya
verilmesinden elde edilen kiralarda, “gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir
vergisine tabidir. 2007 yılında İrtifak Haklarının kiralanmasından elde edilen
kira gelirlerinin beyanı gerekiyor.
İmtiyaz, İhtira, İşletme Hakları ile Ticaret Unvanı, Alameti Farika Gibi Sair
Haklardan elde edilen kiralar
- Arama,
- İmtiyaz ve işletme hakları ve ruhsatları,
- İhtira beratı,
- Alameti farika,
- Marka,
- Ticaret Unvanı,
- Her türlü teknik resim,
- Desen,
- Model,
- Plan ile sinema ve televizyon filmleri,
- Ses ve görüntü bantları,
- Sanayi ve ticaret ve bilim adamlarınca elde edilmiş bir tecrübeye ait
bilgilerle, gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı
veya kullanma imtiyazı gibi hakların kiraya verilmesinden elde edilen kira
gelirleri, “gayrimenkul sermaye iradı” hükmünde olup, gelir vergisine tabidir.
2007 yılında bu tür yerlerden elde edilen kira gelirlerinin beyanı gerekiyor.
Telif Haklarından elde edilen kira gelirleri
Telif hakları, ilim, edebiyat ve güzel sanatlar alanında, bilgi ve fikir mahsulü
olarak bir eser vücuda getiren veya yaratanın eseri üzerinde sahip olduğu fikri
ve mali haktır.
Telif haklarının sahip ve kanuni mirasçıları tarafından, kiraya verilmesinden
elde edilen kazançlar, serbest meslek kazancıdır. Telif haklarının sahip ve
kanuni mirasçıları dışında kalanlar tarafından kiraya verilmesinden elde edilen
kazanç, “gayrimenkul sermaye iradı” olup, gelir vergisine tabidir. 2007 yılında
Telif Haklarının kiralanmasından elde edilen kira gelirlerinde beyanı zorunlu.
Gemilerden elde edilen kiralar
Tahsis edilen amaca uygun kullanılması, denizde hareket etmesi olanağına bağlı
bulunan ve pek de küçük olmayan her türlü tekne gemi sayılır. Gemilerin
kiralanmasından elde edilen kira “geliri gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir
vergisine tabidir. 2007 yılında Gemi kiralanmasından elde edilen kira
gelirlerinin beyan edilmesi gerekiyor.
Gemi Paylarının Kiraya Verilmesinden elde edilen kiralar
Birden fazla kişinin ortaklaşa sahip oldukları bir gemiyi, aralarındaki
sözleşmeye göre adlarına deniz ticaretinde kullanmaları halinde, donatma
iştiraki söz konusudur. Bu şekilde donatanların gemideki ortaklaşa mülkiyet
halindeki hisselerine “gemi payı” denir.
Gemi paylarının kiraya verilmesinden elde edilen gelir, “gayrimenkul sermaye
iradı” olup, gelir vergisine tabidir. 2007 yılında Gemi Payı kiralamasından elde
edilen kira gelirlerinin beyanı zorunlu.
Motorlu Tahmil ve Tahliye Araçlarından elde edilen kiralar
Motorlu tahmil ve tahliye araçları, deniz, göl ve nehirlerde gemilerden veya
sair deniz nakil araçlarından, tren istasyonlarında vagonlardan ve diğer
yerlerden yük boşaltmaya veya yük yüklenmeye yarayan araçlardır. Örneğin; yük
boşaltmaya yarayan motorlu vinçler tahmil ve tahliye aracıdır.
Motorlu tahmil ve tahliye araçlarının kiralanmasından elde edilen gelir de,
“gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir vergisine tabidir. 2007 yılında bu tür
araçlardan elde edilen kira gelirlerinin beyanı gerekiyor.
Motorlu Nakil ve Cer Vasıtaları, Her Türlü Motorlu Araç, Makine ve Tesisat
ile Bunların Eklentilerinden elde edilen kiralar
Tır, kamyon, kamyonet, jeep, minibüs, uçak ve helikopter gibi araçlar motorlu
nakil ve cer (çekme) vasıtaları ile (lokomotif ve traktör gibi) her türlü
motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentilerinin (römork, tır kasası
vb.) kiralanması karşılığı elde edilen kira gelirleri, “gayrimenkul sermaye
iradı” olarak gelir vergisine tabidir. 2007 yılında bu tür vasıtaların
kiralanmasından elde edilen kira gelirleri beyan edilecek.
Kira Olarak Zirai Üründün Pay Alınmasından elde edilen kiralar
Zirai faaliyette bilfiil işgal etmeksizin, yalnızca üründen pay alan arazi
sahiplerinin gelirleri de, “gayrimenkul sermaye iradı” olarak gelir vergisine
tabidir. 2007 yılında bu tür yerlerden elde edilen kira gelirlerinde beyan
edilmesi gerekli.
Vakıf Gelirinden Hizmet Karşılığı Olmayarak Alınan Hisselerden elde edilen
gelirler
Vakfın yönetimi kendisine verilmiş kişiye mütevelli, denilmektedir.
Hizmet karşılığı olmaksızın vakıf gelirlerinden mütevellilere verilen pay,
“gayrimenkul sermaye iradı” olarak kira geliri gibi gelir vergisine tabidir.
2007 yılında vakıf gelirlerinden mütevelli sıfatıyla alınan payların kira geliri
olarak beyanı gerekiyor.
Dikkat edilecek nokta
Yukarıdaki mal ve haklardan ticari ve zirai işletme bünyesinde bulunanlardan
elde edilen kazançlar, ticari kazanç veya zirai kazanç olarak vergilendirilir.
Ticari veya zirai işletme bünyesinde bulunmayanlardan elde edilen kira gelirleri
ise; “Gayrimenkul Sermaye iradı olarak” (kira geliri olarak) gelir vergisine
tabi tutulur. Yukarıda sıralanan mal ve hakların Gelir Vergisi Kanununun 94 ncü
maddesince vergi kesintisi yapmak zorunda olanlarca( gelir ve kurumlar vergisi
mükellefleri vb.) kiralanması halinde(genellikle bunlarca kiralanır), kira
üzerinden, yüzde 20 oranında gelir vergisi stopajı(kesintisi) yapılacağından,
buralardan elde edilen kira gelirleri, işyeri kira geliri kapsamında
vergilendirilecek olup, tutarı(stopajdan önceki brüt tutarı) 19.000 YTL yi
aşmadığı sürece beyan edilmeyecektir. 19.000 YTL yi aşan kira geliri ise,
herhangi bir indirim ve istisnaya tabi tutulmadan, tamamı beyan
edilecektir(sadece konut olarak kiraya verilen binalardan elde edilen kira
gelirlerinden 2.300 YTL istisna düşülecektir).
Yukarıdaki mal ve haklardan elde edilen ve stopaja tabi tutulmayan ve tutarı 900
YTL yi aşan kira gelirlerinin, 19.000 YTL beyan haddi aranmadan, herhangi bir
indirim ve istisnaya tabi tutulmadan(konut kira gelirleri hariç) beyan edilerek
vergilendirilecektir. Herhangi bir istisna ve indirime ve Gelir Vergisi
stopajına tabi tutulamayan kira gelirlerinin tutarı 900 YTL yi aşmadığı sürece
beyan edilmesi gerekmiyor. 900 YTL yi aşan kira gelirinin ise, tamamının beyanı
zorunlu bulunuyor.
Örneğin; Özel binek otomobilini, bir şirkete aylık 1.500 YTL ye kiraya
veren ve 2007 yılı içinde 18.000 YTL kira geliri elde eden Ahmet bey; bu
gelirini beyan edecek midir? Edecekse, ne kadar vergi ödeyecektir?
Ahmet beyin Otomobilden elde ettiği gelir, Gayrimenkul sermaye iradı olarak(
işyeri kira geliri), gelir vergisine tabidir. Ahmet beyin otomobilini kiraya
verdiği şirket, kira ödemeleri üstünden, yüzde 20 oranında gelir vergisi
kesintisi yaparak Ahmet Bey adına vergi dairesine yatırmıştır. Ahmet beyin elde
ettiği kira geliri vergi kesintisine tabi tutulmuş işyeri kira geliri kapsamında
vergiyse tabi olduğundan, tutarı 19.000 YTL lik beyan haddini aşmadığı için,
Ahmet bey bu gelirini beyan etmeyecektir. Yıl içinde kira üstünden
stopaj(kesinti) yoluyla ödenen vergi, Ahmet beyin nihai vergisi olacaktır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz.
|
