|
İsteğe bağlı sigortalıda belirsizlik sürüyor
Ekrem Sarısu - 25 Mart 2008 Salı Posta
Soru: Yeni yasa ile ilgili; SSK isteğe bağlılar Bağ-Kur’lu sayılacak. Halen
SSK’ya 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu gereğince isteğe bağlı prim
ödeyenlerin reformdan sonraki sürelerde ödeyecekleri primler 4/b’li (eski adıyla
Bağ-Kur’lu) olarak değerlendirilecektir. Bu durumda, reformdan sonra isteğe
bağlıya 1.260 gün (3,5 yıl) prim ödeyen birisi şimdiki SSK şartları ile değil
şimdiki Bağ-Kur şartlarıyla emekli edilecektir. Mesela bugün SSK’dan 5.000 veya
3.600 gün ile emekli olmayı beklerken birden hem emeklilik yaşının uzadığını hem
de 9.000 gün prim ödemek yükümlüsü olabileceklerdir. Bu bilgi doğru mu?
Ahmet
Cevap: İsteğe bağlı sigortalıların durumunu çok güzel özetlemişsiniz. Tebrik
ediyorum. Sorunuza doğrudur demekte mümkün değil. Yanlıştır demekte. Çünkü; yasa
henüz çıkmadı. Meclis genel kurul görüşmelerinden sonra netleşek çok konu var.
Ancak gerçek olan, İsteğe bağlı sigortaya prim ödeyenlerin tamamın huzursuz
olduğudur. Huzursuz olmakta da haklılar. Sorunuzda da belirttiğiniz gibi, yeni
yasa yürürlüğe girdikten sonra, isteğe bağlı sigorta (4/b) de, yani bugünkü
Bağ-Kur şartlarıyla devam edecek. Ancak, bugün isteğe bağlı sigorta prim
ödeyenlerin durumu belirsiz. Yeni yasa yürürlüğe girdiği tarihte SSK ya isteğe
bağlı prim ödeyenler, ara vermeden prim ödemelerine devam ederlerse, durumları
ne olacak? Yeni yasa yürürlüğe girdikten sonra, ödedikleri primler Bağ-Kur
sigortasında mı sayılacak? Yoksa SSK ya mı? Bu soruların cevabını yasa çıktıktan
sonra verebileceğiz. Fakat yeni yasanın, yürürlüğe girdiği tarih itibariyle,
kazanılmış hakları koruma gibi bir anlayışı da var. Yasa yürürlüğe girdiği tarih
itibariyle, isteğe bağlı olarak SSK ya prim ödeyenlerin ara vermeden prim
ödemelerine devam etmeleri halinde, SSK şartlarıyla emekli olacaklarını, yeni
yasa yürürlüğe girdikten sonra, isteğe bağlıya prim ödemeye başlayanların ise
4/b ye, yani bugünkü Bağ-Kura tabi olacaklarını düşünüyoruz.
52 Yaşını bekleyeceksiniz
Soru: 01.04.1963 doğumluyum. 01.01.1987’den Bağ-Kur’a girişim var. 1987-1995
yılları arası 8 yıl 1 ay 27 gün prim ödemem bulunuyor. 1995-1997 yılları arası
SSK’da 323 gün ödemem var. 06.01.1998’ten itibaren aralıksız olarak
Bağ-Kurluyum. Toplam Bağ-Kur ödemem 18 yıl 4 ay 12 gündür. Askerliğimi sigorta
girişinden önce yaptığım için askerlik dönemindeki sigorta primlerimi yatırmamın
nasıl bir faydası olur? Ne zaman emekli olabilirim?
Yüksel SAĞLAM / Salihli
Cevap: Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yaptığınız için
borçlanmanızda fayda var. Borçlanma sigorta başlangıç tarihinizi askerlik
süreniz (20 ay kabul edilmiştir) kadar geri götürür ve daha erken emekli
olmanızı sağlar. Emekli olmak için, 25 tam yıl (9000 gün) prim ödeme ve 52 yaş
şartlarına tabisiniz. Yaklaşık 5 yıl daha prim ödeyerek askerlik dahil 20 yıl
olan prim ödemenizi 25 tam yıla çıkartmanız şartıyla 52 yaşınızı dolduracağınız
01.04.2015 tarihinde emekli olabilirsiniz.
Eşiniz Kıdem Tazminatı Alarak Ayrılabilir
Soru: Eşim 05.04.1965 doğumlu 1979 yılından beri sigortalı ve çalışıyor. Şuanda
çalıştığı yerde 10 yıldır görev yapmakta bu arada gün sayısı doldu sadece yaşını
bekliyor. 05.04.2009 yılında emekli olacak. Benim size sormak istediğim eşim
kıdem tazminatını çalıştığı şirketten alabilecek mi herhangi bir kaybı olur mu?
Bana bu konuda yardımcı olursanız sevinirim. Yeni yasa kimleri etkileyecek?
Handan GÜNEŞ
Cevap: Emeklilik için aranan süre ve prim şartını yerine getirip, emekli aylığı
bağlanması için sadece aranan yaş haddinin dolmasını bekleyenler isterlerse
kıdem tazminatını alarak işlerinden ayrılabilirler. Emekli aylığının
bağlanmasını çalışmadan bekleyebilecekleri gibi başka bir işyerinde, hatta
işvereni kabul ederse eski işyerinde de çalışarak bekleyebilirler. Ancak
çalışmadan beklemeleri halinde emekli aylığı bağlanana kadar sağlık yardımı
alamazlar. Eşiniz süre ve prim şartını yerine getirip emekli aylığı bağlanması
için sadece yaş haddinin dolmasını beklediğinden, çalıştığı işyerinden kıdem
tazminatını alarak ayrılabilir. Bunun için yapması gereken, SSK’dan emeklilik
için diğer şartları yerine getirip, sadece yaşı beklediğine dair bir yazı alarak
işverenine ibraz etmesidir.
Bağ-Kur’da Özürlüye Kolaylık Yok
Soru: Babam 20.06.1960 doğumlu. 01.01.1999’dan beri isteğe bağlı Bağ-Kur ödüyor.
Şu anda 12. basamakta. Hiç eksik günü ve ödenmemiş primi yok. Babam gözleri
bozuk olduğu için askerlik yapmamış ve 2001’den beri de babasının maaşını
alıyor. Size göre babam ne zaman emekli olur ve yeni yasaya göre emekli
olduğunda şu anki maaşı kesilir mi?
Şükriye KARA
Cevap: Bağ-Kur’da, özürlülere SSK’da olduğu gibi erken emeklilik hakkı yok.
Babanız emekli olmak için, 25 tam yıl prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabi.
Babanız prim ödemesini 25 tam yıla dolduracağı 01.01.2024 tarihinde, Bağ-Kur’dan
emekli olabilir. Yeni yasaya göre emekli olduğunda almış olduğu yetim aylığı
kesilir.
A.Ş.Yönetim kurulu üyesi Bağ-Kurlu olmak zorunda
Soru: Annem 02.08.1948 doğumludur ve 1988-1989’da kurulan bir A.Ş’ nin
hissedarlarındandır. Ama o tarihten itibaren Bağ-Kur’a hiç bir kayıt
yaptırmamıştır. 29.12.2005 tarihinde şirket hissedarları arasındaki bir
anlaşmazlık nedeniyle ayrılanların yerine başkaları ortak olmuşlardır. Bu arada
halen annem şirket hissedarıdır ve yönetim kurulu üyesidir.
Benim sizden öğrenmek istediğim;
1- Annem Bağ-Kur’a kayıt yaptırmadığı için bir problem oluşur mu?
2- Eğer bir yükümlülük doğuracaksa bunlar nelerdir?
3- Bugüne kadar ödemediği primler ne kadar tutar ve bunları toptan ödeyecek
olursak emekli olabilir mi?
4- Şayet ödeyemeyeceğimiz bir tutar olursa emeklilik hakkından feragat ederek
borçlarından kurtulabilir mi?
Nilgün ÖZDEM
Cevap: 1) Anonim Şirketin kurucu ortakları ile yönetim kuruşu başkan ve üyeleri
zorunlu Bağ-Kur sigortası kapsamındadır. Anneniz Bağ-Kur sigortalısı olmadığı
tespit edildiğinde sorun yaşar.
2) Süresi içinde Bağ-Kura kayıt ve tescilini yaptırmayanların sigortalılık hak
ve yükümlülükleri 04.10.2000 tarihinden itibaren başlatılmaktadır. Anneniz bu
tarihten itibaren Bağ-Kur sigortasına her ay prim ödemek zorundadır. Ödenmeyen
primler gecikme zammıyla birlikte bir tahsil edilir.
3) 04.10.2000 tarihinden sonra primlerini toptan ödemek zorunluluğunuz var.
Yaklaşık 7.5 yıllık prim borcu var. Gecikme zammı uzun bir çalışmayı
gerektiriyor. Bağ-Kur bilgisayara kısa yoldan prim borcunu hesaplatır. Tahminen
30-35 bin YTL civarındadır. Bağ-Kurdan emekli olmak için en az 25 tam yıl(9000
gün) prim ödemesi, kısmi aylık içinde en az 15 tam yıl(5400 gün) prim ödemesi
gerekiyor. 7.5 yılla emekli olamaz.
4) Bağ-Kur Kanununun Ek 19 maddesi hükmü ve bu hükmün uygulama usul ve
esaslarını belirleyen 2007/47 sayılı genelge hükümleri 5 yıl ve daha fazla prim
borcu olanların sigortalılıklarını durdurmak suretiyle, prim borçlarının
silinmesine imkan sağlıyor. Anneniz sigortasını durdurmak suretiyle prim
borcundan kurtulabilir.
Evde Bakım Parası Alabilirsiniz
Soru: 29 yaşında %100 özürlü oğlum var. Eşimin 670 YTL' lik emekli maaşı ile 4
kişi geçiniyoruz. Kızım üniversite okuyor. Oğluma 3 ayda bir 750 YTL özürlü
aylığı alıyorum. Bütün bakımı bana ait ve geçinmekte zorlanıyoruz. Bakım parası
kanunundan bizde yararlanabilir miyiz?
Ayten ÇELİK
Cevap: Aile içinde kişi başına düşen ortalama aylık geliri, net asgari ücretin
2/3 ünden az olanlar, ağır engelli ve hayatını devam ettirebilmesi için
başkasının bakımına muhtaç olan özürlüler için evde bakım parası alabilir. Yüzde
100 özürlü çocuğunuz muhtemelen başkasının bakımına da muhtaçtır. Aile içinde
kişi başı aylık ortalama gelirinizde net asgari ücretin 2/3’ünden az olduğundan,
çocuğunuz için asgari ücret tutarında evde bakım parası alabilirsiniz.
Anneniz emekli aylığının yanında dul aylığı da alabilir
Soru: Babam Emekli Sandığından emekli, annemde Bağ-Kur emeklisi. Babam 10 gün
önce vefat etti. Anneme babamdan dul aylığı bağlanacak mı? Eğer bağlanırsa kaçta
kaçı bağlanacak? Annem Bağ-Kur maaşını almaya devam edecek mi? Cevap yazıp beni
bilgilendirirseniz çok memnun olurum.
Gülşen Altındere
Cevap: Annenizin Bağ-Kur emeklisi olmasının bir önemi yok. Annenize babanızdan
dolayı Emekli Sandığından dul aylığı bağlanır. Annenizin emekli aylığı olduğu
için aylık bağlama oranı yüzde 50 dir. Anneniz dul aylığı bağlandığında,
Bağ-Kurdan da emekli aylığını almaya devam edecek. Başka bir ifadeyle,
Bağ-Kurdan emekli aylığı, Emekli Sandığından da dul aylığı olmak üzere, iki
aylık alacak.
1080 günle emekli olunmaz isteğe bağlı sigortaya prim ödenebilir
Soru: 10.10.1955 doğumluyum. 01.08.1972 S.S.K Sigorta başlangıcım var.
01.08.1997 tarihinde isteğe bağlı sigortamı başlatmıştım. Fakat Aralık 2007
tarihinde SSK Fındıklı şubesine gittim ve günlerimi toplattırdım, sadece 900
günüm çıktı. İsteğe bağlı sigortama hiç ödeme yapmadım. Toplam ödeyecektim,
fakat hiç ödeme yapmadığım için hiç hakkım olmadığı söylendi. Yalnız (1080)
günden yaştan dolayı 6 ay ödeme yapıp, emekli olabileceğim söylendi. Bu arada
eşimden dolayı (1991'den bu yana) dul ve yetim maaşımın kesileceği de söylendi.
Ben de mağdur olacağım için bu durumu göze alamadım. Siz lütfen bana
gazetenizdeki köşenizde bu çıkan yeni yasalararla nasıl ve ne şekilde emekli
olabileceğimi detaylı olarak cevaplayabilirseniz çok sevinirim.
Şaheser Özgül- İstanbul
Cevap: Yanlış anlaşılma olmalı. 6 ay prim ödeyerek emekli olacağınız
söylenmemiştir. 6 ay daha prim ödeyerek, prim ödemenizi 1080 güne tamamladıktan
sonra isteğe bağlı sigortaya prim ödeyebileceğiniz söylenmiştir. Çünkü 1080
günle emekli olunmaz. 1080 gün prim ödemesi sigortalıya, isteğe bağlı sigortaya
prim ödeme hakkı verir. 08.09.1999 tarihi itibariyle 18 yıldan fazla süredir
sigortalı olduğunuzdan, emekli olmak için eski yasa hükümlerine tabisiniz. 2700
gün daha prim ödeyerek, 900 gün olan prim ödemenizi 3600 güne tamamlayacağınız
tarihte kısmi yaşlılık aylığı ile emekli olabilirsiniz.
Kağıt üstündeki girdi-çıktı yasal değil
Soru: Ben 2006’da işe girdim. Aynı sene girdi çıktı yapıldı. Ama orada çalışmaya
devam ettim. 2008’de çıkartılar ama ne çıkış veriyorlar, nede işe çağırıyorlar.
Sigortamda ödenmiyor. Ben avukata başvurup hakkımı alabilir miyim? Ne gibi
hakkım var ne yapabilirim?
Uğur Karakaş
Cevap: Haberiniz olmadan kağıt üstünde girdi çıktı yapmaları yasal değil. Bir
senelik çalışma süresi doldurup, kıdem tazminatı hak edilmesin diye bazı
işletmelerde, çalışanların her yıl girdi çıktı yapıldığı görülmektedir. Ancak;
bu gibi durumlarda yargı aynı işverenin yanındaki tüm çalışma sürelerinin kıdem
tazminatı hesabında dikkate alınacağı yönünde kararlar vermektedir. İki yıldan
beri aynı işyerinde çalışıyor ve işverence haksız yere iş akdiniz feshedilerek
işten çıkartılmışsanız, İş Mahkemesine dava açarak, kıdem tazminatınızı yargı
yoluyla almaya çalışabilirsiniz. Ancak, öncelikle işverenle görüşüp haklarınızı
uzlaşma yoluyla almaya çalışın. Mahkemeyi son çare olarak düşünün.
Normal 2029 da yaş haddinde 2016 da emekli olursunuz
Soru: Doğum tarihim 20.01.1957 dir. Bulgaristan doğumluyum. 1978 - 1989 yılları
arasında Bulgaristan da çalıştım. Bu arada 2 yıl askerlik yaptım. 1989 yılında
Türkiye’ye geldim. Burada Mart 1996 ayından itibaren sigortalı çalışmaktayım.
Bugüne kadar yaklaşık 3000 gün prim ödemem bulunmakta. Bu durumuma göre,
askerliğimi ödeme imkanım olup olmadığını, ödeme imkanım varsa, ödediğimde kaç
gün prim ödeyerek, kaç yaşımda emekli olabileceğim konusunda beni
bilgilendirirseniz memnun olurum.
Hasan Sever
Cevap: Bulgaristan’daki 2 yıl askerlik sürenizi borçlanmanız mümkün. Borçlanma
başlangıç tarihiniz 2 yıl geri götürerek, emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık
süresi, 5675 gün prim ödeme ve 54 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlar. 1955 gün
daha prim ödeyerek, askerlik süreniz dahil, 3720 gün olan prim ödemenizi 5675
güne tamamlamanız şartıyla, 25 yıl sigortalılık sürenizi dolduracağınız Mart
2019 ayında emekli olabilirsiniz. Ayrıca; askerlik borçlanmasından sonra, prim
ödemeseniz de 59 yaşınızı dolduracağınız 20.01.2016 tarihinde kısmi yaşlılık
aylığı(yaş haddinden emeklilik) ile emekli olabilirsiniz.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz. |
