“Oscar” ödülü alacak yasa

02.04.2008

Arşiv Arama

Önceki Sayfa

Prim gün sayısının yükseltilmesi

08.09.1999 a kadar emekli olmak için 5000 gün prim ödeme yetiyordu. Başka bir ifadeyle 5000 gün prim ödeyen sigortalı emekli olabiliyordu. Bu tarihte yürürlüğe konan 4447 sayılı yasa ile, prim ödeme şartı 5000 günden, 7000 güne çıkartılmıştı. Prim şartının 5000 günden 7000 güne çıkartılmasının üstünden 8.5 yıl geçmeden bu kez prim şartı, yeni sosyal güvenlik yasası ile bu kez, 7000 günden 9000 güne çıkartılması çalışanlarda haklı olarak huzursuzluk yarattı. Yoğun tepkiler üzerine 9000 günün 7200 güne indirileceği, emek platformu olarak adlandırılan çalışanların temsilcisine taahhüt edildi. Yasanın dün başlayacak görüşmelerinde prim şartının 9000 günden 7200 güne indirilmesi bekleniyor. Fakat, yaş şartı 65 de kaldığı sürece, prim gün sayısının 7200 güne indirilmesi bir şey ifade etmiyor. Çünkü, 7200 gün prim ödeyen emekli olamıyor. Prim şartını yerine getirmesinde emekli aylığı bağlanması için yıllarca bekliyor. Örneğin; yeni yasa yürürlüğe girdikten sonra sigortalı olan 18 yaşında biri(erkek veya bayan), 20 yıl sonra 38 yaşında prim ödeme şartını yerine getirmiş olmasına rağmen, emekli aylığı bağlanması için 27 yıl bekleyecek. Emekli aylığı 65 yaşını doldurduğunda bağlanacak.

Güncelleme katsayısı yüzde 100 den yüzde 30 a düşürülmesi

Emekli aylığının hesaplanmasına, sigortalının çalışma süresi içinde üstünden prim ödediği kazançları, emekli olacağı tarihe kadar, TÜFE ve gelişme hızının yüzde 100 ü oranında güncelleniyor. Emekli aylığı güncellenmiş kazanç üstünden bağlanıyor. Yeni yasa ile gelişme hızının yüzde 100 ü olan güncelleme oranının, yüzde 30 a düşürülmesi tüm çalışanları haklı olarak huzursuz etti. Emek platformu; Hükümetle uzlaşma toplantısına olmazsa olmaz şartıyla girmesine rağmen, güncelleme katsayısında geri adım atılmadı. Güncelleme katsayısının düşürülmesi emekli aylıklarının azalacağı anlamına geldiği için çalışanları huzursuz etmeye devam ediyor.

Aylık bağlama oranının düşürülmesi

Aylık bağlama oranının düşürülmesi de çalışanları ümitsizliği sevk edip huzursuzluk yaratan hususların başında yer alıyor. Bugün 25 yıl çalışan SSK lı ve Bağ-Kurluya, yüzde 65 oranında aylık bağlanırken, yeni yasa 25 yıl çalışana aylık bağlama oranı yüzde 50 ye düşürüyor. Ancak, bu oranın yasanın yürürlüğe girdiği tarih itibariyle sigortalı olanlar için yüzde 60, yasa yürürlüğe girdikten sonra sigortalı olanlar için ise, yüzde 50 olması hususunda emek platformu ile anlaşmaya varıldı. Yeni yasadan önce sigortalı olanların yüzde 10 fazla aylık alacak olması, tüm aileleri haklı olarak çoluk çocuğunu sigortalı yapma telaşına soktu.

İtibari hizmet süresi uygulamasının kısıtlanması

Mevcut yasaya göre; zor ve yıpratıcı işlerde çalışanlara her 360 gün çalışmasına karşılık 90 gün itibari hizmet süresi veriliyor. Yıpranma payı da olarak adlandırılan itibari hizmet süresi, çalışanın sigortalılık süresine eklenirken, emeklilik için aranan yaş haddinden düşülmesi, çalışanın daha erken emekli olmasını sağlıyor.

Yeni yasa ile, başta gazeteciler olmak üzere, büyük bir kesimin İtibari hizmet süresi uygulaması dışında tutulması, haklı olarak çalışanları huzursuz etti. Dün gazeteciler oturma eylemi yaparak düzenlemeyi çağdaş bir şekilde protesto ettiler.

Emzirme yardımının düşürülmesi

Doğum yapan kadın sigortalıya ve erkek sigortalının doğum yapan eşine 6 ay süre ile asgari ücretin 1/3 ü oranında verilecek olan emzirme yardımının, 6 aydan bir aya indirilmesi de huzursuzluk yarattı. Doğum zaten masraflı bir olay. Doğum yapan sigortalıya veya sigortalının doğum yapan eşine 6 ay süresince, asgari ücretin 1/3 ü oranında(bugünkü tutarı 203 YTL) verilecek olan emzirme yardımı sigortalının az da olsa yarasına melhem olacaktı. Emzirme yardımının bir aya indirilmesine gösterilen tepkiler üzerine, emzirme yardımı tutarının Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim kurulunca belirlenmesi kararlaştırıldı.

Cenaze yardım Ödeneğinin düşürülmesi

Cenazenin kaldırılması bile belli harcamayı gerektiriyor. Yasalarımız ölen sigortalıya cenaze yardımı yaparak, acılarını hafifletmeye çalışıyor. Sigortalının ölümü halinde eşi ve çocuklarına asgari ücretin 3 katı tutarında cenaze yardımı yapılıyor. Yeni yasa ile cenaze yardım ödeneğinin tutarının üç asgari ücretten bir asgari ücrete düşürülmesi de çalışanları huzursuz etti.

Dul-Yetim aylığında prim şartının artırılması

Sosyal güvenlik yasalarımızın toplumun ataerkil aile yapısını yansıtan bir yapısı var. Bugün SSK da ölen sigortalının, 5 yıl sigortalılık süresi(sigortalı olduğu tarih ile öldüğü tarih arasında geçen süre) 900 gün prim ödemesi varsa eşine dul aylığı çocuklarına yetim aylığı bağlanıyor. Dul-yetim aylığı bağlanmasındaki 900 gün prim ödeme şartının, 1800 güne çıkartılması tüm çalışanları huzursuz etti. Ancak emek platformu ile yapılan görüşmeler den 900 gün şartının korunacağı yönünde uzlaşma çıktı. Tasarının TBMM si görüşmeleri sırasında bu yönde düzenleme yapılması bekleniyor.

Malul aylığına şartlarının ağırlaştırılması

Bugün 1800 gün prim ödemesi olan ve çalışma gücünün 2/3 ünü kaybeden sigortalı malul aylığı ile emekli edilmektedir. Yeni yasa; malul aylığı bağlanması için 1800 gün(5 yıl) prim ödemenin yanında ayrıca 10 yılda sigortalılık süresi getirmesi de çalışanları huzursuz etti.

Dul aylığı oranının düşürülmesi

Bugün; sigortalının ölümü halinde, eşinden başka aylık bağlanacak başka hak sahibi olmaması halinde, eşine yüzde 75 oranında aylık bağlanmaktadır. Eşin çalışıp çalışmaması veya emekli aylığı alıp almamasının bir önemi bulunmuyor. Yeni yasanın, dul kalan eşin aylık bağlama oranını yüzde 75 den yüzde 50 ye düşürmesi de, başka bir huzursuzluk nedeni olmuştur.

Evlenme yardımı ödeneğinin düşürülmesi

Yetim aylığı almaktayken evlenen kız çocuğuna ve dul aylığı almaktayken evlenen eşlere 24 aylık tutarında evlenme yardımı ödeniyor. Toplumda çeyiz parası olarak adlandırılan bu yardım, toplumuzun evlenene yaptığı yardımı, desteği, yasalarımıza yansıtan güzel bir örnek. Yeni yasanın ; evlenme yardımı tutarını 24 aylıktan, 12 aya indirmesi de huzursuzluğa yol açtı. Ancak, görüşmeler sonunda evlenme yardımı tutarının 24 ay olarak kalması kararlaştırılmasına karşın, eşlerin evlenme yardımından yararlanmasının önüne geçildi. Tasarı bu şekilde yasalaşırsa, önümüzdeki dönemde dul aylığı kesilmesin diye, nikahsız birlikteliklere şahit olacağız.

Diş protezlerine yüzde 50 katlı payı getirilmesi

Yeni yasa ile; 18 yaşından küçük ve 45 yaşından büyüklerin diş tedavisi ve protezinde yüzde 50 katkı payı getirilmesi de, sigortalıları huzursuz etti. Ancak, emek platformu ile varılan uzlaşma sonucunda, yüzde 50 katkı payı alınmaması kararlaştırıldı. Yasanın TBMM sinde bugün başlayan görüşmelerinde bu yönde düzletme yapılması beklenmektedir.

Sağlık yardımında katkı payları getirilmesi

Yeni yasanın ayakta muayeneler de 2 YTL katkı payı, özel hastanelerde yüzde 20 fark, kamu ve Üniversite hastanelerinde otelcilik farkı ve öğretim üyesi farkı getirmesi de huzursuzluk yaratan başka bir konu olmuştur.

İşsiz kalana sağlık yardımının süresinin düşürülmesi

Bugün işsiz kalan sigortalılar 6 ay süresinde sağlık yardımı alabiliyor. Bu sürenin yeni yasa ile 10 güne düşürülmesi de, çalışanları üzmüş ve huzursuzluğa neden olmuştur. Tepkiler üzerine işsiz kalanlara 10 gün yerine, 90 gün süresince sağlık yardımından yararlanması yönünde düzenleme yapılacağı açıklanmıştır.

Diğer huzursuzluk nedenleri

Çalışanları huzursuz eden pek çok düzenlemeden bazılarını da satır başlarıyla şöyle sırlayabiliriz;

- Çalışan emeklilerden alınan Destek primi tutarının artırılması,

- Askerlik borçlanma bedelinin artırılması ve ödeme süresinin 6 aydan, bir aya indirilmesi,

- Yurtdışı çalışma sürelerin borçlanma bedelinin artırılması ve ödeme süresi getirilmesi,

- Birden fazla yerden alınan aylıklara getirilen kısıtlama,

- Eski memurlar yasa dışına çıkartılırken, yeni memurların yasa kapsamına alınması,

Sonuç olarak yeni sosyal güvenlik yasası; aile fertleriyle birlikte nüfusumuzun yüzde 82 sini oluşturan ve sayıları 57 milyonu aşan emekli ve çalışanlarımızı huzursuz etmiştir. Huzursuzluk yaratan yasa yarışmasında, Oskar ödülünü zorlanmadan alacak olan bu yasa, önlem alınmazsa toplumun huzurunu bozmaktan öte, toplumsal barışın temelinede dinamit koyarak, ortalığı daha da karıştıracaktır. İş işten geçmeden yasa geri çekilmeli ve tüm kesimlerin üzerinde uzlaştığı yeni bir yasa hazırlanmalı. Nasıl olsa, toplumun her kesimi mevcut durumun sürdürülemez olduğu ve yeni bir yasa gerektiği konusunda hemfikir.

İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti - Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz.

Ekrem Sarısu

Okunma: 811

Diğer Yazıları

Yazarın En Çok Okunan 5 Yazısı